علوم باغبانی ایران - فهرست مقالات

علوم گیاهان دارویی

ارزیابی برخی ویژگی‌ها در لاین‌های جهش‌یافته نسل چهارم خرفه (Portulaca oleracea L.) حاصل از تیمار با دی متیل سولفات

مریم نصرالهی پری؛ محمدحسین فتوکیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 خرداد 1401

https://doi.org/10.22059/ijhs.2022.332903.1979

چکیده

القاء جهش ازجمله روش‌های مهم ایجاد تنوع ژنتیکی است. خرفه به دلیل محتوای بالای آنتی‌اکسیدان‌های مفید و اسیدهای چرب امگا -۳، مصارف داروئی منحصربه‌فردی دارد. در این تحقیق، تنوع ژنتیکی 24 لاین جهش‌یافته نسل چهارم (M4) خرفه حاصل از تیمار با دی متیل سولفات به همراه شاهد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. تفاوت بین لاین‌ها ... بیشتر القاء جهش ازجمله روش‌های مهم ایجاد تنوع ژنتیکی است. خرفه به دلیل محتوای بالای آنتی‌اکسیدان‌های مفید و اسیدهای چرب امگا -۳، مصارف داروئی منحصربه‌فردی دارد. در این تحقیق، تنوع ژنتیکی 24 لاین جهش‌یافته نسل چهارم (M4) خرفه حاصل از تیمار با دی متیل سولفات به همراه شاهد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بررسی شد. تفاوت بین لاین‌ها ازنظر ارتفاع گیاه، طول برگ، عرض برگ، شکل برگ، وزن خشک ساقه، و شاخص سبزینگی برگ در گیاه 30 روزه معنی‌دار بود. تجزیه مختصات اصلی و تجزیه خوشه‌ای، لاین‌ها را در دو خوشه مجزا گروه‌بندی کرد. لاین‌های خوشه یک ازنظر بیشتر صفات مانند وزن تر ساقه و برگ و تعداد کپسول نسبت به لاین‌های خوشه دو برتری معنی‌دار داشتند. صفت تعداد برگ با وزن ‌تر ساقه، وزن‌ تر برگ، وزن‌ تر گیاه، تعداد کپسول و نسبت وزن خشک به وزن‌تر گیاه به‌طور معنی‌دار همبستگی داشت. در تجزیه علیت مراتبی، وزن ‌تر ساقه در مرتبه نخست تنها صفت مؤثر بر تعداد کپسول بود و در مرتبه دوم، وزن ‌تر برگ و ارتفاع گیاه مهم‌ترین صفاتی بودند که از طریق اثر مستقیم بر وزن‌ تر ساقه، بر روی تعداد کپسول تأثیر داشتند. لاین جهش یافته L18 از نظر برخی صفات مهم زراعی مانند ارتفاع گیاه، طول برگ و تعداد کپسول در بوته نسبت به شاهد برتری معنی‌دار داشت که می‌توان از آن برای تحقیقات آتی به-خصوص برای اصلاح گیاه خرفه باهدف تجاری‌سازی و کاشت وسیع برای مصارف ازجمله سبزی، استحصال روغن، و همچنین کاربردهای داروئی استفاده نمود.

مشاهده مقاله

علوم گیاهان دارویی

تأثیر کودهای آلی و قارچ مایکوریزا بر خصوصیات مورفولوژیکی، عملکرد سرشاخه و موسیلاژ گاوزبان (Borago officinalis)

زهرا شهبازی؛ امین صالحی؛ محسن موحدی دهنوی؛ هوشنگ فرجی

دوره 50، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 561-570

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.228799.1211

چکیده

بهمنظور بررسی تأثیر سطوح مختلف ورمیکمپوست، کمپوست گرانوله و قارچ مایکوریزا بر برخی صفات کمی و کیفی گیاه دارویی گاوزبان آلمانی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عاملهای آزمایش شامل کودهای آلی در 5 سطح (صفر، 5 و 10 تن در هکتار ورمی‌کمپوست، 3 و 6 تن در هکتار کمپوست گرانوله) و قارچ ... بیشتر

علوم گیاهان دارویی

ارزیابی تنوع ژنتیکی عملکرد گل و اجزای آن در 12 ژنوتیپ محلی گل‌محمدی (.Rosa damascena Mill) استان کردستان

بایزید یوسفی

دوره 50، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 723-732

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.259075.1454

چکیده

این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های محلی گل‌محمدی استان کردستان برای عملکرد گل و اجزای آن در گلستان تحقیقاتی زاله سنندج در سال 1393انجام گردید. صفات بر روی پایه‌های چهار ساله 12 ژنوتیپ محلی کاشتشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و سه پایه در هر کرت در زمان مقتضی اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که بین ... بیشتر این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های محلی گل‌محمدی استان کردستان برای عملکرد گل و اجزای آن در گلستان تحقیقاتی زاله سنندج در سال 1393انجام گردید. صفات بر روی پایه‌های چهار ساله 12 ژنوتیپ محلی کاشتشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و سه پایه در هر کرت در زمان مقتضی اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که بین اکسسشن‌ها از لحاظ عملکرد گل و اجزای آن شامل ارتفاع گیاه، تعداد برگ در پایه، متوسط طول و عرض، تعداد گل در پایه، میانگین قطر گل، متوسط وزن تازه و خشک گل و گلبرگ و نسبت وزن گلبرگ به گل اختلاف معنی‌دار (1% p≤) وجود داشت که این میتواند زمینه اقدامات اصلاحی برای بهبود عملکرد گل را فراهم نماید. میانگین کل عملکرد گل 2/965 گرم در پایه و اکسسشن‌های کامیاران1، بانه2، سقز1 و سروآباد1 بهترتیب با 35/1518، 91/1334، 43/1316 و 88/1262 گرم گل در پایه دارای بیشترین عملکرد بودند. عملکرد گل با تعداد گل، ارتفاع گیاه، تعداد و طول و عرض برگ، قطر گل، وزن تازه و خشک گل و گلبرگ همبستگی مثبت و معنی‌دار نشان داد. گروه‌بندی حاصل تجزیه خوشه‌ای (CA)، با تفکیک بر مبنای عملکرد گل و خصوصیات اکولوژیکی مناطق منشأ ژنوتیپ‌ها مطابقت نسبی داشت. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) با نتایج CAمطابقت بالایی نشان داد اما از لحاظ عملکرد گل، تفکیک ژنوتیپی آن واضح‌تر بود. در مجموع، اکسسشن کامیاران1 بهعنوان اکسسشن برتر برای توسعه گل‌محمدی با ژنوتیپ‌های محلی استان کردستان توصیه می‌شود.

علوم گیاهان دارویی

بررسی ترکیب های شیمیایی اسانس اکوتیپ های مختلف مریم گلی خلیجی (Salvia santolinifolia Boiss.)

اسماء رئیسی منفرد؛ نوازاله مرادی؛ علیرضا یاوری

دوره 50، شماره 3 ، آذر 1398، ، صفحه 745-754

https://doi.org/10.22059/ijhs.2019.282649.1654

چکیده

مریمگلی خلیجی با نام علمی Salvia santolinifolia Boiss. گیاهی چندساله و معطر از خانواده نعناعسانان میباشد که بهصورت خودرو در ایران میروید. در این پژوهشسرشاخههای گلدار چهار رویشگاه در استان هرمزگان شامل آبماه، قطبآباد، دو راهی میمند و سیرمند در سالهای 1396 تا 1397 جمعآوری گردید. پس از تأیید نام علمی آنها در مرکز تحقیقات و آموزش ... بیشتر مریمگلی خلیجی با نام علمی Salvia santolinifolia Boiss. گیاهی چندساله و معطر از خانواده نعناعسانان میباشد که بهصورت خودرو در ایران میروید. در این پژوهشسرشاخههای گلدار چهار رویشگاه در استان هرمزگان شامل آبماه، قطبآباد، دو راهی میمند و سیرمند در سالهای 1396 تا 1397 جمعآوری گردید. پس از تأیید نام علمی آنها در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان هرمزگان، نمونهها در سایه و دمای محیط خشک شدند. استخراج اسانس بهروش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر انجام شده و پس از اندازهگیری مقدار اسانس (درصد وزنی به وزنی)، نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس اکوتیپها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) تعیین گردید.یافته‌ها نشان داد بیشترین و کمترین بازده اسانس بهترتیب مربوط به اکوتیپ قطبآباد (93/0 درصد) و اکوتیپ آبماه (65/0 درصد) بود. بر این اساس، 36 ترکیب که نماینده 9/99-6/99 درصد از کل ترکیبات بود، شناسایی شدند که آلفا- پینن، هومولن اپوکسید، لیمونن، کامفن، آلفا- ترپینئول، میرسن و آلفا- کادینول ترکیبات اصلی این اکوتیپها بودند. هیدروکربنهای مونوترپنی گروه اصلی سازنده ترکیبات در تمام نمونهها را شامل میشد (5/80-3/69 درصد). تنوع شیمیایی اسانس در بین اکوتیپها براساس پراکنش جغرافیایی و اقلیمی می‌تواند برای حفاظت و اهلیکردن درون و خارج از رویشگاه این گیاه در نظر گرفته شود.

علوم گیاهان دارویی

ارزیابی اثر سطوح مختلف ورمی‌کمپوست و قارچ‌های مایکوریزا بر عملکرد دانه و تولید اسانس انیسون (Pimpinella anisum L.)

ستار غلامی گنجه؛ امین صالحی؛ صادق شهراسبی؛ امیرمختار امیری نسب

دوره 50، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 325-335

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.243998.1335

چکیده

یکی از ارکان کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی بهمنظور تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه با هدف حذف یا کاهش قابلملاحظه در مصرف نهادههای شیمیایی است،لذا در این راستا با هدف بررسی اثر قارچ مایکوریزا و ورمیکمپوست بر عملکرد دانه و تولید اسانس انیسون، آزمایشی مزرعهای بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی ... بیشتر یکی از ارکان کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی بهمنظور تأمین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه با هدف حذف یا کاهش قابلملاحظه در مصرف نهادههای شیمیایی است،لذا در این راستا با هدف بررسی اثر قارچ مایکوریزا و ورمیکمپوست بر عملکرد دانه و تولید اسانس انیسون، آزمایشی مزرعهای بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی93-1392در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه یاسوج اجرا شد. تیمارها شامل ورمیکمپوست در سه سطح (0 ، 5 و 10 تن در هکتار) و قارچ مایکوریزا در چهار سطح (شاهد، کاربرد Glomusmosseae، کاربرد Glomusintraradicesو کاربرد تلفیقی هر دو گونه) بود. نتایج نشان داد که کاربرد منابع مختلف تغذیهای اثر معنیداری بر اکثر صفات مورد مطالعه در گیاه دارویی انیسون داشت. با توجه به نتایج، بیشترین ارتفاع بوته (46/53 سانتیمتر)، تعداد چتر در بوته (44/35 عدد)، عملکرد دانه (26/2968 کیلوگرم در هکتار)، درصد اسانس (40/3) و عملکرد اسانس (21/101 کیلوگرم در هکتار) در نتیجه کاربرد 10تن در هکتار ورمیکمپوست حاصل شد. بیشترین وزن هزار دانه (86/2 گرم) و عملکرد بیولوژیک (43/8989 کیلوگرم در هکتار) در اثر کاربرد تلفیقی 10تن در هکتار ورمیکمپوست و برهمکنش دوگونه G. mosseaeو G. intraradicesو بیشترین شاخص برداشت (03/42 درصد) در تیمار کاربرد 5 تن در هکتار ورمیکمپوست بهدست آمد.بهطورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد کودهای زیستی مایکوریزا و ورمیکمپوست نقش چشمگیری در افزایش عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی انیسون داشتند.

علوم گیاهان دارویی

تأثیر محلولپاشی برگی یدات‌پتاسیم بر تحمل به شوری توت‌فرنگی

قادر حبیبی؛ شبنم الیاقی

دوره 50، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 361-374

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.254022.1418

چکیده

در این پژوهش، تأثیر محلولپاشی برگی یداتپتاسیم (5 و50 میلی‌گرم بر لیتر KIO3) بر بهبود تحمل به شوری (50 میلیمولار) در گیاه توتفرنگی (Fragaria ananassa Duch.) در قالب طرح کامل تصادفی مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به نتایج به‌دستآمده، شوری از طریق کاهش پارامترهای دخیل در انتقال الکترون فتوسنتزی شامل شارش انتقال الکترون (φEo) و فعالیت کمپلکس ... بیشتر در این پژوهش، تأثیر محلولپاشی برگی یداتپتاسیم (5 و50 میلی‌گرم بر لیتر KIO3) بر بهبود تحمل به شوری (50 میلیمولار) در گیاه توتفرنگی (Fragaria ananassa Duch.) در قالب طرح کامل تصادفی مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به نتایج به‌دستآمده، شوری از طریق کاهش پارامترهای دخیل در انتقال الکترون فتوسنتزی شامل شارش انتقال الکترون (φEo) و فعالیت کمپلکس آزادکننده اکسیژن (Fv/Fo) باعث افت شاخص کارآیی فتوسیستم‌ها (PIabs) به‌دلیل افزایش مقدار مالوندیآلدهید (MDA)، گردید. گیاهان تیمارشده با غلظت‌های پایین یداتپتاسیم (5 میلی‌گرم بر لیتر)، افزایش معنیدار وزن خشک برگ، پروتئین کل و قندهای محلول را در شرایط شوری نشان دادند. غلظت پایین یداتپتاسیم از طریق افزایش فنل کل و فعالیت آنزیم کاتالاز باعث بهبود فعالیت سیستم پاداکسایشی گردید. در مقایسه، تیمار 50 میلی‌گرم بر لیتر یدات نهتنها نتوانست باعث تخفیف تنش شوری شود بلکه خود باعث آسیب سیستم فتوسنتزی شد و فعالیت کمپلکس آزادکننده اکسیژن را کاهش داد. در نتیجه با اینکه غلظت 5 میلی‌گرم بر لیترباعث بهبود عملکرد فتوشیمیایی و فعالیت سیستم پاداکسایشی در شرایط شوری شد ولی نتایج این تحقیق برای اولین بار نشان داد که کاربرد غلظت بالای یدات باعث سمیت و کاهش عملکرد فتوشیمیایی فتوسنتز گردید.

علوم گیاهان دارویی

تغییرات ویژگی‌های مورفوفیزیولوژی و عملکرد اسانس برگ و گل سرخارگل (Echinacea purpurea (L.) Moench) با کاربرد برگی سدیم نیتروپروساید (SNP) تحت تنش خشکی

شقایق موسوی؛ سمانه اسدی صنم؛ مریم پژمان مهر

دوره 50، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 375-391

https://doi.org/10.22059/ijhs.2019.279558.1630

چکیده

تنش خشکی یکی از محدود کننده‌ترین عوامل محیطی در رشد و تولید گیاهان محسوب می‌شود. سدیم نیتروپروساید (SNP) بهعنوان یک تولیدکننده نیتریک‌اکساید (NO) در کاهش تنش اکسیداتیو ناشی از تنش‌های غیرزیستی نقش دارد. بهمنظور بررسی اثر محلول‌‌پاشی SNP بر رشد، عملکرد و برخی ویژگی‌های بیوشیمیایی گیاه دارویی سرخارگل در شرایط تنش خشکی، آزمایشی ... بیشتر تنش خشکی یکی از محدود کننده‌ترین عوامل محیطی در رشد و تولید گیاهان محسوب می‌شود. سدیم نیتروپروساید (SNP) بهعنوان یک تولیدکننده نیتریک‌اکساید (NO) در کاهش تنش اکسیداتیو ناشی از تنش‌های غیرزیستی نقش دارد. بهمنظور بررسی اثر محلول‌‌پاشی SNP بر رشد، عملکرد و برخی ویژگی‌های بیوشیمیایی گیاه دارویی سرخارگل در شرایط تنش خشکی، آزمایشی در قالب طرح کرت‌های خردشده در پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور-کرج در سالهای زراعی 95-1394 طراحی و اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دو عامل SNP در چهار سطح (صفر، 100، 200 و 400 میکرومولار) و تنش خشکی در سه سطح ]30 (شدید)، 60 (متوسط) و 90 (شاهد) درصد ظرفیت زراعی[ بود. در مرحله گلدهی کامل گیاه، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، برگ و گل، ماده خشک اندام‌های هوایی گیاه و نیز بازده اسانس برگ و گل اندازه‌گیری شد. همچنین، نمونه‌گیری از برگ‌ها برای اندازه‌گیری محتوای نسبی آب (RWC) و کلروفیل، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی سوپر‌اکسید ‌دیسموتاز (SOD) و پراکسیداز (POD)، محتوی مالون‌دی‌آلدهید (MDA)، پرولین و فنل کل هم انجام شد. بر اساس نتایج آزمایش، بیشترین مقدار صفات مورفولوژیک اندازه‌گیریشده و وزن خشک شاخساره مربوط به محلول‌پاشی SNP ‌با غلظت ۲۰۰ میکرومولار تحت شرایط عدم تنش خشکی (شاهد) بود. بیشترین مقدار RWC با میانگین 9/78 درصد در رطوبت 90 درصد ظرفیت زراعی (شاهد) و سطح 200 میکرومولار SNP به‌دست آمد. هم‌چنین غلظت‌های بالاتر SNP مصرفی (200 و 400 میکرومولار) در تنش متوسط (60 درصد ظرفیت زراعی)، توانست با افزایش فعالیت آنزیم‌های SOD و POD و کاهش محتوی MDA موجب تحمل تنش خشکی شود. بیشترین مقدار پرولین (7/16 میکرومول بر گرم وزن تر) و فنل کل (4/127 میلی‌گرم گالیکاسید بر گرم ماده خشک) هم مربوط به غلظت 400 میکرومولار SNP بود. در مجموع می‌توان گفت که کاربرد SNP در غلظت‌های بالاتر، تحت شرایط تنش خشکی، ضمن اینکه می‌تواند موجب تعدیل خسارت تنش شود، افزایش ترکیبات مؤثره گیاه را نیز می‌تواند در پی داشته باشد.

علوم گیاهان دارویی

تأثیر محیط‌های کشت و تنظیم‌کننده‌های مختلف بر استقرار درون‌شیشه‌ای و تولید متابولیت‌های ثانویه گیاه Vaccinium arctostaphylos L.

مهران نوروزپور؛ ناصر زارع؛ رسول اصغری زکریا؛ پریسا شیخ زاده مصدق

دوره 50، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 435-448

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.252894.1415

چکیده

این تحقیق بهمنظور بررسی تأثیر نوع محیط کشت پایه و تنظیمکنندههای رشد گیاهی مختلف بر استقرار و رشد ریزنمونههای قرهقاط و میزان متابولیت‌های ثانویه در شرایط کشت درونشیشهای انجام گردید. برای این منظور، ریزنمونه‌های تک‌گرهای و جوانههای انتهایی قرهقاط از مناطق جنگلی استان اردبیل تهیه و از طریق تیمار با ... بیشتر این تحقیق بهمنظور بررسی تأثیر نوع محیط کشت پایه و تنظیمکنندههای رشد گیاهی مختلف بر استقرار و رشد ریزنمونههای قرهقاط و میزان متابولیت‌های ثانویه در شرایط کشت درونشیشهای انجام گردید. برای این منظور، ریزنمونه‌های تک‌گرهای و جوانههای انتهایی قرهقاط از مناطق جنگلی استان اردبیل تهیه و از طریق تیمار با محلول g/l3 بنومیل، محلول H2O2 (5%)، اتانول 70% و در نهایت محلول هیپوکلریتسدیم 5/2% با 10pH= بهمدت 12دقیقه به ترتیب ضدعفونی شدند. ریزنمونهها روی محیط کشتهای MS، AN و WPM حاوی mg/l1/0 NAA یا IBA و سطوح مختلف BAP، زآتین و TDZ کشت شدند. نتایج نشان داد که درصد ریزنمونه‌های رشد کرده و تعداد برگ در هر ریزنمونه به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر نوع محیط کشت پایه، ترکیب هورمونی محیط کشت و اثر متقابل بین آنها قرار گرفت. تعداد برگ در هر ریزنمونه و رشد ریزنمونه‌ها در محیط کشت MS به‌طور معنی‌داری بیشتر از محیط کشتهای پایه AN و WPM بود. بیشترین درصد ریزنمونه‌های رشد کرده و تعداد برگ در هر ریزنمونه در محیط کشت پایه MS حاوی (mg/l 1/0) IBA بههمراه 5/0 و 1 میلی‌گرم بر لیتر زآتین یا 5/0 میلی‌گرم بر لیتر BAP بهدست آمد.همچنین از نظر میزان متابولیت‌های ثانویه بین تیمارهای مختلف اختلاف معنیداری وجود داشت. بیشترین میزان ترکیبات آنتوسیانینی و فلاونوئید بهترتیب در محیط کشت MS حاوی 2 میلیگرم برلیتر BAP و 1/0 میلیگرم برلیتر IBA و MS حاوی 2 میلیگرم بر لیتر TDZ و 1/0 میلیگرم بر لیتر NAA بهدست آمد.

علوم گیاهان دارویی

بررسی خصوصیات رویشی، عملکرد و ترکیبات اسانس دو گونه دارویی، پونه‏سای ایرانی (Nepeta kotschyi var. persica) و پونه‏سای انبوه (N. glomerulosa)

بابک بحرینی نژاد؛ فاطمه سفیدکن؛ بهلول عباس زاده؛ زهرا جابرالانصار

دوره 50، شماره 2 ، شهریور 1398، ، صفحه 473-482

https://doi.org/10.22059/ijhs.2019.271899.1563

چکیده

دو گونه پونه‏سای ایرانی Nepeta kotschyi var. persicaو پونه‏سای انبوه N. glomerulosa از گونه‏های دارویی بومی ایران بوده که حاوی ترکیبات دارویی بهویژه نپتالاکتون میباشند. این مطالعه در راستای اهلیکردن این دوگونه در شرایط مزرعه‏ای طی سال‌های 1396 و 1397 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. صفات مورد بررسی شامل خصوصیات مورفولوژیک، ... بیشتر دو گونه پونه‏سای ایرانی Nepeta kotschyi var. persicaو پونه‏سای انبوه N. glomerulosa از گونه‏های دارویی بومی ایران بوده که حاوی ترکیبات دارویی بهویژه نپتالاکتون میباشند. این مطالعه در راستای اهلیکردن این دوگونه در شرایط مزرعه‏ای طی سال‌های 1396 و 1397 در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. صفات مورد بررسی شامل خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد محصول و کمیت و ترکیبات اسانس بود. نتایج نشان داد که وزن‏تر و خشک کل در گونه ایرانی (بهترتیب 9954 و 3152 کیلوگرم در هکتار) بهطور قابلملاحظهای بیش‌تر از گونه ‏انبوه (بهترتیب 2858 و 990 کیلوگرم در هکتار) بود. درصد و عملکرد اسانس در گونه‏ ایرانی بهترتیب 12/2 درصد و 35/48 کیلوگرم در هکتار بود؛ درحالیکه این مقادیر در گونه ‏انبوه بهترتیب 42/1 درصد و 39/7 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج آنالیز ترکیبات اسانس نشان داد که مجموع ایزومرهای نپتالاکتون در گونه ‏ایرانی بیش‌تر از گونه ‏انبوه و بهترتیب 57/94 و 68/38 درصد بود. در مجموع با توجه به عملکرد اندام هوایی و اسانس از یک سو و درصد نپتالاکتون در اسانس از سوی دیگر، برتری گونه‏ ایرانی نسبت به گونه‏ انبوه کاملا چشمگیر بود؛ لذا میتوان گونه پونهسای ایرانی را بهعنوان یک منبع ارزشمند جهت تامین ترکیب اصلی این گیاه یعنی نپتالاکتون برای صنایع دارویی در شرایط کشت مشابه این مطالعه توصیه نمود.

علوم گیاهان دارویی

تأثیر برخی از شرایط اقلیمی و خاکی بر کمیت و کیفیت اسانس اکوتیپ‌های مختلف آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis)

جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری

دوره 50، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 13-23

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.227727.1187

چکیده

آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis) گیاهی است دارویی، اندمیک ایران و متعلق به خانواده نعناع که از میزان اسانس و تیمول اسانس بالایی برخوردار است. ارزیابی اکوتیپ‌های مختلف این گیاه بهمنظور شناسایی برترین اکوتیپ، از لحاظ بالاترین درصد اسانس و تیمول و نیز تعیین ارتباط خصوصیات خاکی و اقلیمی با کمیت و کیفیت اسانس آن بهمنظور شناسایی ... بیشتر آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis) گیاهی است دارویی، اندمیک ایران و متعلق به خانواده نعناع که از میزان اسانس و تیمول اسانس بالایی برخوردار است. ارزیابی اکوتیپ‌های مختلف این گیاه بهمنظور شناسایی برترین اکوتیپ، از لحاظ بالاترین درصد اسانس و تیمول و نیز تعیین ارتباط خصوصیات خاکی و اقلیمی با کمیت و کیفیت اسانس آن بهمنظور شناسایی مناسب‌ترین اقلیم جهت تعیین محیط کشت ثانویه این گیاه جهت اهلی‌سازی امری ضروری بهنظر می‌رسد. در این پژوهش، هشت منطقه (ملایر 1، ملایر 2، جوزان، اراک، خانه میران بالا، خانه میران پایین، شازند، زاغه) از مناطق پراکنش این گیاه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. اسانس نمونه‌های گیاهی جمع‌آوریشده از هر منطقه استخراج و پس از تعیین بازده اسانس، اجزای اسانس و مقادیر آنها به کمک دستگاه‌های GC و GC/MS مشخص گردید. ارتباط بین خصوصیات اقلیمی و خاکی مناطق مورد مطالعه با میزان اسانس و اجزای آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر آن بود که اکوتیپ‌ها اختلاف معنی‌داری از لحاظ درصد اسانس با یکدیگر داشتند. بیشترین و کمترین درصد اسانس بهترتیب مربوط به اکوتیپ‌های اراک (5%) و ملایر 2 (5/2%) بود. جزو غالب اسانس همه اکوتیپ‌ها، تیمول بود و بیشترین و کمترین درصد تیمول بهترتیب در اسانس اکوتیپ‌های جوزان (88/78%) و ملایر 1 (16/67%) مشاهده گردید. بین درصد اسانس با میانگین دمای روزانه، رس، سیلت و میزان آهک خاک همبستگی مثبت بالایی وجود داشت که این همبستگی‌ها می‌توانند در تعیین محیط کشت ثانویه این گیاه جهت اهلی‌سازی مفید واقع شوند.

علوم گیاهان دارویی

بررسی ویژگی‌های فیتوشیمیایی گل سرخارگل [purpurea (L.) Moench Echinacea] در کشت مخلوط با لوبیا سبز و تاریخ‌های مختلف کشت تابستانه

سمانه اسدی صنم؛ محسن زواره؛ همت اله پیردشتی؛ فاطمه سفیدکن؛ قربانعلی نعمت‌زاده

دوره 50، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 61-76

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.246503.1353

چکیده

در بررسی عملکرد ماده خشک و ویژگی‌های فیتوشیمیایی گل سرخارگل‌‌های دو‌ساله در کشت مخلوط سرخارگل با لوبیا سبز و تاریخ‌های مختلف کشت تابستانه، آزمایشی به‌‌صورت کرت‌های خرد‌شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391، طراحی و اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل آرایش کشت [کشت خالص سرخارگل، کشت خالص لوبیا ... بیشتر در بررسی عملکرد ماده خشک و ویژگی‌های فیتوشیمیایی گل سرخارگل‌‌های دو‌ساله در کشت مخلوط سرخارگل با لوبیا سبز و تاریخ‌های مختلف کشت تابستانه، آزمایشی به‌‌صورت کرت‌های خرد‌شده در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 92-1391، طراحی و اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل آرایش کشت [کشت خالص سرخارگل، کشت خالص لوبیا سبز، کشت مخلوط جایگزینی با الگوهای کشت 1:1 (یک در میان) و 2:2 (دو در میان) سرخارگل و لوبیا سبز]، تاریخ‌های کشت [(10 تیر، 9 مرداد و 8 شهریور) در تابستان 1391] و کشت لوبیا سبز هم‌زمان با سبز‌شدن سرخارگل در بهار 1392 بود. نتایج آزمایش نشان داد که کشت زودهنگام سرخارگل‌ها در تابستان (10 تیر) موجب افزایش ماده خشک، مشتقات اسید کافئیک و محتوای فنل و فلاونوئید کل گل شد. در میان الگوهای کشت مخلوط نیز، کشت دو در میان سرخارگل و لوبیا سبز، موجب افزایش ماده خشک گل شد. در حالی‌که بیشترین مقدار اسید شیکوریک، اسید کلروژنیک و اکیناکوزید به‌ترتیب با 3/29، 4/2 و 3/2 میلی‌گرم بر گرم ماده خشک در کشت خالص سرخارگل‌ها به‌دست آمد. بیشترین مقدار فنل و فلاونوئید کل گل هم، در تاریخ کاشت 10 تیر و آرایش تک‌کشتی سرخارگل‌ها به‌دست آمد. در کل، می‌توان گفت که اگر هدف از کشت این گیاه افزایش تولید مشتقات اسید کافئیک باشد، تک‌کشتی و اگر هدف، بهبود تولید ماده خشک باشد، کشت مخلوط مزیت محسوب می‌شود. به علاوه، کشت زودتر این گیاه نیز از نظر تولید ماده خشک و مشتقات اسید کافئیک نسبت به کشت تأخیری، برتری دارد.

علوم گیاهان دارویی

اثر پرولین و اسید سالیسیلیک بر شاخص‌های مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی استویا (Stevia rebaudiana Bert.)

عارفه راستگو؛ محسن ثانی خانی؛ عزیزاله خیری؛ میترا اعلایی

دوره 50، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 209-219

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.239138.1298

چکیده

در این مطالعه بهمنظور بررسی اثر پرولین و اسید سالیسیلیک بر صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه استویا آزمایشی بهصورت طرح فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل پرولین در سه سطح (صفر، 1، 2 میلیمولار) و اسید سالیسیلیک در سه سطح (صفر، 3/0، 6/0 میلیمولار) ... بیشتر در این مطالعه بهمنظور بررسی اثر پرولین و اسید سالیسیلیک بر صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه استویا آزمایشی بهصورت طرح فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل پرولین در سه سطح (صفر، 1، 2 میلیمولار) و اسید سالیسیلیک در سه سطح (صفر، 3/0، 6/0 میلیمولار) بودند که بهصورت محلول‌پاشی برگی پس از استقرار نشا، در سه مرحله به فاصله 10 روز انجام شد. صفات مورد بررسی شامل سطح برگ، عملکرد وزن تر و خشک برگ و کل بوته در واحد سطح، کلروفیل (a،b و کل)، کاروتنوئید، فنل کل، فلاونوئید کل و درصد فعالیت آنتیاکسیدانی بودند. تیمارها بهطور قابلتوجهی در صفات بالا نسبت به شاهد تأثیرگذار بودند. بالاترین میانگین سطح برگ (cm239/5949)، عملکرد تر (g/m217/787) و خشک برگ (g/m25/228) و عملکرد تر (g/m223/1339) و خشک کل بوته (g/m252/327) در سطح تیمار 1 میلیمولار پرولین بههمراه 3/0 میلیمولار اسید سالیسیلیک مشاهده شد. کاربرد اثرات ساده غلظتهای 2 میلیمولار پرولین و 6/0 میلی‌مولار اسید سالیسیلیک منجر به افزایش میزان کلروفیل a، b، کاروتنوئید و فلاونوئید کل شد. بالاترین میزان کلروفیل کل (mg/g fw23/5) در اثرات متقابل تیمار 2 میلیمولار پرولین بههمراه 3/0 میلیمولار اسید سالیسیلیک و بالاترین میزان فنل (mg/g dw94/19) در 1 میلیمولار پرولین بههمراه 6/0 میلیمولار اسید سالیسیلیک مشاهده شد. میتوان استنباط نمود که تیمار با پرولین و اسید سالیسیلیک با تأثیر بر فرآیندهای رشدی و فیزیولوژیکی، در افزایش عملکرد و تولید متابولیتهای ثانویه استویا مؤثر بودند.

علوم گیاهان دارویی

مطالعه خصوصیات مورفولوژی و فنولوژی، میزان عناصر غذایی پر مصرف (نیتروژن، فسفر، پتاسیم) و درصد اسانس چهار جمعیت گیاه سنبله‌ای کرکدار (Stachys pilifera L.)

حامد حیدری؛ امین صالحی؛ هوشنگ فرجی؛ شهاب الدین میری نژاد؛ یعقوب بهزادی

دوره 50، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 233-242

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.246592.1355

چکیده

در این پژوهش پس از شناسایی رویشگاه‌های گیاه سنبله‌ای‌کرکدار (Stachys pilifera L.) در چهار منطقه از استان کهگیلویه و بویراحمد، از هر رویشگاه 10 نمونه کامل گیاهی در زمان گلدهی برای ارزیابی ریخت‌شناسی و سرشاخه‌های گل‌دار برای استخراج اسانس جمع‌آوری شد. مشخصات جغرافیایی و اقلیمی مربوط به هر رویشگاه یادداشت‌برداری گردید و از هر رویشگاه یک ... بیشتر

علوم گیاهان دارویی

اثر سالیسیلیک‌اسید و متیل‌جاسمونات بر تولید هایپریسین در کشت کالوس گل راعی (Hypericum perforatum L.) رقم Topas

محمد زمانی؛ حسین مرادی؛ ویدا چالوی؛ سید کمال کاظمی تبار امیر کلایی

دوره 49، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 915-923

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.227429.1182

چکیده

در این تحقیق اثر سالیسیلیکاسید و متیلجازمونات بر تولید هایپریسین در کشت کالوس گلراعی (Hypericum perforatum L.) رقمTopas بررسی گردید. این آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با دو فاکتور شامل سالیسیلیکاسید در چهار سطح (225،150،75،0 میکرومولار) و متیلجاسمونات در سه سطح (150،75،0 میکرومولار) با سه تکرار در آزمایشگاه گروه ... بیشتر

علوم گیاهان دارویی

مقایسه عملکرد دانه، کمیت و کیفیت روغن ارقام و توده‌های مختلف کتان روغنی (Linum usitatissimum L.)

مریم بدوی؛ محمد محمودی سورستانی؛ مریم ذوالفقاری؛ علی اشرف جعفری

دوره 49، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 993-1002

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.231722.1233

چکیده

بهمنظور ارزیابی ارقام و توده‌های مختلف کتان روغنی از نظر عملکرد کمی و کیفی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل 6 رقم (آراچ2، اولای‌اوزون، گلدا، لیرینا، لیویا و یوآندا) و 6 توده (همدان، کرج، اردبیل1، اردبیل2، اردبیل3 و اردبیل4) بودند. ... بیشتر بهمنظور ارزیابی ارقام و توده‌های مختلف کتان روغنی از نظر عملکرد کمی و کیفی، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 12 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام گرفت. تیمارهای آزمایش شامل 6 رقم (آراچ2، اولای‌اوزون، گلدا، لیرینا، لیویا و یوآندا) و 6 توده (همدان، کرج، اردبیل1، اردبیل2، اردبیل3 و اردبیل4) بودند. صفات مورد بررسی شامل ارتفاع گیاه، تعداد شاخه جانبی، سطح برگ، تعداد کپسول، تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه، درصد و اجزای روغن بودند. نتایج نشان داد که بین تودههای و ارقام از لحاظ کلیه صفات مورد بررسی، تفاوت معنی‌داری وجود دارد. توده‌های اردبیل4 و اردبیل3 بیشترین تعداد کپسول در گیاه و ارقام گلدا و لیویا کمترین تعداد داشتند. بیشترین و کمترین عملکرد دانه بهترتیب در توده‌های اردبیل4 و رقم لیویا مشاهده شد. توده‌های همدان، اردبیل3 و اردبیل4 بیشترین درصد روغن و رقم گلدا کمترین درصد روغن را داشتند. بیشترین و کمترین مقدار آلفا-لینولنیک‌اسید بهترتیب در رقم‌های لیرینا و آراچ2 مشاهده شد. رقم آراچ2 بیشترین میزان لینولئیک‌اسید، و توده کرج کمترین مقدار داشتند. در نهایت توده‌های اردبیل3 و اردبیل4 بهدلیل عملکرد دانه و درصد روغن بالا و همچنین آلفا-لینولنیک‌اسید کافی، بهعنوان تودههای برتر در منطقه معرفی شدند؛ هر چند که تحقیقات بیشتر جهت توصیه کشت آنها ضروری میباشد.

علوم گیاهان دارویی

بررسی اثر تنش خشکی، سوپرجاذب و کود دامی بر صفات زراعی و شیمیایی در بابونه آلمانی Matricaria chamomilla L.))

هادی شهبازی نژاد؛ محمد فیضیان؛ بهمن زاهدی؛ یحیی پرویزی

دوره 49، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 1061-1072

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.228369.1195

چکیده

بهمنظور بررسی اثرات کاربرد پلیمر سوپرجاذب و کود دامی بر عملکرد گل، جذب عناصر سدیم و پتاسیم و نیز مقادیر کلروفیل a، b و کل تحت شرایط تنش خشکی در بابونه آلمانی، آزمایشی بهصورت اسپلیت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار بهصورت گلدانی در سال 1395 اجرا گردید. تیمار تنش خشکی در سه سطح (95، 65 و 45 درصد ظرفیت زراعی) ... بیشتر بهمنظور بررسی اثرات کاربرد پلیمر سوپرجاذب و کود دامی بر عملکرد گل، جذب عناصر سدیم و پتاسیم و نیز مقادیر کلروفیل a، b و کل تحت شرایط تنش خشکی در بابونه آلمانی، آزمایشی بهصورت اسپلیت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار بهصورت گلدانی در سال 1395 اجرا گردید. تیمار تنش خشکی در سه سطح (95، 65 و 45 درصد ظرفیت زراعی) بهعنوان فاکتور اصلی و کود دامی در دو سطح عدم مصرف و مصرف کود دامی و سوپرجاذب در سه سطح (0، 1/0 و 2/0 درصد وزنی خاک) بهعنوان فاکتورهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار 45 درصد ظرفیت مزرعه در مقایسه با تیمار 95 درصد، تعداد گل در بوته و عملکرد گل خشک را بهترتیب 65/27 و 9/36 درصد کاهش داد. همچنین با افزایش تنش خشکی، از میزان پتاسیم برگ و گل کاسته شده و بر میزان سدیم برگ و گل افزوده شد. بیشترین و کمترین مقادیر کلروفیل a، b و کل بهترتیب در تیمار 95 و 45 درصد ظرفیت مزرعه مشاهده شد. استفاده از کود دامی در مقایسه با عدم مصرف، موجب افزایش 13 و 10 درصدی تعداد گل در بوته و عملکرد گل خشک شد. همچنین سطح 2/0 درصد وزنی سوپرجاذب در مقایسه با عدم مصرف، موجب افزایش 6 و 4 درصدی تعداد گل در بوته و عملکرد گل خشک گردید. بهطور کلی نتایج نشان داد که کاربرد کود دامی و سوپرجاذب سبب کاهش اثرات تنش خشکی و بهبود شاخصهای رشدی گیاه گردید.

علوم گیاهان دارویی

بررسی تأثیر تنش کم‌آبی بر عملکرد، اسانس و برخی از صفات فیزیولوژیک اکوتیپ‌های آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis) در منطقه کرج

جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری

دوره 49، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 613-624

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.206625.1008

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تنش کم‌آبی بر عملکرد مادهخشک، درصد اسانس و برخی خصوصیات فیزیولوژیک اکوتیپ‌های بومی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis)، آزمایشی بهصورت کرت‌های یک‌بار خردشده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی، در سال زراعی1392در کرج به اجرا درآمد. در این پژوهش، هشت اکوتیپ آویشن دنایی جمع‌آوری شده از مناطق مختلف، تحت سه تیمار آبیاری ... بیشتر

علوم گیاهان دارویی

ارزیابی تغییرات عملکردی و مورفولوژیکی توده‌های مختلف شنبلیله تحت شرایط تنش کم‌آبی

بهنام حسینی؛ حمید دهقانی؛ مصطفی خدادادی

دوره 49، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 625-634

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.230651.1221

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی روابط بین صفات ریشه با عملکرد دانه در توده‌های شنبلیله انجام شد. تعداد 15 توده شنبلیله در دو محیط رطوبتی (عدم‌تنش و تنش خشکی)، در قالب طرح کاملاً تصادفی در سیستم لایسیمتر در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس، مورد بررسی قرار گرفت. تنش کم‌آبی بر روی تمام صفات، به‌جز درصد ریشه، به اندام هوایی و تعداد شاخه‌های ... بیشتر

علوم گیاهان دارویی

بهینه‌سازی القای ریشه‌های مویین در کاسنی و تأثیر اکسین و منبع کربن بر رشد آن‌ها

رقیه فتحی؛ مهدی محب الدینی؛ اسماعیل چمنی

دوره 49، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 657-667

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.225587.1171

چکیده

کشت ریشه‌های مویین، روش مؤثری برای تولید متابولیت‌های ثانویه گیاهی می‌باشد؛ زیرا ریشه‌های مویین از پایداری ژنتیکی و بیولوژیکی برخوردار بوده و قادر به تولید متابولیت‌ها، در زمان کوتاه و بدون نیاز به هورمون می‌باشند. کاسنی، از جمله گیاهان دارویی ارزشمند بوده و شامل ترکیبات دارویی مهمی می‌باشد. در این تحقیق، القای ریشه‌های مویین، ... بیشتر کشت ریشه‌های مویین، روش مؤثری برای تولید متابولیت‌های ثانویه گیاهی می‌باشد؛ زیرا ریشه‌های مویین از پایداری ژنتیکی و بیولوژیکی برخوردار بوده و قادر به تولید متابولیت‌ها، در زمان کوتاه و بدون نیاز به هورمون می‌باشند. کاسنی، از جمله گیاهان دارویی ارزشمند بوده و شامل ترکیبات دارویی مهمی می‌باشد. در این تحقیق، القای ریشه‌های مویین، توسطاگروباکتریوم رایزوژنز سویه A4 انجام شد. در آزمایش اول، تأثیر نوع و سن ریزنمونه و مدت هم‌کشتی، بر کارایی القای ریشه‌های مویین بررسی شد. در آزمایش دوم، تأثیر سه نوع محیط کشت مختلف (موراشیک و اسکوگ جامد، مایع و 2/1 غلظت مایع) بر میزان رشد و تولید زیست‌توده در ریشه‌های مویین بررسی شد. در آزمایش سوم، تأثیر نوع و سن ریزنمونه، بر میزان فنل کل بررسی گردید؛ همچنین در آزمایش چهارم، تأثیر غلظت‌های مختلف نفتالیناستیکاسید (5/1 و 1، 5/0، 0 میلی‌گرم در لیتر) و ساکارز (6 و 5، 4، 3 درصد)، بر میزان تجمع زیست‌توده بررسی شد. نتایج بهدستآمده نشان داد که بیشترین درصد القای ریشه‌های مویین (60 درصد) و تعداد ریشه (61/11 ریشه در هر ریزنمونه) در ریزنمونه‌های کوتیلدون 5 روزه، بهدست آمد. همچنین محیط کشت 2/1 غلظت، بهترین محیط کشت برای رشد ریشه‌های مویین بود و بیشترین میزان فنل کل، در ریشه‌های مویین حاصل از برگ 28 روزه حاصل شد. همچنین محیط کشت حاوی ترکیب 5/0 میلی‌گرم در لیتر نفتالیناستیکاسید و 3 درصد ساکارز، بهترین تأثیر را در تجمع زیستتوده نشان دادند.

علوم گیاهان دارویی

تأثیر تنش کم‌آبی بر خصوصیات عملکردی، ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و متابولیت‌های نعناع‌فلفلی (Mentha piperita L.)

غلامرضا عبدی؛ مجید شکرپور؛ سید علیرضا سلامی؛ سینزیا مارگاریتا برتائه

دوره 49، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 715-727

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.238562.1291

چکیده

گیاهان دارویی منابع ارزشمند آنتیاکسیدانهای طبیعی از قبیل برخی ترپنوئیدها و ترکیبات فنلی هستند و دارای پتانسیل بالا بهعنوان جایگزینی مناسب برای آنتیاکسیدانهای سنتزی در کاهش استرس اکسیداتیو میباشند. دمنوش نعناعفلفلی (Mentha piperita) یکی از غنیترین منابع آنتیاکسیدان در دنیا بهشمار میآید. با استفاده از کمآبی ... بیشتر گیاهان دارویی منابع ارزشمند آنتیاکسیدانهای طبیعی از قبیل برخی ترپنوئیدها و ترکیبات فنلی هستند و دارای پتانسیل بالا بهعنوان جایگزینی مناسب برای آنتیاکسیدانهای سنتزی در کاهش استرس اکسیداتیو میباشند. دمنوش نعناعفلفلی (Mentha piperita) یکی از غنیترین منابع آنتیاکسیدان در دنیا بهشمار میآید. با استفاده از کمآبی میتوان خاصیت آنتیاکسیدانی این گیاه را تغییر داد. در این پژوهش، گیاهان نعناعفلفلی بهمدت چهار ماه در معرض سه سطح آبیاری (شاهد، تنش ملایم و شدید بهترتیب100، 75 و 50 درصد ظرفیتزارعی) قرار گرفتند. هر دو سطح تنش کمآبی، باعث کاهش معنیدار ارتفاع بوته، وزن تر و خشک برگ و طول و عرض برگ شد. همچنین در اثر تنش کمآبی، مقدار ترکیبهای فنولیک، میزان متابولیتهای ثانویه (فنل کل و فلاونوئید کل) و پتانسیل آنتی‌اکسیدانی نعناعفلفلی بهصورت معنیداری افزایش یافت. در بین دو سطح تنش مورد استفاده، تنش شدید تأثیر بیشتری را نشان داد. برخی از ترکیبهای فنولیک مانند کوئرستین، کومارین و لوتئولین فقط در شرایط تنش کمآبی شناسایی گردیدند. همچنین تنش کمآبی تغییر مقادیر برخی اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب غیراشباع را بهدنبال داشت. درکل تنش کمآبی منجر به افزایش پتانسیل آنتی‌اکسیدانی عصاره آبی و برخی ترکیبهای فعال زیستی نعناعفلفلی گردید.

علوم گیاهان دارویی

تأثیر نانوکلات روی بر صفات مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی در شرایط تنش خشکی

سودابه مفاخری؛ بهور اصغری؛ محمد جواد نیکجویان

دوره 49، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 755-767

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.231417.1230

چکیده

بهمنظور بررسی اثر محلول‌پاشی با نانوکلات، بر روی مقاومت به تنش خشکی و همچنین صفات کمی و کیفی زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی تحت تنش خشکی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی، با 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تنش خشکی در سه سطح (آبیاری در حد ظرفیت زراعی و آبیاری بهمیزان 30 و 60 درصد ظرفیت زراعی) ... بیشتر بهمنظور بررسی اثر محلول‌پاشی با نانوکلات، بر روی مقاومت به تنش خشکی و همچنین صفات کمی و کیفی زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی تحت تنش خشکی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی، با 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تنش خشکی در سه سطح (آبیاری در حد ظرفیت زراعی و آبیاری بهمیزان 30 و 60 درصد ظرفیت زراعی) و محلول‌پاشی با نانوکلاتروی در دو سطح (محلولپاشی و عدم محلولپاشی) بود. نتایج نشان دادند که با افزایش شدت تنش خشکی، ارتفاع بوته و وزن تر و خشک بوته بهصورت معنی‌داری کاهش پیدا کرد، و محلولپاشی با روی، سبب افزایش این صفات گردید. کاربرد روی، توانسته میزان کلروفیل a را افزایش دهد و بیشترین مقدار کلروفیل کل (85/0 میلی‌گرم در گرم برگ تازه) از گیاهان رشدکرده در شرایط بدون تنش بهدست آمد. بیشترین درصد اسانس (53/1 درصد) نیز از گیاهان تحت تیمار تنش 60 درصد ظرفیت زراعی+ محلول‌پاشی با روی استحصال گردید. چهار ترکیب اصلی اسانس؛ لیمونن، وربنون، نرال و سیترال بود که بیشترین مقدار لیمونن (72/30 درصد)، وربنون (72/33 درصد) و نرال (37/7 درصد) از گیاهان تحت تأثیر تنش 60 درصد ظرفیت مزرعه حاصل شد، مقدار سه ترکیب لیمونن، وربنون و نرال، در شرایط کاربرد روی، نسبت به حالت بدون محلولپاشی با روی، افزایش معنی‌داری یافتند.

علوم گیاهان دارویی

عملکرد، میزان عناصر و گالیک اسید در میوه سماق تحت تیمارهای مختلف کودی

بهلول عباس زاده؛ معصومه لایق حقیقی؛ فاطمه ذاکریان؛ زهره امامی بیستگانی

دوره 49، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 827-838

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.255418.1433

چکیده

بهمنظور بررسی خصوصیات مورفولوژی، عملکرد، عناصر و گالیک اسید در میوه سماق (Rhus coriaria L.) تحت تأثیر کودهای دامی و شیمیایی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع اجرا شد. عامل کود‏ دامی (M) در سه سطح 0 (شاهد)، 20 و 40 تن در هکتار و عامل کود‏ شیمیایی (مخلوط نیتروژن، فسفر و پتاسیم) ... بیشتر بهمنظور بررسی خصوصیات مورفولوژی، عملکرد، عناصر و گالیک اسید در میوه سماق (Rhus coriaria L.) تحت تأثیر کودهای دامی و شیمیایی آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع اجرا شد. عامل کود‏ دامی (M) در سه سطح 0 (شاهد)، 20 و 40 تن در هکتار و عامل کود‏ شیمیایی (مخلوط نیتروژن، فسفر و پتاسیم) شامل N0P0K0، N50P25K25 و N100P50K50 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره، سوپرفسفاتتریپل و اکسیدپتاسیم بودند. نتایج نشان داد که اثر متقابل کود دامی × شیمیایی بر ارتفاع بوته و قطر تنه در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. همچنین کود دامی بر تعداد و عرض برگ، عملکرد خوشه تر و خشک در سطح احتمال پنج درصد و بر طول و وزن برگ در سطح احتمال یک درصد اثر معنی‌داری داشت. اثر کود شیمیایی بر وزن برگ در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. اثر کود دامی بر نیتروژن، فسفر، پتاسیم و آهن در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. مقایسه میانگین صفات مورفولوژی نشان داد که بیشترین تعداد برگ، طول برگ، وزن برگ، عملکرد خوشه تر و عملکرد خوشه خشک، بهترتیب با میانگین‌های 44/683 عدد در هر گیاه، 25/37 سانتی‌متر، 9/1754 گرم در گیاه، 44/301 گرم در گیاه و 44/281 گرم در گیاه از مصرف 40 تن در هکتار کود دامی بهدست آمد، بیشترین درصد نیتروژن، فسفر و پتاسیم، بهترتیب با میانگین‌های 9/1، 32/0 و 71/0 درصد از مصرف 40 تن در هکتار حاصل شد. بیشترین مقدار گالیک اسید از مصرف کود دامی 40 تن در هکتار با 74/0 میلی‌گرم در کیلوگرم میوه بهدست آمد. نتایج نشان داد که سماق، گیاه کودپذیری بوده و با مصرف کود عملکرد میوه و گالیک اسید افزایش می‌یابد.

علوم گیاهان دارویی

اثر پیش‌تیمار بذر گاوزبان بر برخی از خصوصیات بیوشیمیایی نشا در شرایط تنش شوری

عبدالکریم سرشتی؛ پژمان مرادی؛ ابراهیم هادوی

دوره 49، شماره 3 ، آذر 1397، ، صفحه 839-843

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.217960.1106

چکیده

شوری، از تنشهای محیطی است که تاثیر منفی بر جوانهزنی و استقرار گیاهان دارد؛ در نتیجه عملکرد کمی و کیفی را کاهش میدهد. بدینمنظور، آزمایشی بهصورت شوری در چهار سطح (1، 3، 6 و 9 دسیزیمنس بر متر) و پرایمینگ در شش سطح (بدون پرایمینگ، هیدروپرایمینگ، آسکوربیکاسید 10 و 20 و هیومیکاسید 100 و 200 میلیلیتر در لیتر) در قالب آزمایش ... بیشتر

علوم گیاهان دارویی

تأثیر قارچ مایکوریزا بر عملکرد دانه، میزان روغن دانه و کارآیی مصرف آب گیاه دارویی گاوزبان (Borago officinails L.) تحت شرایط تنش آبی

علی رحیمی؛ شاهرخ جهانبین؛ امین صالحی؛ هوشنگ فرجی

دوره 49، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 407-415

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.220274.1127

چکیده

خشکی یکی از عامل‌های اثرگذار بر گیاهان دارویی است و از سویی، قارچ قارچریشه (میکوریز) نقش مؤثری در بهبود عملکرد گیاهان رویارو با تنش خشکی دارد، لذا به همین منظور، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، در منطقۀ بویراحمد، در سه تکرار و در سالهای 1394 و 1395 اجرا شد. عاملهای آزمایش شامل سطوح آبیاری ... بیشتر خشکی یکی از عامل‌های اثرگذار بر گیاهان دارویی است و از سویی، قارچ قارچریشه (میکوریز) نقش مؤثری در بهبود عملکرد گیاهان رویارو با تنش خشکی دارد، لذا به همین منظور، آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، در منطقۀ بویراحمد، در سه تکرار و در سالهای 1394 و 1395 اجرا شد. عاملهای آزمایش شامل سطوح آبیاری (عامل اصلی) در پنج سطح شامل آبیاری پس از 30، 60، 90، 120 و 150 میلیمتر تبخیر آب از تشتک تبخیر کلاس A و قارچ قارچریشه (عامل فرعی) در سطوح بدون کاربرد قارچ، کاربرد گونۀ Glomus mosseaeو کاربرد گونۀ Glomus intraradices لحاظ ‌شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد، اثر متقابل قارچ قارچریشه و تنش آب بر عملکرد دانه، عملکرد زیست‌توده (بیوماس)، وزن هزاردانه، درصد روغن و کارایی مصرف آب در سطح 1 درصد معنیدار بود. در تیمار W30GM، بیشترین عملکرد دانه (5/276 کیلوگرم در هکتار) و در تیمار W150NG، کمترین مقدار عملکرد دانه (69 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. در تیمار W30GM، بیشترین عملکرد زیست‌توده (5389 کیلوگرم در هکتار) و در تیمار I150NG، کمترین مقدار عملکرد زیست‌توده (1517 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. در تیمار W90NGبیشترین درصد روغن دانه (38/29 درصد) و در تیمار W150NG، کمترین مقدار این صفت (97/14 درصد) به دست آمد. در تیمار W90GM، بیشترین کارایی مصرف آب دانه (02460/0 کیلوگرم بر مترمکعب) و در تیمار W120NG، کمترین مقدار این صفت (01185/0 کیلوگرم بر مترمکعب) به دست آمد. این نتایج نشان میدهد، در شرایط تنش آبی، کاربرد قارچ قارچریشه میتواند، در تعدیل تنش کمبود آب و افزایش عملکرد دانه، عملکرد زیست‌توده، وزن هزاردانه، درصد روغن و کارایی مصرف آب گاوزبان نسبت به گیاهان شاهد مؤثر واقع شود.

علوم گیاهان دارویی

تأثیر کودهای آلی و شیمیایی بر برخی صفات زراعی و ویژگی‌های کیفی گیاه دارویی سیر

علیرضا ترابی؛ غلامعلی اکبری؛ علی اکبر تجلی

دوره 49، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 429-442

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.229513.1207

چکیده

روش‌های مختلف تغذیۀ گیاه، از جمله مهم‌ترین عامل‌هایی است که در بیشتر مرحله‌های رشد گیاهان زراعی و باغی باعث افزایش رشدونمو و دستیابی به عملکرد بالا میشود. به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کودهای دامی و شیمیایی بر ویژگی‌های کمی و کیفی بوتۀ سیر در شرایط آب‌وهوایی همدان، آزمایشی در سال زراعی 91-90 در مزرعهای زراعی در همدان انجام ... بیشتر روش‌های مختلف تغذیۀ گیاه، از جمله مهم‌ترین عامل‌هایی است که در بیشتر مرحله‌های رشد گیاهان زراعی و باغی باعث افزایش رشدونمو و دستیابی به عملکرد بالا میشود. به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف کودهای دامی و شیمیایی بر ویژگی‌های کمی و کیفی بوتۀ سیر در شرایط آب‌وهوایی همدان، آزمایشی در سال زراعی 91-90 در مزرعهای زراعی در همدان انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به‌صورت کرتهای یک‌بار خردشده و در سه تکرار به اجرا در آمد. تیمارهای آزمایش سطوح مختلف کود دامیِ گوسفندی در چهار سطح متفاوت شامل: 0، 10، 20 و 30 تن در هکتار، به‌عنوان عامل اصلی و همچنین سطوح متفاوت کود شیمیایی نیتروژنه به‌صورت اوره در چهار سطح مختلف شامل: 0، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار به‌عنوان عامل فرعی بودند. صفات زراعی مورد بررسی شامل: عملکرد سیرچه‌های بذری کشت‌شده، میانگین قطر کل پیاز و شمار سیرچه‌های آن بودند و پس از آن ویژگیهای کیفی سیر از نظر اسید پیروویک کل، سفتی بافت و درصد اسانس سیرچه، اندازهگیری شده و روند تغییرپذیری کیفی آنها بررسی شد. بنا بر نتایج این پژوهش، تیمار مخلوط 30 تن کود دامی به همراه 150 کیلوگرم کود نیتروژن، بالاترین میزان عملکرد سیرچه‌های بذری کشت‌شده معادل 13290 کیلوگرم در هکتار را داشت و تیمار مخلوط 10 تن کود دامی به همراه 100 کیلوگرم کود شیمیایی، بالاترین مقدار پیروویک اسید به میزان 114 میکرومول بر گرم و بیشترین درصد اسانس سیرچه را معادل 97/2 درصد به دست آمد.

دوره 53 (1401)

دوره 52 (1400)

دوره 51 (1399)

دوره 50 (1398)

دوره 49 (1397)

دوره 48 (1396)

دوره 47 (1395)

دوره 46 (1394)

دوره 45 (1393)

دوره 44 (1392)

دوره 43 (1391)

دوره 42 (1390)

دوره 41 (1389)

دوره 40 (1388)

دوره 39 (1387)

موضوعات = علوم گیاهان دارویی

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده