علوم باغبانی ایران - فهرست مقالات

سازوکارهای دفاعی مورفولوژیک، رشدی و بیوشیمیایی تحمل به خشکی در ارقام انتخابی تجاری سیب

حامد اکبری؛ حسن حاج نجاری

دوره 53، شماره 3 ، آذر 1401، ، صفحه 629-646

https://doi.org/10.22059/ijhs.2022.319911.1903

چکیده

بررسیهای فنوتیپی و عملکردی 93 رقم و نژادگان سیب پس از وقوع تنش خشکی شدید منجر به شناسایی 14 رقم تجاری و دو نژادگان گردید که از توانایی حفظ محصول تا زمان رسیدن برخوردار بودند. مطالعات تکمیلی پساتنش با ارزیابی 14 مولفه مورفولوژیک و ویژگیهای رشدی مانند ارتفاع درخت، سطح سایهگستر، محیط تنه و شدت تظاهر صفات عادت رشد با هدف شناسایی سازوکارهای ... بیشتر بررسیهای فنوتیپی و عملکردی 93 رقم و نژادگان سیب پس از وقوع تنش خشکی شدید منجر به شناسایی 14 رقم تجاری و دو نژادگان گردید که از توانایی حفظ محصول تا زمان رسیدن برخوردار بودند. مطالعات تکمیلی پساتنش با ارزیابی 14 مولفه مورفولوژیک و ویژگیهای رشدی مانند ارتفاع درخت، سطح سایهگستر، محیط تنه و شدت تظاهر صفات عادت رشد با هدف شناسایی سازوکارهای دفاعی ثابت تکوینی انجام شد. میزان پرولین و کربوهیدرات محلول کل نمونههای برگی ارقام و دو نژادگان متحمل در مقایسه با دو شاهد حساس 'گلدن دلیشز' و 'عسلی' مورد اندازهگیری قرار گرفت. بین کاهش سطح کل فتوسنتزکننده و تحمل به خشکی همبستگی مثبتی وجود داشت. قدرت رشد در 12 رقم و نژادگان کم، 2 رقم متوسط و تنها 2 رقم در سطح بالا بود. در ارقام و نژادگان‌های متحمل ارتفاع، سطح سایه گستر، محیط تنه، سطح پهنک، طول و عرض برگ کمتر و طول میانگره کوتاهتر بود و شاخههای یکساله دارای طول و قطر دمبرگ، ضخامت شاخه، کرک سطح پایینی پهنک و کرک نیمه انتهایی شاخه بیشتر بود. ارقام متحمل با میانگین طول میانگره 91/9 میلیمتر رشد کمتری نسبت به ارقام حساس با 31/19 میلیمتر داشتند. میزان پرولین و کلروفیل کل نمونه‌های برگی در ارقام متحمل با 55/1 میلیگرم در لیتر و 48/27 بیشتر از ارقام حساس با 35/1 میلی‌گرم در لیتر و 56/22 بود. میزان کربوهیدرات محلول کل برگ در ارقام حساس با 57/162 میلی‌گرم در لیتر نسبت به ارقام مقاوم با 7/125 میلی‌گرم در لیتر بیشتر بود.

تاثیر تنش کمآبی بر شاخص‌های رشدی، فلورسانس کلروفیل و ترکیبات اسانس مرزنجوش آمریکایی ‏‏(‏Origanum vulgare subsp. vulgare‏)‏

رویا امراهی؛ محمدرضا مرشدلو؛ عبدالله جوانمرد؛ علی استادی

دوره 53، شماره 1 ، خرداد 1401، ، صفحه 59-74

https://doi.org/10.22059/ijhs.2021.307937.1838

چکیده

کمآبی در مناطق خشک و نیمه‌خشک رشد، عملکرد و تولید ترکیبات مؤثره مرزنجوش را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به‌منظور بررسی اثر تنش کمآبی بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه مرزنجوش (Origanum vulgare L.)، آزمایشی گلخانهای به صورت طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار و سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل بدون تنش (100 درصد ظرفیت زراعی)، تنش ملایم (۷۵ درصد ... بیشتر

تأثیر تلقیح ریشه‌ای قارچ مایکوریزا (‏Glomus mosseae‏) بر تحمل به خشکی نهال‌های لیلکی ایرانی ‏‏(‏Gleditsia caspica Desf‏)‏

پیام پوریافر؛ علیرضا خالقی؛ احمدرضا عباسی‌فر؛ مینا تقی زاده

دوره 52، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 633-645

https://doi.org/10.22059/ijhs.2021.296302.1763

چکیده

خشکی یکی از مهمترین عوامل محیطی محدودکننده کشت گیاهان چوبی می‌باشد. به‌منظور افزایش تحمل نهال‌های لیلکی ایرانی به تنش خشکی از طریق همزیستی با قارچ آربسکولار مایکوریزا، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال‌های ۱۳۹۷-۱۳95 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل مایکوریزا در دو سطح (تلقیح یا عدم تلقیح با Glomus moseae) و تنش خشکی ... بیشتر خشکی یکی از مهمترین عوامل محیطی محدودکننده کشت گیاهان چوبی می‌باشد. به‌منظور افزایش تحمل نهال‌های لیلکی ایرانی به تنش خشکی از طریق همزیستی با قارچ آربسکولار مایکوریزا، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سال‌های ۱۳۹۷-۱۳95 اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل مایکوریزا در دو سطح (تلقیح یا عدم تلقیح با Glomus moseae) و تنش خشکی در دو سطح (آبیاری یا عدم آبیاری) بود. تنش خشکی باعث کاهش معنی‌دار صفات رشدی از جمله محتوای آب نسبی، درصد ماده خشک اندام‌های هوایی و ریشه، محتوای کلروفیل کل، محتوای کاروتنوئید کل و شاخص پایداری غشاء سلولی و افزایش معنی‌دار محتوای پرولین شد. تلقیح ریشه نهال‌ها با قارچ مایکوریزا باعث بهبود محتوای آب نسبی (به‌میزان 14 درصد)، محتوای کاروتنوئید کل (به‌میزان 25 درصد)، درصد ماده خشک اندام‌های هوایی (به‌میزان 5/4 درصد)، درصد ماده خشک ریشه (به‌میزان 2/6 درصد) و ظرفیت آنتی‌اکسیدانی کل (به‌میزان 8/54 درصد) نسبت به نهال‌های تلقیح‌نشده گردید. همچنین شاخص پایداری غشاء سلولی، محتوای کلروفیل کل، محتوای فنل کل و فلاونوئید کل در نهال‌های تلقیح شده نسبت به نهال‌های تلقیح نشده چه در شرایط تنش خشکی و چه در شرایط آبیاری نرمال بیشتر بود. به‌طورکلی، نتایج نشان داد قارچ مایکوریزا باعث بهبود ویژگی‌های رشدی و کاهش اثرات سوء تنش خشکی از طریق افزایش ترکیبات آنتی‌اکسیدانی در نهال‌های لیلکی ایرانی گردید.

اثر رژیم‌های مختلف آبیاری و کوددهی بر عملکرد و ترکیبات اسانس نعناع فلفلی (‏Mentha piperita ‎L.‎‏)‏

حسین ابراهیمی اسبورزی؛ سید علی محمد مدرس ثانوی؛ ابوالفضل باغبانی آرانی؛ رضوان کرمی برزآباد

دوره 52، شماره 3 ، آذر 1400، ، صفحه 663-675

https://doi.org/10.22059/ijhs.2021.308165.1837

چکیده

به‌منظور بررسی اثرات تنش کم‌آبی و انواع کودهای نیتروژن بر عملکرد ماده خشک و اسانس و ترکیبات آن در گیاه نعناع فلفلی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1397 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری در حد ظرفیت مزرعه و به‌ترتیب بعد ... بیشتر به‌منظور بررسی اثرات تنش کم‌آبی و انواع کودهای نیتروژن بر عملکرد ماده خشک و اسانس و ترکیبات آن در گیاه نعناع فلفلی، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1397 اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه رژیم آبیاری (آبیاری در حد ظرفیت مزرعه و به‌ترتیب بعد از تخلیه 25، 40 و 55 درصد آب قابل‌ استفاده در منطقه‌ ریشه) به‌عنوان عامل اصلی و شش تیمار کودی بر اساس نیتروژن موردنیاز گیاه به‌عنوان عامل فرعی بودند. نتایج نشان داد بالاترین عملکرد ماده خشک و اسانس (74 و 33/3158 کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری بعد از تخلیه 25 درصد رطوبت قابل استفاده خاک و با کود اوره حاصل گردید و تنش کم‌آبی شدید سبب کاهش 44 درصدی عملکرد ماده خشک و اسانس گردید. در این تحقیق 36 ترکیب در اسانس شناسایی گردید که بیشترین درصد مربوط به ترکیبات منتول، منتون، منتوفوران، پیپریتون و منتول استات بود. تنش کم‌آبی (آبیاری بعد از تخلیه 40 و 55 درصد رطوبت قابل استفاده خاک)، سبب افزایش کیفیت اسانس (افزایش منتول و منتون و کاهش منتوفوران و پولگون) گردید. همچنین کاربرد همه انواع کود نیتروژن، علاوه بر افزایش کیفیت اسانس سبب افزایش عملکرد اسانس نیز گردید. در مجموع می‌توان نتیجه گرفت تنش آبی متوسط همراه با کاربرد کود نیتروژن (خصوصا اوره به‌تنهایی و یا به‌صورت تلفیقی با ورمی‌کمپوست)، سبب افزایش کیفیت اسانس نعناع فلفلی گردیده است. افزایش کیفیت اسانس در اثر تنش کم‌آبی، باعث کاهش عملکرد اسانس گردید.

پاسخ‌های ریخت‌شناسی و فیزیولوژیکی نهال پیوندی انگور بیدانه سفید روی پایه ایرانی و خارجی در ‏شرایط تنش خشکی

داریوش مددی؛ علی عبادی؛ حامد دولتی بانه؛ وحید عبدوسی؛ مهدی حدادی نژاد

دوره 52، شماره 2 ، شهریور 1400، ، صفحه 353-367

https://doi.org/10.22059/ijhs.2020.260522.1463

چکیده

تنش خشکی اثرات مختلفی بر رشد و متابولیسم گیاهان گذاشته و از مهمترین فاکتور محدود کننده رشد انگور می‌باشد. بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر برخی صفات ریخت شناسی و تبادلات گازی، انگور بیدانه سفید بهصورت خود ریشه و پیوند شده روی انگور رقم رشه و پایه 1103-P انتخاب شدند. این پژوهش بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه سطح تیمار ... بیشتر تنش خشکی اثرات مختلفی بر رشد و متابولیسم گیاهان گذاشته و از مهمترین فاکتور محدود کننده رشد انگور می‌باشد. بهمنظور بررسی اثر تنش خشکی بر برخی صفات ریخت شناسی و تبادلات گازی، انگور بیدانه سفید بهصورت خود ریشه و پیوند شده روی انگور رقم رشه و پایه 1103-P انتخاب شدند. این پژوهش بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی در سه سطح تیمار تنش خشکی و با چهار تکرار در سالهای 1395-1394 اجرا گردید. تنش خشکی پس از رشد کافی نهالها اعمال گردید. زمان رسیدن نهالها به سطوح تنش متوسط و تنش شدید به روش وزنی- حجمی تعیین گردید. پایداری غشای سلولی (MSI)، محتوای نسبی آب برگ (RWC)، سطح برگ (LA)، نسبت وزن خشک برگ به سطح برگ (LMA)، سطح ویژه برگ (SLA)، میزان کلروفیل a , b ، شدت فتوسنتز (A)، هدایت روزنهای (gs) و میزان تعرق (E) اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش معنی‌دار MSI و RWC گردید. LA و LMA بین سطوح مختلف تنش اختلاف معنی‌دار نشان داد. در شرایط تنش، مقدار SLA پیوندک روی پایه‌های پیوندی با حالت غیرپیوندی تفاوت معنی‌دار داشت. میزان کلروفیل، شدت فتوسنتز، هدایت روزنهای و تعرق با افزایش سطح تنش خشکی بهطور معنی‌دار کاهش یافت. نتایج بررسی صفات مورد اندازه‌گیری بیانگر تأثیر مثبت پایه‌های مورد استفاده بر افزایش میزان تحمل انگور حساس بیدانه سفید پیوندی به شرایط خشکی در مقایسه با گیاهان غیرپیوندی بوده و بر اساس یافتههای این پژوهش پایه ایرانی رشه همانند پایه مشهور 1103-P آمریکایی تحمل خوبی به شرایط تنش خشکی را در پیوندک انگور بیدانه سفید القا نمود.

اثر قارچ تریکودرما (‏Trichoderma harzianum‏) بر صفات فیزیولوژی و ویژگی‌های رویشی و زایشی ‏گل مریم (‏Polianthes tuberose L. cv. Double‏) در شرایط تنش خشکی

حمید رضا ذکاوتی؛ نرجس منصوری؛ سیده رقیه فاطمی

دوره 51، شماره 4 ، اسفند 1399، ، صفحه 1017-1026

https://doi.org/10.22059/ijhs.2019.270124.1560

چکیده

به‌منظور مطالعه تأثیر سطوح مختلف قارچ تریکودرما بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک، گلدهی و بیوشیمیایی گیاه گل مریم در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانههای تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 انجام رسید. عامل اول تنش خشکی در سه سطح (100 (شاهد)، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی) و عامل دوم ... بیشتر به‌منظور مطالعه تأثیر سطوح مختلف قارچ تریکودرما بر برخی صفات مورفوفیزیولوژیک، گلدهی و بیوشیمیایی گیاه گل مریم در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانههای تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1396 انجام رسید. عامل اول تنش خشکی در سه سطح (100 (شاهد)، 50 و 25 درصد ظرفیت زراعی) و عامل دوم قارچ Trichoderma harzianum bi در سه سطح (20، 10 و صفر درصد وزن گلدان) بود. نتایج نشان داد تنش خشکی باعث افزایش مقادیر آنتی‌اکسیدان و پرولین شد و تأثیر منفی و معنی‌داری بر مقدار وزنتر و خشک ریشه و پیازچهها، محتوای رطوبت نسبی آب برگ، تعداد برگ، قطر گلچه و تعداد گلچه بازشده داشت، اما قارچ تریکودرما تا حد زیادی این اثر منفی را تعدیلنمود. بیشترین مقدار رطوبت نسبی آب برگ (5/84 درصد) در تیمار 10 درصد قارچ بهدستآمد که تفاوت معنی‌داری با سطح 20 درصد قارچ نداشت. در سایر صفات بیشترین مقادیر مربوط به سطح 20 درصد قارچ بود. اثر متقابل قارچ و تنش خشکی بر قطر گلچه، وزن تر و خشک ریشه و پیازچهها معنی‌دار شد و قارچ تریکودرما به‌خوبی توانست اثر منفی تنش خشکی را بهبود ببخشد. قارچ تریکودرما ضمن کاهش اثر تنش خشکی، باعث افزایش رشد رویشی و پیازچهها و افزایش تعداد گلچه بازشده، گردید. بر اساس نتایج میتوان قارچ تریکودرما را به‌عنوان عامل مؤثر در افزایش کیفیت گل مریم در شرایط مشابه پیشنهاد نمود.

تأثیر محرک‌های زیستی هیومی فورته و‎ ‎اسید آمینه ال-آرژنین بر صفات رشدی، فیزیولوژیکی و ‏بیوشیمیایی جعفری آفریقایی (‏Tagetes erecta L.‎‏) تحت تنش خشکی

مهسا رضاصفت؛ سپیده کلاته جاری؛ فواد فاتحی؛ احمد خلیقی

دوره 51، شماره 2 ، شهریور 1399، ، صفحه 365-373

https://doi.org/10.22059/ijhs.2019.262454.1483

چکیده

به منظور بررسی اثر محرک زیستی هیومی فورته و اسید آمینه آرژنین بر خصوصیات رشدی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گل جعفری آفریقایی (Tagetes erecta L.) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. عامل اول هیومی فورته در سه سطح (0، 5/2 و 5 میلیگرم در لیتر)، عامل دوم اسیدآمینه ال-آرژنین در سه سطح (0، 5/1 و ... بیشتر به منظور بررسی اثر محرک زیستی هیومی فورته و اسید آمینه آرژنین بر خصوصیات رشدی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گل جعفری آفریقایی (Tagetes erecta L.) در شرایط تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. عامل اول هیومی فورته در سه سطح (0، 5/2 و 5 میلیگرم در لیتر)، عامل دوم اسیدآمینه ال-آرژنین در سه سطح (0، 5/1 و 3 میلیمولار ) و عامل سوم تنش خشکی در سه سطح (100، 70 و 40 درصد ظرفیت زراعی) بودند. صفات تعداد گل، قطر گل، کلروفیل کل، کاروتنوئید، فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز و مقدار عناصر پرمصرف (نیتروژن، پتاسیم و فسفر) در برگ اندازه گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد اثر هیومی فورته و خشکی روی تعداد و قطر گل معنیدار شد (05/0P≤). تنش خشکی روی تمامی صفات مورد بررسی تأثیر معنیداری داشت به‌طوریکه تنش 40 درصد ظرفیت زراعی سبب کاهش تعداد و قطر گل، کلروفیل کل و عناصر پرمصرف شد، اما سبب افزایش فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز و کاروتنوئید گردید. نمونههای تیمار شده با هیومی فورته 5 میلیگرم در لیتر بیشترین تأثیر بر صفات آزمایشی داشتند. اثرات سهگانه هیومیفورته، ال-آرژرنینوخشکی روی کلروفیل کل، فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز، فسفر و پتاسیم معنیدار شد (05/0P≤). تیمار ترکیبی هیومی فورته 5 میلیگرم در لیتر به علاوه ال-آرژنین 3 میلیمولار مناسب‌ترین تیمار جهت کاهش آثار سوء ناشی از تنش به‌ویژه تنش 40 درصد ظرفیت زراعی روی گیاه جعفری آفریقایی میباشد.

بررسی تأثیر تنش شوری بر برخی از شاخص‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گل محمدی ژنوتیپ ‏کاشان ‏

محمد امیدی؛ عزیزاله خندان میرکوهی؛ محسن کافی؛ ذبیح اله زمانی

دوره 51، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 1-17

https://doi.org/10.22059/ijhs.2018.251968.1398

چکیده

این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر تنش شوری ناشی از کلرید سدیم (0، 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر) بر برخی صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گل محمدی در کشت گلدانی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار، سه گلدان به‌عنوان یک واحد آزمایشی (در مجموع 48 گلدان) در فضای آزاد به‌مدت دو سال طی سالهای 1394-1396انجام شد و نتایج پایان ... بیشتر این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر تنش شوری ناشی از کلرید سدیم (0، 4، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر متر) بر برخی صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گل محمدی در کشت گلدانی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار، سه گلدان به‌عنوان یک واحد آزمایشی (در مجموع 48 گلدان) در فضای آزاد به‌مدت دو سال طی سالهای 1394-1396انجام شد و نتایج پایان سال دوم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش شوری موجب کاهش وزن تر و خشک برگ و شاخساره، همچنین محتوای نسبی آب برگ و شاخه شد. مقایسه میانگینها نشان داد که محتوای کلروفیلها و کاروتنوئیدها با افزایش سطح شوری رابطه عکس داشت، به‌طوری‌که کمترین مقدار کلروفیلها و کاروتنوئیدها در تیمار 12 دسی‌زیمنس بر متر مشاهده شد. فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT) و گایاکول پراکسیداز (GPX) و محتوای فنل کل برگ‌ها با افزایش تنش شوری افزایش یافت. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش تنش شوری میزان پروتئین‌های محلول کاهش یافت و کمترین مقدار در تیمار شوری 12 دسی‌زیمنس بر متر مشاهده شد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده تنش شوری با تأثیر بر ویژگی‌های مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گل‌محمدی، موجب کاهش رشد گیاهان شده و به نظر میرسد این گیاه قادر است سطح شوری هشت دسی‌زیمنس بر متر را تحمل کند.

ارزیابی برخی صفات مورفو- فیزیولوژیکی چهار رقم ریحان (‏Ocimum basilicum L.‎‏) تحت شرایط ‏تنش کم‌آبی

سمیه کریمی؛ بهمن زاهدی؛ حسن مومیوند

دوره 51، شماره 1 ، خرداد 1399، ، صفحه 245-253

https://doi.org/10.22059/ijhs.2019.269897.1541

چکیده

پژوهش حاضر به‌منظور ارزیابی برخی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی چهار رقم ریحان تحت شرایط تنش کم‌آبی در شرایط گلخانه‌‌ در سال 1396 انجام گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی اجرا شد. چهار رقم تجاری ریحان (شامل رقم های سبز ایرانی، بنفش ایرانی، جنوس و آمیتیست) به‌ عنوان فاکتور اول و تنش کم‌آبی در چهار سطح (شامل ... بیشتر

علوم میوه

تأثیر اسید سالیسیلیک بر برخی از خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی زیتون رقم کنسروالیا تحت شرایط کم‌آبی

نرگس شفیعی؛ اسمعیل خالقی؛ نوراله معلمی

دوره 49، شماره 4 ، اسفند 1397، ، صفحه 881-890

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.232268.1240

چکیده

پژوهشی به‌منظور بررسی اثر چهار سطح مختلف اسید سالیسیلیک (صفر، نیم، یک و دو میلی‌مولار) و سه سطح آبیاری (100، 66 و 33 درصد تبخیر و تعرق گیاه) بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی زیتون رقم کنسروالیا، به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه‌ای بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار (هر تکرار شامل دو گلدان)، در سال 1394-1395 در گلخانه دانشکده ... بیشتر پژوهشی به‌منظور بررسی اثر چهار سطح مختلف اسید سالیسیلیک (صفر، نیم، یک و دو میلی‌مولار) و سه سطح آبیاری (100، 66 و 33 درصد تبخیر و تعرق گیاه) بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی زیتون رقم کنسروالیا، به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه‌ای بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار (هر تکرار شامل دو گلدان)، در سال 1394-1395 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل اسید سالیسیلیک در آبیاری بر وزن ‌تر و خشک‌ ریشه، ساقه و برگ، سطح برگ و ارتفاع گیاه، در سطح 1 درصد مؤثر بود. همچنین نتایج مقایسه میانگین داده‌ها نشان داد که در سه سطح آبیاری (ETc 100%، ETc 66% و ETc 33%)، مقدار وزن ‌تر و خشک ‌ریشه، ساقه و برگ در گیاهان تیمار‌شده با اسید سالیسیلیک نسبت به گیاهان تیمار‌نشده با اسید سالیسیلیک، از مقادیر بالاتری برخوردار بود. کمترین مقدار محتوای نسبی آب برگ، پتانسیل آب ساقه و بیشترین مقاومت روزنه‌ای، مربوط به تیمار آبیاری 33 درصد تبخیر و تعرق و بیشترین مقدار محتوای نسبی آب برگ، پتانسیل آب ساقه و کمترین مقاومت روزنه‌ای، مربوط به تیمار آبیاری 100 درصد تبخیر و تعرق گیاه بود. همچنین مشخص شد که در شرایط تنش کم‌آبی (ETc66% و ETc33%)، محلول‎پاشی با 2 میلی‌مولار اسید سالیسیلیک، سبب بهبود و افزایش پتانسیل آب ساقه، محتوای نسبی آب برگ و سبب کاهش مقاومت روزنه‎ای گردید. لذا پیشنهاد می‌گردد که به‌منظور تعدیل تنش خشکی در نهال‌های جوان زیتون، از اسید سالیسیلیک با غلظت 2 میلی‌مولار استفاده گردد.

علوم سبزی

تأثیر تنش خشکی و قارچ‌های میکوریز آربسکولار بر عملکرد و کیفیت سیب‌زمینی

ندا عابدی؛ احمد گلچین؛ سعید شفیعی؛ حسین بشارتی

دوره 49، شماره 2 ، شهریور 1397، ، صفحه 395-406

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.218794.1112

چکیده

کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله کشور ایران یکی از فاکتورهای محدود کننده رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی میباشد. به همین دلیل یافتن راهکارهای مناسب جهت غلیه بر تنش خشکی و افزایش تولید از اهمیت ویژهای برخوردار است. به منظور مطالعه تأثیر تلقیح قارچ‌های میکوریز آربسکولار بر عملکرد و کیفیت سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) رقم ... بیشتر کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله کشور ایران یکی از فاکتورهای محدود کننده رشد و نمو و عملکرد گیاهان زراعی میباشد. به همین دلیل یافتن راهکارهای مناسب جهت غلیه بر تنش خشکی و افزایش تولید از اهمیت ویژهای برخوردار است. به منظور مطالعه تأثیر تلقیح قارچ‌های میکوریز آربسکولار بر عملکرد و کیفیت سیب‌زمینی (Solanum tuberosum L.) رقم آگریا تحت تنش خشکی، یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه گروه خاکشناسی دانشگاه زنجان انجام شد. در این آزمایش غده‌های بذری گیاه سیب‌زمینی در خاکی با بافت لوم شنی در جعبه‌های مخصوص کشت شدند. فاکتورهایی که مورد مطالعه قرار گرفتند شامل چهار سطح تنش خشکی (حفظ رطوبت خاک در حد ظرفیت مزرعه، 80 ، 60 و 40 درصد ظرفیت مزرعه) و چهار سطح تلقیح با قارچ میکوریز ( بدون تلقیح به عنوان شاهد، تلقیح با قارچ گلوموس اینترارادیسز (Glomus intraradices)، تلقیح با قارچ گلوموس موسه (Glomus mosseae) و تلقیح با مخلوطی از دو نوع قارچ) بودند. در این آزمایش عملکرد، اجزای عملکرد سیب‌زمینی، غلظت نیتروژن، فسفر و پتاسیم در برگها و غدههای گیاه اندازه‌گیری شدند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد تأثیر تنش خشکی و قارچ‌های میکوریزی بر همه صفات اندازه‌گیری شده معنی‌دار بود و تنش خشکی همه صفات مورد مطالعه به جز غلظت نیتروژن برگ و غده سیب‌زمینی را کاهش داد. در مقابل کاربرد قارچ‌های میکوریزی عملکرد و اجزای عملکرد سیب‌زمینی و غلظت عناصر غذایی گیاه را افزایش داد و توانست اثر سوء تنش خشکی بر گیاه سیب‌زمینی را کاهش دهد. بیشترین عملکرد سیب زمینی به مقدار 87/4 کیلوگرم در متر مربع از رطوبت 100 درصد ظرفیت مزرعه و تلقیح با قارچ گلوموس موسه بهدست آمد.

علوم میوه

بررسی برخی ویژگی‌های ریخت‌شناختی و فیزیولوژیک چهار رقم انگور (Vitis vinifera L.) در شرایط تنش خشکی

وهب اسدی؛ موسی رسولی؛ منصور غلامی؛ معصومه ملکی

دوره 48، شماره 4 ، اسفند 1396، ، صفحه 977-990

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.237072.1279

چکیده

تنش کم‌آبی از مهمترین محدودیتهای تولید محصولات کشاورزی در جهان و کشور ایران است. آگاهی از سازوکار واکنش رقم‌های انگور در تنش خشکی میتواند تاکداران و پژوهشگران را در انتخاب رقم مناسب برای کشت و تعیین نژادگان (ژنوتیپ)های انتخابی برای برنامههای بهنژادی یاری کند. به همین منظور پژوهشی به‌صورت آزمایش فاکتوریل بر پایۀ ... بیشتر تنش کم‌آبی از مهمترین محدودیتهای تولید محصولات کشاورزی در جهان و کشور ایران است. آگاهی از سازوکار واکنش رقم‌های انگور در تنش خشکی میتواند تاکداران و پژوهشگران را در انتخاب رقم مناسب برای کشت و تعیین نژادگان (ژنوتیپ)های انتخابی برای برنامههای بهنژادی یاری کند. به همین منظور پژوهشی به‌صورت آزمایش فاکتوریل بر پایۀ طرح کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1395-1394 در شرایط گلخانهای برای بررسی تأثیر تغییرپذیری پتانسیل آب خاک بر صفات فیزیولوژیکی و ریخت‌شناختی (مورفولوژیکی) چهار رقم انگور بومی و غیربومی انجام شد. تیمارها شامل چهار رقم انگور (عسکری، خلیلی، چفته و پرلت) و سه سطح تنش خشکی شامل پتانسیل آب خاک در محدودۀ 2/0- (شاهد)، 7/0- و 2/1- مگاپاسکال بودند. صفات اندازهگیری‌شده شامل نسبت وزن خشک به سطح برگ (LMA)، میزان پایداری غشای یاخته‌ای، سبزینه (کلروفیل)، پرولین، پروتئین کل، کربوهیدراتهای محلول، محتوای نسبی آب برگ (RWC)، میزان مالون دی آلدئید (MDA)، فعالیت آنزیم کاتالاز (CAT) و پراکسیداز (POX) بود. بنا بر نتایج این پژوهش همۀ سطوح تنش و نوع رقم در سطح 1 درصد تأثیر معنیداری بر صفات اندازهگیری‌شده داشتند. با افزایش سطح تنش، پرولین (21 تا 38 درصد)، مالون دی آلدئید (50 تا 70 درصد)، کربوهیدراتهای محلول (55 درصد)، فعالیت آنزیم کاتالاز (37 تا 54 درصد) و پراکسیداز (13 تا 17 درصد) افزایش یافت و محتوای آب نسبی برگ (6/5 درصد) و پروتئینهای محلول کل (19 تا 39 درصد) کاهش پیدا کرد. به‌طورکلی نتایج نشان داد، رقم‌های چفته و خلیلی پتانسیل بالاتری برای تحمل شرایط تنش خشکی را نسبت به رقم‌های پرلت و عسکری داشتند.

ارزیابی تأثیر سطوح مختلف کیتوزان بر فعالیت آنزیم‌های پاداکسنده در گیاه دارویی زنیان (Carum copticum L.) در شرایط تنش خشکی

فرزاد طاهری؛ مهدی دهمرده؛ محمد سالاری؛ رضا باقری

دوره 48، شماره 3 ، دی 1396، ، صفحه 575-584

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.142319.929

چکیده

امروزه کاربرد کیتوزان به‌عنوان یکی از هورمون‌های گیاهی در افزایش مقاومت گیاهان به تنش‌هایی همچون خشکی افزایش‌یافته است. به‌منظور ارزیابی تأثیر سطوح مختلف کیتوزان بر فعالیت آنزیمهای پاداکسنده (آنتی‌اکسیدان) در گیاه دارویی زنیان در شرایط تنش خشکی آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه ... بیشتر امروزه کاربرد کیتوزان به‌عنوان یکی از هورمون‌های گیاهی در افزایش مقاومت گیاهان به تنش‌هایی همچون خشکی افزایش‌یافته است. به‌منظور ارزیابی تأثیر سطوح مختلف کیتوزان بر فعالیت آنزیمهای پاداکسنده (آنتی‌اکسیدان) در گیاه دارویی زنیان در شرایط تنش خشکی آزمایشی به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1393 در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه زابل اجرا شد. خشکی به‌عنوان عامل اصلی در سه سطح (A1) 50 میلیمتر تبخیر (شاهد)، (A2) 100 میلیمتر تبخیر (تنش متوسط) و(A3) 150میلیمتر تبخیر (تنش شدید) از تشتک تبخیر کلاس A و سطوح مختلف محلولپاشی کیتوزان (شاهد، 1/0، 5/0، 1، 2 گرم در لیتر) به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. در این پژوهش با افزایش دور آبیاری بر میزان فعالیت آنزیمهای کاتالاز، پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز و پلی فنول اکسیداز نیز افزوده گشت. تیمار شاهد و تنش متوسط در بیشتر فراسنجه (پارامتر)ها اختلاف معنیداری از نظر آماری نداشتند اما در سطح تنش شدید بیشترین فعالیت آنزیم‌ها مشاهده شد. استفاده از کیتوزان در سطوح مختلف باعث بهبود بخشیدن فعالیت آنزیمهای پاداکسنده شد به‌طوری‌که اثر متقابل سطوح 5/0 گرم در لیتر کیتوزان و تنش خشکی شدید توانست بیشتر فراسنجه‌ها را نسبت به شاهد افزایش قابل توجه دهد.

بررسی شاخص‌های اکسیداتیو در سه رقم انگور (Vitis vinifera L.) در شرایط تنش خشکی

رضا سوخت سرایی؛ علی عبادی؛ سید علیرضا سلامی؛ حسین لسانی

دوره 48، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 85-98

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.106884.592

چکیده

به‌منظور بررسی واکنشهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی برخی رقم‌های انگور تحت تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه رقم انگور غیرپیوندی بی‌دانۀ سفید، چفته و یاقوتی و چهار تیمار خشکی در حد 3/0- (شاهد)، 6/0- ( ملایم)، 1- (متوسط) و 5/1- (شدید) مگاپاسکال پتانسیل آب خاک، در سه تکرار در سال 1392 به اجرا درآمد. در ... بیشتر به‌منظور بررسی واکنشهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی برخی رقم‌های انگور تحت تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه رقم انگور غیرپیوندی بی‌دانۀ سفید، چفته و یاقوتی و چهار تیمار خشکی در حد 3/0- (شاهد)، 6/0- ( ملایم)، 1- (متوسط) و 5/1- (شدید) مگاپاسکال پتانسیل آب خاک، در سه تکرار در سال 1392 به اجرا درآمد. در این آزمایش گیاهان دوساله انگور در گلدانهای 20 لیتری (قطر گلدان 28 سانتی‌متر و ارتفاع گلدان 60 سانتی‌متر) محتوای خاک لومی- شنی در فضای آزاد (مزرعه) کاشته شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که در رقم بیدانه با افزایش سطوح تنش خشکی، محتوای نسبی آب برگ (RWC)، میزان سبزینۀ (کلروفیل) a و b کاهش یافت ولی میزان نشت یونی، تجمع مالوندیآلدئید(MDA)، فعالیت آنزیم لیپوکسیژناز (LOX) که مسئول پراکسیداسیون اسیدهای چرب غشا است به همراه میزان پراکسید هیدروژن (H2O2) افزایش یافتند. همچنین در فعالیت آنزیمهای پاداکسندگی (آنتی‌اکسیدانی) شامل کاتالاز (CAT)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، گایکول پرکسیداز و ظرفیت پاداکسندگی کل (DPPH) تغییر معنی‌داری مشاهده نشد که نشاندهندۀ این واقعیت است که رقم بی‌دانۀ سفید تحت تنش خشکی کمترین میزان انسجام غشایی را دارد. رقم چفته نیز بالاترین میزان RWC و میزان سبزینۀ a و b در مقایسه با رقم‌های بیدانۀ سفید و یاقوتی را داشت. برخلاف رقم بی‌دانۀ سفید، رقم‌های چفته و یاقوتی در سطوح تنش خشکی توانایی بالاتری در حفظ انسجام غشایی داشتند و میزان بالاتری از فعالیت آنزیمهای پاداکسندۀ CAT، APX،GPX ، به همراه تجمع پایین H2O2 را داشتند. با توجه به یافته‌های این پژوهش می‌توان گفت که رقم چفته و در مراحل بعد رقم یاقوتی پتانسیل بالاتری برای رویارویی با شرایط کم‌آبی در مقایسه با رقم بی‌دانۀ سفید دارند.

علوم میوه

بررسی ترکیب عنصرهای کانی اناردانه و برگ انار رقم نادری با محلول‌پاشی کود آمینواسیددار در شرایط تنش خشکی

سکینه حسن زاده؛ فریبرز حبیبی؛ محمد اسماعیل امیری؛ محمدرضا نائینی

دوره 48، شماره 1 ، خرداد 1396، ، صفحه 229-236

https://doi.org/10.22059/ijhs.2017.138293.891

چکیده

به‌منظور بررسی ترکیب عنصرهای کانی اناردانه و برگ انار رقم نادری با محلولپاشی کود آمینواسیددار در شرایط تنش خشکی پژوهشی انجام شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خردشده (اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد. تیمار آبیاری در سه سطح (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی) و تیمار کود آمینواسیددار در چهار سطح (0، 2، 3 و 4 میلیلیتر در ... بیشتر

ارزیابی تحمل به خشکی و کیفیت ظاهری در برخی از توده‌های فستوکای بلند جمع‌آوری‌شده از نقاط مختلف ایران

ایمان روح اللهی؛ محسن کافی؛ نیر اعظم خوش خلق سیما؛ عبدالمجید لیاقت

دوره 46، شماره 3 ، آبان 1394، ، صفحه 357-365

https://doi.org/10.22059/ijhs.2015.55857

چکیده

با هدف شناسایی یک چمن نیازمند مراقبت پایین، مقاومت به خشکی جمعیت‌های فستوکای بلند جمع‌آوری‌شده از نقاط مختلف ایران در مرحلۀ جوانه‌زنی بررسی شد و سپس خصوصیت‌های چمنی جمعیت‌های منتخب با روش آنالیز عکس‌های دیجیتال ارزیابی شد. در آزمایش اول تأثیر سطوح تنش خشکی 100 درصد (شاهد)، 80 درصد، 60 درصد و 40 درصد ظرفیت زراعی روی سبز‌شدن بذرها و ... بیشتر

اثر قارچ میکوریز آربسکولار (Glomus mosseae) و باکتری سودوموناس فلورسنس بر رشد رویشی دانهال‏های پستۀ رقم قزوینی در چهار رژیم مختلف آبیاری

افسانه شول؛ محمد حسین شمشیری؛ عبدالرضا اخگری؛ مجید اسماعیلی زاده

دوره 45، شماره 3 ، آبان 1393، ، صفحه 297-307

https://doi.org/10.22059/ijhs.2014.52879

چکیده

به‌منظور بررسی اثر همزیستی قارچ میکوریز آربسکولار(Glomusmosseae) و باکتری سودوموناس فلورسنس[1] سویه P52 بر رشد رویشی دانهال‏های پستۀ رقم قزوینی در شرایط تنش خشکی، آزمایشی با چهار سطح تنش خشکی (100‌درصد ظرفیت مزرعه به‌منزلۀ شاهد و سطوح 75، 50 و 25 درصد ظرفیت مزرعه) و چهار سطح از کود زیستی[2] (گیاهان بدون میکوریز و باکتری به‌منزلۀ گیاهان شاهد، ... بیشتر به‌منظور بررسی اثر همزیستی قارچ میکوریز آربسکولار(Glomusmosseae) و باکتری سودوموناس فلورسنس[1] سویه P52 بر رشد رویشی دانهال‏های پستۀ رقم قزوینی در شرایط تنش خشکی، آزمایشی با چهار سطح تنش خشکی (100‌درصد ظرفیت مزرعه به‌منزلۀ شاهد و سطوح 75، 50 و 25 درصد ظرفیت مزرعه) و چهار سطح از کود زیستی[2] (گیاهان بدون میکوریز و باکتری به‌منزلۀ گیاهان شاهد، تیمار میکوریز، تیمار باکتری و تیمار ترکیبی میکوریز و باکتری) اجرا شد. در این آزمایش کاربرد باکتری به‌تنهایی و همچنین در سطوح مختلف خشکی نتوانست بر آلودگی ریشه تأثیر‌گذار باشد اما افزایش تنش خشکی به‌تنهایی سبب افزایش آلودگی ریشه شد. بیشترین تعداد و سطح برگ، ارتفاع ساقه، وزن خشک برگ و ساقه در تنش خشکی 50‌درصد ظرفیت مزرعه نسبت به شاهد مشاهده شد. با افزایش تنش خشکی طول ریشه افزایش یافت. وزن خشک ساقه، طول ریشه و سطح برگ در تیمار میکوریز و تیمار ترکیبی باکتری و میکوریز نسبت به شاهد بیشتر بود که افزایش طول ریشه نسبت به شاهد تفاوت معنا‏دار داشت. حداقل تعداد برگ، سطح برگ، قطر ساقه، طول ریشه و وزن خشک ساقه در تیمار باکتری نسبت به شاهد مشاهده شد. حجم ریشه و وزن خشک ریشه بیشترین میزان خود را در تیمار باکتری نشان دادند، که نسبت به شاهد اختلاف آن معنا‏دار بود. در‌مجموع تیمار تلفیقی میکوریز و باکتری بیشترین تأثیر را بر افزایش رشد رویشی دانهال‏های پسته بر جای گذاشت و از نظر رطوبتی گیاهان بهترین رشد را در شرایط 50‌درصد ظرفیت مزرعه داشتند. [1] .Pseudomonas fluorescens [2] .Biofertilizer

تأثیر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد رویشی و زایشی بر کمّیت و کیفیت محصول گوجه‌فرنگی

مرتضی پوزش شیرازی؛ مختار زلفی باوریانی؛ محمد مدرسی؛ بهرام بهزادی

دوره 44، شماره 4 ، دی 1392، ، صفحه 451-459

https://doi.org/10.22059/ijhs.2013.50369

چکیده

تنش‌های غیرزنده از جمله تنش خشکی ناشی از کمبود آب، یکی از تهدیدهای جدی تولیدات کشاورزی در سراسر جهان به شمار می‌رود و یافتن مکان بدون تنشی که گیاهان بتوانند به سطح پتانسیل عملکردی خود برسند بسیار مشکل است. تنش خشکی خصوصاً در مرحلة میوه‌دهی با تخصیص بیش از 17درصد کاهش عملکرد ناشی از تنش‌های غیرزنده به خود از اهمیت خاصی برخوردار است. ... بیشتر تنش‌های غیرزنده از جمله تنش خشکی ناشی از کمبود آب، یکی از تهدیدهای جدی تولیدات کشاورزی در سراسر جهان به شمار می‌رود و یافتن مکان بدون تنشی که گیاهان بتوانند به سطح پتانسیل عملکردی خود برسند بسیار مشکل است. تنش خشکی خصوصاً در مرحلة میوه‌دهی با تخصیص بیش از 17درصد کاهش عملکرد ناشی از تنش‌های غیرزنده به خود از اهمیت خاصی برخوردار است. از‌این‌رو به‌منظور بررسی تأثیر زمان و مقدار آب استفاده‌شده بر واکنش مراحل مختلف رشد رویشی و زایشی و کیفیت محصول تولیدی گوجه‌فرنگی آزمایشی در مزرعة تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر در قالب طرح پایه ‌بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار طی مدت دو سال انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل: 1. آبیاری کامل در کل دورة رشد(I1)؛2. آبیاری کامل تا شروع زمان میوه‌دهی و اعمال تنش آبی تخلیه 65‌درصدی رطوبت قابل استفاده (AW) خاک(I2)؛ 3. آبیاری کامل تا شروع میوه‌دهی و اعمال تنش آبی تخلیه 80‌درصدی رطوبت قابل استفاده خاک(I3)؛ 4. اعمال تنش آبی تخلیه 65‌درصدی رطوبت قابل استفاده خاک تا شروع میوه‌دهی و سپس آبیاری کامل تا پایان دورة رشد(I4)؛ 5. اعمال تنش آبی تخلیه 80‌درصدی رطوبت قابل استفادة خاک تا شروع میوه‌دهی و سپس آبیاری کامل تا پایان دورة رشد(I5)، به‌دقت اجرا و صفات مورد نظر شامل عملکرد در واحد سطح، وزن تک‌میوه، کارایی مصرف آب، اسید غالب (اسید‌سیتریک)، ویتامین ث، مواد جامد محلول و pH اندازه‌گیری ‌شد. نتایج آزمایش حاکی از وجود اختلاف معنادار ناشی از تأثیر تیمارهای مختلف بر عملکرد محصول و کارایی مصرف آب، مواد جامد محلول و اسیدیته (pH) بود. اختلاف معناداری برای اسید غالب، ویتامین ث و وزن تک‌میوه مشاهده نشد. درمجموع براساس صفات بررسی‌‌شده، تیمار شمارة 4 با مصرف 6336 متر‌مکعب آب در هکتار در سال، برتری خود را نشان داد.

بررسی اثر تنش خشکی بر برخی ویژگیهای فیزیولوژیکی در سه رقم توت‌فرنگی

ناصر قادری؛ عادل سی وسه مرده

دوره 44، شماره 2 ، شهریور 1392، ، صفحه 129-136

https://doi.org/10.22059/ijhs.2013.35046

چکیده

به منظور بررسی واکنش‌های فیزیولوژیکی توت فرنگی به تنش خشکی آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه رقم توت‌فرنگی شامل ارقام کاماروسا، مرک و گاویوتا و سه تیمار آبیاری 25%، 50% و75% ظرفیت زراعی در سه تکرار و هر تیمار با دو واحد آزمایشی به اجرا درآمد. در این آزمایش فاکتورهای فیزیولوژیکی شامل فتوسنتز، ... بیشتر به منظور بررسی واکنش‌های فیزیولوژیکی توت فرنگی به تنش خشکی آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه رقم توت‌فرنگی شامل ارقام کاماروسا، مرک و گاویوتا و سه تیمار آبیاری 25%، 50% و75% ظرفیت زراعی در سه تکرار و هر تیمار با دو واحد آزمایشی به اجرا درآمد. در این آزمایش فاکتورهای فیزیولوژیکی شامل فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، تعرق، محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء سلولی و میزان کلروفیل اندازه‌گیری شدند. میزان فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای و تعرق در تمام ارقام در طی کاهش محتوای نسبی آب خاک کاهش یافت. کمترین میزان تعرق در شرایط تنش شدید مربوط به رقم گاویوتا بود و بیشترین میزان آن مربوط به ارقام کاماروسا و مرک بود. محتوای نسبی آب برگ و پایداری غشاء سلولی نیز در تمام ارقام با کاهش محتوای آب خاک کاهش یافت. بعد از رفع تنش، برگشت نسبتاً سریع فتوسنتز و تعرق در تمام ارقام روی داد ولی بیشترین میزان فتوسنتز و تعرق در این دوره مربوط به رقم مرک بود. در شرایط تنش شدید میزان کلروفیل کاهش یافت. در این شرایط رقم گاویوتا بالاترین میزان کلروفیل را داشت. یک روز بعد از رفع تنش بازیافت قابل توجهی در میزان کلروفیل مشاهده نشد. میزان پرولین در ارقام مختلف در طی کاهش محتوای نسبی آب خاک بطور جزئی افزایش یافت و در شرایط تنش شدید بیشترین افزایش مربوط به رقم گاویوتا بود. یک روز بعد از رفع تنش کاهش سریع میزان پرولین اتفاق افتاد. با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان گفت که رقم کاماروسا دارای پتانسیل بالاتری برای مقابله با شرایط کم آبی در مقایسه با دو رقم دیگر بوده و در مراحل بعد ارقام مرک و گاویوتا قرار دارند. جهت نتیجه‌گیری نهایی ارزیابیهای مزرعه‌ای ضروری به نظر می‌رسد.

غربالگری اولیه مورفولوژیکی 698 ژنوتیپ انگور بر اساس تحمل به خشکی برای انتخاب پایه

مهدی حدادی نژاد؛ علی عبادی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ محمدعلی نجاتیان

دوره 44، شماره 2 ، شهریور 1392، ، صفحه 193-207

https://doi.org/10.22059/ijhs.2013.35052

چکیده

پایه‌های انگور قادرند سازگاری ارقام را به اقلیم های مختلف، انواع خاکها و شرایط گوناگون و نامساعد افزایش ‌دهند. با توجه به ژرم پلاسم غنی انگور در ایران میتوان از ارقام و ژنوتیپ های پررشد موجود که از پتانسیل ژنتیکی مطلوبی برخوردارند به عنوان پایه متحمل به خشکی برای ارقام تجاری استفاده نمود. در این پژوهش 698 ژنوتیپ و رقم ... بیشتر پایه‌های انگور قادرند سازگاری ارقام را به اقلیم های مختلف، انواع خاکها و شرایط گوناگون و نامساعد افزایش ‌دهند. با توجه به ژرم پلاسم غنی انگور در ایران میتوان از ارقام و ژنوتیپ های پررشد موجود که از پتانسیل ژنتیکی مطلوبی برخوردارند به عنوان پایه متحمل به خشکی برای ارقام تجاری استفاده نمود. در این پژوهش 698 ژنوتیپ و رقم بارده موجود در کلکسیون ملی انگور ایران واقع در ایستگاه تحقیقات درجه یک انگور تاکستان بر اساس صفات موجود در توصیفنامه جهانی انگور و با تاکید بر صفات مربوط به قدرت رشد بررسی و تعدادی از ژنوتیپهای مستعد انگور طی سه مرحله ارزیابی جداگانه انتخاب شدند. در مرحله اول ارزیابیها که بر اساس صفات تراکم کرک برگ و شاخه انجام شد، 150 رقم و ژنوتیپ انتخاب شدند و همگی در مرحله دوم در سه تکرار برای صفات قطر تنه و طول شاخه مجددا مورد ارزیابی قرار گرفتند. در مرحله سوم، 17صفت مورفولوژیکی مربوط به تحمل خشکی در محل کلکسیون ملی انگور ایران و در شرایط مزرعه ای روی ارقام انتخابی ارزیابی شد. درنهایت این ارزیابی که ارقام متحمل به خشکی معرفی شده توسط دیگر محققین را نیز شامل می شد به 44 ژنوتیپ کاهش یافت که حاکی از انجام غربالگری متوسط بود. نتایج نشان داد که بین دو صفت قطر تنه و طول شاخه همبستگی وجود نداشته و طول شاخه نمی تواند ملاک خوبی برای رشد قوی و تحمل به خشکی ناشی از آن باشد. به جز صفت طول شاخه، دیگر صفات بررسی شده با یکدیگر همبستگی های معنی دار مثبت و منفی در سطح یک و 5 درصد نشان دادند. ارقام کج انگور بجنورد، سرخک قوچان، سیاه معمولی زرقان و قلاتی شیراز ژنوتیپ های پر رشد و واجد صفات مرتبط با خشکی بودند که احتیاج به آزمایش های تکمیلی دارند.

اثر قارچ میکوریز-آربسکولار و تنش خشکی بر رشد، روابط آبی، تجمع پرولین و قندهای محلول در نهال‎های دو رقم پایهای پسته اهلی (Pistacia vera L.)

واحد باقری؛ محمدحسین شمشیری؛ حسین شیرانی؛ حمیدرضا روستا

دوره 42، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 365-377

چکیده

به ‌منظور بررسی اثر دو گونه قارچ میکوریز (Glomus mosseae و G. intraradices) بر روی جنبه‌‎های مختلف رشد دو رقم پسته (بادامی ریز زرند و قزوینی) در شرایط تنش خشکی، آزمایش گلخانه‎ای با سه فاکتور شامل سه سطح میکوریز (بدون میکوریز به ‌عنوان شاهد،G. mosseae و G. intraradices)، چهار سطح تنش خشکی (آبیاری بر اساس100 درصد ظرفیت مزرعه به عنوان شاهد، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت مزرعه) ... بیشتر به ‌منظور بررسی اثر دو گونه قارچ میکوریز (Glomus mosseae و G. intraradices) بر روی جنبه‌‎های مختلف رشد دو رقم پسته (بادامی ریز زرند و قزوینی) در شرایط تنش خشکی، آزمایش گلخانه‎ای با سه فاکتور شامل سه سطح میکوریز (بدون میکوریز به ‌عنوان شاهد،G. mosseae و G. intraradices)، چهار سطح تنش خشکی (آبیاری بر اساس100 درصد ظرفیت مزرعه به عنوان شاهد، 75، 50 و 25 درصد ظرفیت مزرعه) و دو رقم پسته (بادامی ریز زرند و قزوینی) با سه تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که سه ماه پس از آغاز تیمارهای خشکی، خصوصیات رویشی مانند ارتفاع و قطر ساقه، سطح برگ، وزن خشک برگ، ساقه و ریشه با افزایش خشکی به ‌طور معنی‎داری کاهش یافتند. روابط آبی تمام گیاهان از جمله محتوای نسبی آب برگ و کارایی استفاده از آب در اثر خشکی به شدت تحت تأثیر قرار گرفت و کاهش یافت. در پاسخ به تنش خشکی، فرآیندهای تنظیم‌کننده اسمزی در گیاهان پسته فعال شد و میزان پرولین و قندهای محلول در برگ گیاهان افزایش یافت. کاربرد میکوریز به ‌طور قابل ملاحظه‎ای رشد رویشی گیاهان را در شرایط خشکی افزایش داد، به طوری که G. mosseae و G. intraradices به ‌ترتیب 100 و 72 درصد ارتفاع را نسبت به شاهد افزایش دادند. روابط آبی گیاهان دارای میکوریز در مقایسه با گیاهان بدون میکوریز بهبود یافت. همچنین، نتایج نشان داد که غلظت پرولین و قندهای محلول در برگ گیاهان میکوریزدار کمتر و در ریشه بیشتر از گیاهان بدون میکوریز بود.

تأثیر سطوح مختلف رطوبت خاک بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی سه رقم انگور (Vitis vinifera L.)

رسول جلیلی مرندی؛ عباس حسنی؛ حامد دولتی بانه؛ حسین عزیزی؛ رامین حاجی تقی لو

دوره 42، شماره 1 ، تیر 1390، ، صفحه 31-40

چکیده

در این تحقیق تحمل به خشکی سه رقم انگور غیرپیوندی (رشه، قزل‌ازوم و بیدانه قرمز) براساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمارهای تنش به صورت سطوح مختلف رطوبتی خاک (40 ، 60 ، 80 و 100 ظرفیت مزرعه) به مدت 3 ماه اعمال گردید. نتایج نشان داد که، اثر رقم، سطوح رطوبتی خاک و اثر متقابل رقم × سطوح ... بیشتر در این تحقیق تحمل به خشکی سه رقم انگور غیرپیوندی (رشه، قزل‌ازوم و بیدانه قرمز) براساس آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. تیمارهای تنش به صورت سطوح مختلف رطوبتی خاک (40 ، 60 ، 80 و 100 ظرفیت مزرعه) به مدت 3 ماه اعمال گردید. نتایج نشان داد که، اثر رقم، سطوح رطوبتی خاک و اثر متقابل رقم × سطوح رطوبتی خاک بر صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در سطح 1 درصد معنی‌دار بود. اما دمای برگ بین ارقام معنی‌دار نبود. با کاهش رطوبت خاک، طول ساقه، تعداد برگ در هر بوته، سطح برگ، وزن تازه برگ، وزن خشک ساقه و ریشه، محتوای نسبی آب و میزان کلروفیل به طور معنی‌دار کاهش یافت. اما دمای برگ، میزان پرولین و قندهای محلول افزایش یافت. تمامی صفات مورد اندازه‌گیری به غیر از دمای برگ و قندهای محلول در رقم رشه بیشتر بود. اما میزان قندهای محلول در رقم قزل‌ازوم نسبت به دیگر ارقام بیشتر بود. بیشترین شاخص کلروفیل برگ‌ها در 100، 80 و 60 درصد ظرفیت مزرعه در رقم رشه بود و کمترین میزان کلروفیل در 40 درصد ظرفیت مزرعه ارقام انگور قزل‌ازوم و بیدانه قرمز مشاهده گردید. در 40 درصد ظرفیت مزرعه، دمای برگ رقم بیدانه قرمز، میزان پرولین رقم رشه و قندهای محلول قزل‌ازوم در مقایسه با ارقام دیگر بیشتر بود. براساس نتایج به دست آمده، رشه و بیدانه قرمز به ترتیب، ارقام متحمل و حساس به تنش خشکی بود.

اثر تنش خشکی بر عملکرد و برخی ویژگی‌های مورفولوژی و فیزیولوژی تره ایرانی (Allium ampeloperasum Tareh group)

مرضیه دارابی؛ فرشاد دشتی؛ منصور غلامی؛ محمدرضا مصدقی؛ سید مهدی میر فتاح

دوره 42، شماره 1 ، تیر 1390، ، صفحه 95-103

چکیده

این پژوهش در راستای بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با تیمار تنش خشکی در5 سطح شامل درصد رطوبت وزنی در مکش‌های ماتریک 30، 50، 80، 200 و 500 کیلوپاسکال در خاک بر دو توده شادگانی و همدانی تره‌ایرانی صورت پذیرفت. از زمان کاشت تا چین دوم (40 روز پس از کشت) گلدان‌ها به مقدار ... بیشتر این پژوهش در راستای بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و خصوصیات مورفولوژی و فیزیولوژی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با تیمار تنش خشکی در5 سطح شامل درصد رطوبت وزنی در مکش‌های ماتریک 30، 50، 80، 200 و 500 کیلوپاسکال در خاک بر دو توده شادگانی و همدانی تره‌ایرانی صورت پذیرفت. از زمان کاشت تا چین دوم (40 روز پس از کشت) گلدان‌ها به مقدار مساوی آبیاری گردیدند و از این مرحله به بعد تیمارهای تنش خشکی اعمال گردید. برای اعمال سطوح مختلف تنش خشکی از روش وزنی استفاده شد. نتایج نشان داد سطوح تنش بر تمامی صفات مورد مطالعه اثر بسیار معنی‌داری داشت اما اثر توده و اثر متقابل توده در سطوح تنش بر هیچکدام از صفات معنی‌دار نشد. با افزایش شدت تنش خشکی، عملکرد، تعداد برگ، سطح برگ، و همچنین درصد ماده خشک، میزان کلروفیل، میزان نسبی آب برگ و پتانسیل آب برگ کاهش یافت، اما نسبت وزن تر ریشه به برگ و تعداد روزنه در واحد سطح برگ افزایش نشان داد. این روند در چین‌های مختلف تره ایرانی نیز مشاهده گردید. عملکرد در تیمارهای 50، 80، 200 و 500 کیلوپاسکال نسبت به تیمار شاهد (30 کیلوپاسکال) به ترتیب 14، 46، 75 و 82 درصد کاهش یافت. سایر صفات کمی نیز همین روند را نشان دادند. درکل با توجه به حفظ مقادیر نسبتاً مطلوب پتانسیل و میزان نسبی آب برگ در تیمارهای خشکی شدید می‌توان این گیاه را از نظر حفظ بقا، گیاهی متحمل به خشکی محسوب نمود، اما با توجه به کاهش شدید عملکرد در تنش‌های متوسط و بالا می‌توان تره ایرانی را از نظر زراعی در رابطه با تحمل به تنش خشکی، گیاهی حساس محسوب کرد.

اثر تنش خشکی بر برخی صفات مرفولوژی، میزان و عملکرد اسانس گیاه گل مکزیکی Agastache foeniculum [Pursh] Kuntze

رضا امیدبیگی؛ محمد محمودی سورستانی

دوره 41، شماره 2 ، شهریور 1389

چکیده

گل مکزیکی گیاهی علفی، چندساله و متعلق به خانواده نعناع می‌باشد. از مواد موثره این گیاه، در صنایع غذایی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی و نوشابه‌سازی استفاده می‌شود. از آنجایی که تنش خشکی تولید محصول و مواد موثره در گیاهان دارویی را تحت تأثیر قرار می‏دهد، در تحقیق حاضر به بررسی اثر تیمارهای مختلف آبیاری بر برخی خصوصیات مرفولوژیکی شامل ... بیشتر

دوره 53 (1401)

دوره 52 (1400)

دوره 51 (1399)

دوره 50 (1398)

دوره 49 (1397)

دوره 48 (1396)

دوره 47 (1395)

دوره 46 (1394)

دوره 45 (1393)

دوره 44 (1392)

دوره 43 (1391)

دوره 42 (1390)

دوره 41 (1389)

دوره 40 (1388)

دوره 39 (1387)

کلیدواژه‌ها = تنش خشکی

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده