صفیه بی نوا؛ علیرضا یاوری؛ مجید شکرپور
چکیده
مورتلخ (Salvia mirzayanii) یکی از گونههای چندساله و معطر اندمیک و در حال انقراض از تیره نعناع (Lamiaceae) میباشد که بهصورت خودرو در جنوب ایران میروید. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار گیاه مورتلخ از پنج رویشگاه در استان هرمزگان شامل دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ جمعآوری گردید. نمونهها در سایه و دمای محیط، خشک شدند. ...
بیشتر
مورتلخ (Salvia mirzayanii) یکی از گونههای چندساله و معطر اندمیک و در حال انقراض از تیره نعناع (Lamiaceae) میباشد که بهصورت خودرو در جنوب ایران میروید. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار گیاه مورتلخ از پنج رویشگاه در استان هرمزگان شامل دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ جمعآوری گردید. نمونهها در سایه و دمای محیط، خشک شدند. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر با سه تکرار انجام شد و پس از اندازهگیری مقدار اسانس (درصد وزنی به وزنی)، نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس جمعیت‌ها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) تعیین گردید. نتایج نشان داد عملکرد اسانس جمعیتهای دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ به ترتیب 3/1، 2/1، 1/1، 2/1 و 4/1 درصد (وزنی به وزنی) بودند. در مجموع تعداد 40 ترکیب در اسانس مورتلخ شناسایی گردید که از این تعداد، 28 ترکیب در تمام جمعیت‌ها مشترک بودند. بیشترین اجزای شیمیایی شناسایی شده در جمعیتهای دقفینو و بستک (36 ترکیب) و کمترین آنها در جمعیت سرچاهان (33 ترکیب) ملاحظه گردید. عمدهترین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس مورتلخ شامل دلتا- کادینن، لینالول، 1، 8- سینئول، آلفا- ترپینئول و گاما- کادینن در بین جمعیتهای مورد بررسی بودند. وجود تفاوت بین جمعیتهای مورتلخ نشان داد ضمن تأثیر وراثت گیاه، این گونه از پتاسیل سازگاری بالایی نسبت به شرایط اقلیمی مختلف برخوردار میباشد.
مریم دیده ور؛ محمدتقی عبادی؛ مهدی عیاری نوش آبادی
چکیده
بنه (Pistacia atlantica Desf.) از گونههای غالب پسته وحشی موجود در ایران میباشد. شیرابه درخت بنه یک ترکیب اولئورزینی است که از لایه خارجی پوست داخلی این گیاه ترشح میشود و در ایران سقز نامیده میشود. در این پژوهش درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس شیرابه بنه در 13 رویشگاه لامرد، گچساران، دهپابید، جیرفت، مریوان (چهار رویشگاه گواز، قامیشله، انجیران ...
بیشتر
بنه (Pistacia atlantica Desf.) از گونههای غالب پسته وحشی موجود در ایران میباشد. شیرابه درخت بنه یک ترکیب اولئورزینی است که از لایه خارجی پوست داخلی این گیاه ترشح میشود و در ایران سقز نامیده میشود. در این پژوهش درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس شیرابه بنه در 13 رویشگاه لامرد، گچساران، دهپابید، جیرفت، مریوان (چهار رویشگاه گواز، قامیشله، انجیران و هانه شیخان)، کهنوج، شوریجه، دالاهو، اندیمشک و ایلام مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس با استفاده از دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب انجام گردید و برای شناسایی و اندازه گیری اجزای اسانس، از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین مقدار اسانس (6/26 و 5/9 درصد) به ترتیب متعلق به صمغ مناطق مریوان (روستای گواز) و جیرفت بود. همچنین محتوای اسانس نمونه‌های شوریجه (25 درصد)، مریوان-انجیران (25 درصد)، مریوان- قامیشله (6/24 درصد) نیز بسیار مطلوب بود. بررسی ترکیبات اسانس نشان داد بهطورکلی 39 ترکیب در اسانس صمغ درختان بنه وجود داشت که ترکیبات اصلی آن عبارت بودند از: آلفا-پینن (3/91-2/66 درصد)، بتا-پینن، کامفن، سابینن، دلتا-2-کارن، آلفا-فلاندرن، آلفا-ترپینن، پارا-سیمن، سیس-لیمونن اکسید، پاراسیمینن، ترانس-پینوکاروئول، سیس-ایزوسیترال، نئوایزو-وربنول و میرتنال. همچنین هیدروکربن های مونوترپنی به عنوان گروه اصلی تشکیل‌دهنده ترکیبات اسانس در تمام نمونهها بودند و بین 1/81 تا 9/97 درصد اجزای اسانس را تشکیل دادند.
معصومه سهیلا اتقائی؛ فاطمه سفیدکن؛ علی درینی؛ سعید صادق زاده حمایتی؛ وحید عبدوسی
چکیده
گل‌آذین خرما (Phoenix dactylifera L.) در پوششی بنام اسپات قرار دارد که حاوی اسانس است. در این مطالعه تأثیر منطقه رویش (بم و جیرفت) بر میزان و اجزای اسانس اسپات رقم‌های خرما (پیارم، زاهدی، مضافتی و هلیله‌ای) ارزیابی شد. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب و آنالیز آن توسط دستگاه های GC و GC/MS انجام شد. نتایج نشان داد اثر رقم بر ویژگیهای ریختشناسی ...
بیشتر
گل‌آذین خرما (Phoenix dactylifera L.) در پوششی بنام اسپات قرار دارد که حاوی اسانس است. در این مطالعه تأثیر منطقه رویش (بم و جیرفت) بر میزان و اجزای اسانس اسپات رقم‌های خرما (پیارم، زاهدی، مضافتی و هلیله‌ای) ارزیابی شد. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب و آنالیز آن توسط دستگاه های GC و GC/MS انجام شد. نتایج نشان داد اثر رقم بر ویژگیهای ریختشناسی بیش از اثر مکان بود و رقم‌های مضافتی (06/55 سانتی‌متر) و هلیله‌ای (80/48 سانتی‌متر) بیشترین طول اسپات نشان دادند. بیشترین عرض اسپات در رقم‌های مضافتی (52/11 سانتی‌متر) و پیارم (83/10 سانتی‌متر) ثبت شد و رقم زاهدی بیشترین تعداد اسپات در نخل (83/14 عدد) را داشت. از طرف دیگر، وزن تر و خشک اسپات و عملکرد ماده خشک اسپات در بم (بهترتیب 30/235 و 66/67 گرم در اسپات و 906/747 گرم در نخل) بهترتیب معادل 38، 48 و 41 درصد بیش از جیرفت شد. میزان اسانس هر اصله نخل در منطقه بم (246/1 گرم) 26/2 برابر جیرفت (551/0 گرم) شد. رقم مضافتی بیشترین وزن تر، خشک و عملکرد مادهخشک اسپات را داشت. بیشترین درصد اسانس (168/0-148/0 درصد) نیز به دو رقم زاهدی و پیارم تعلق داشت. اسانس هر چهار رقم در هر دو مکان رویش حاوی 3و4 ـ دی متوکسی تولوئن (2/71-7/58 درصد)، پاراـ متیل انیسول (0/30-2/4 درصد)، 2و6 ـ دی متوکسی تولوئن (8/16-6/8 درصد)، ان ـ نونانال (1/4-6/0 درصد) و اورتوـ وانیلین (6/2-5/0 درصد) بودند. رقم‌های مورد مطالعه از لحاظ اثرپذیری از مکان رویش به دو دسته تقسیم شدند. رقم‌های هلیله‌ای و مضافتی از ثبات نسبی بیشتری برخوردار بودند.
سهیلا افکار؛ مژگان آزادپور؛ بتول مهدوی؛ مرضیه رشیدی پور
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس استخراج شده از پونه جمعآوریشده از مناطق مختلف شامل خرم‌آباد، الشتر و دلفان در استان لرستان و تعیین فعالیت ضدباکتریایی آنها علیه سه سویه باکتری Escherichia coli، Staphylococcus aureus و Pseudomonas aeruginosa انجام شد. آنالیز GC-MS نشان داد ترکیبات اصلی اسانس پونه منطقه خرم‌آباد شامل پولگان (41/54 درصد) و 8،1- سینئول ...
بیشتر
تحقیق حاضر با هدف بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس استخراج شده از پونه جمعآوریشده از مناطق مختلف شامل خرم‌آباد، الشتر و دلفان در استان لرستان و تعیین فعالیت ضدباکتریایی آنها علیه سه سویه باکتری Escherichia coli، Staphylococcus aureus و Pseudomonas aeruginosa انجام شد. آنالیز GC-MS نشان داد ترکیبات اصلی اسانس پونه منطقه خرم‌آباد شامل پولگان (41/54 درصد) و 8،1- سینئول (05/22 درصد) بود، درحالی‌که پونه منطقه الشتر غنی از پیپریتنون (29/29 درصد)، پولگان (53/17 درصد)، پیپریتنوناکساید (35/14 درصد) و 8،1- سینئول (34/14 درصد) و ترکیبات اصلی پونه منطقه دلفان سیترونلیلاستات (93/59 درصد) و آروماندرن (1/5 درصد) بودند. همبستگی معنیداری بین تمام ویژگیهای جغرافیایی و خاک، بهجز فسفر و هدایت الکتریکی، با ترکیبات اسانس مشاهده شد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از MIC و MBC نشان داد حداقل غلظت بازدارندگی اسانس پونه مناطق مورد مطالعه بین mg/mL 2-03/0 بود. فعالیت ضدمیکروبی حاکی از این بود که مؤثرترین اسانس در مهارکنندگی باکتریهای E. coliو S. aureus بهترتیب اسانس پونه منطقه الشتر و دلفان بودند و دو باکتری P. aeruginosa و S. aureus کمترین حساسیت به اسانس پونه منطقه خرم‌آباد داشتند. اسانس پونه جمعآوری شده از مناطق مختلف استان لرستان دارای قدرت بازدارندگی علیه باکتریهای گرم مثبت و منفی مورد مطالعه از کم تا عالی بودندکه بستگی به منطقه جمعآوری گیاهان و سویههای مورد مطالعه باکتری داشت. در این تحقیق سه ترکیب سیترونلال، سیترونلیلاستات و آرومادرن برای اولین بار برای اسانس پونه گزارش شد.
سولماز معماری؛ علیرضا یاوری؛ مهدی بیکدلو
چکیده
آویشن شیرازی با نام علمی Zataria multiflora Boiss.متعلق به تیره نعناع ((Lamiaceae بوده و از نظر پراکنش جغرافیایی بومی کشورهای ایران، افغانستان و پاکستان میباشد. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار شش رویشگاه طبیعی در استان هرمزگان شامل رودخانه، لاورشیخ، فاریاب، تنگ زاغ، بشاگرد و بندر خمیر جمعآوری گردید. پس از تایید صحت گونه، نمونهها در ...
بیشتر
آویشن شیرازی با نام علمی Zataria multiflora Boiss.متعلق به تیره نعناع ((Lamiaceae بوده و از نظر پراکنش جغرافیایی بومی کشورهای ایران، افغانستان و پاکستان میباشد. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار شش رویشگاه طبیعی در استان هرمزگان شامل رودخانه، لاورشیخ، فاریاب، تنگ زاغ، بشاگرد و بندر خمیر جمعآوری گردید. پس از تایید صحت گونه، نمونهها در سایه و دمای محیط خشک و استخراج اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر انجام شد. سنجش اجزای شیمیایی اسانس به روشهای گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی ((GC/MS شناسایی گردید. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین بازده اسانس بهترتیب مربوط به اکوتیپ رودخانه (5/6 درصد) و اکوتیپ بندر خمیر (9/3 درصد) بود. بر این اساس 23 ترکیب که نماینده 3/99- 5/93 درصد از کل ترکیبات بود، شناسایی گردید. از میان این ترکیبات، تیمول، لینالول، کارواکرول و پاراسیمن ترکیبات اصلی این اکوتیپها بودند. مونوترپنهای اکسیژندار (3/75-6/45 درصد) گروه اصلی سازنده ترکیبات در تمام نمونهها، بهجز فاریاب، را شامل میشد. تجزیه خوشهای ترکیبات شیمیایی، رویشگاههای مورد مطالعه را در سه گروه قرار داد. گروه اول که توسط مقدار بالای کارواکرول مشخص شد شامل اکوتیپهای بندر خمیر و بشاگرد، گروه دوم که حاوی مقدار بالای تیمول بود، شامل سه اکوتیپ تنگ زاغ، فاریاب و رودخانه و اکوتیپ لاورشیخ که گروه سوم را تشکیل میداد توسط مقدار بالای لینالول مشخص شد. نتایج نشان داد جمعیتهای آویشن شیرازی در رویشگاههای استان هرمزگان از درصد اسانس و تنوع فیتوشیمیایی بالایی برخوردار بوده و در برنامههای اصلاحی میتواند مورد استفاده قرار گیرند.
سیاوش محمدی؛ لیلا تبریزی رائینی؛ مجید شکرپور؛ جواد هادیان؛ هارتویگ شولز
چکیده
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) یکی از گونههای اندمیک ایران است که به‌دلیل داشتن درصد بالای اسانس و همچنین میزان بالای تیمول در اسانس اهمیت دارد و در صنایع دارویی و غذایی استفاده آن رو به گسترش است. بهمنظور ارزیابی خصوصیات ژنتیکی و ترکیب‌پذیری عمومی (GCA)، 12 جمعیت آویشن دنایی از طرح آمیزشی پلی‌کراس استفاده شد. خزانه پلی‌کراس در قالب ...
بیشتر
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) یکی از گونههای اندمیک ایران است که به‌دلیل داشتن درصد بالای اسانس و همچنین میزان بالای تیمول در اسانس اهمیت دارد و در صنایع دارویی و غذایی استفاده آن رو به گسترش است. بهمنظور ارزیابی خصوصیات ژنتیکی و ترکیب‌پذیری عمومی (GCA)، 12 جمعیت آویشن دنایی از طرح آمیزشی پلی‌کراس استفاده شد. خزانه پلی‌کراس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 6 تکرار در سالهای 1393 و 1394 اجرا شد. سپس آزمون نتاج پلی‌کراس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سالهای 1395 و 1396 در ایستگاه تحقیقاتی گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز دانشگاه تهران واقع در کرج مورد مطالعه قرار گرفت. صفات رشدی و عملکردی، درصد و عملکرد اسانس و میزان تیمول و کارواکرول مورد اندازهگیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر صفات مؤثر در عملکرد مانند ارتفاع بوته، وزن تر و خشک بوته و وزن خشک برگ جمعیتهای ایلام، اصفهان 2، مرکزی 1 و 2 میزان ترکیب‌پذیری عمومی بالایی را نشان دادند و جمعیتهای ایلام و ملایر 2 بیشترین ترکیب‌پذیری عمومی را برای درصد اسانس و عملکرد اسانس نشان دادند. بهطورکلی، نتایج این پژوهش حاکی از تنوع بالای جمعیتهای مورد مطالعه از نظر خصوصیات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی بود و در نهایت می‌توان از جمعیت های ایلام، ملایر 2، مرکزی 1 و مرکزی 2 جهت ایجاد رقم سنتتیک و یا خزانه ژنتیکی جدید برای گزینش ژنوتیپ های برتر استفاده کرد.
کوثر طاهری بوکانی؛ رقیه نجف زاده
چکیده
در پژوهش حاضر تنوع 10 جمعیت بومادران شامل گونههای بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) و بومادران کوتاه دشتی (Achillea wilhelmsii C. Koch) رویشگاههای استان آذربایجانغربی شامل (ارومیه- نازلو، اشنویه- شهرکصنعتی، نقده- محمدشاهسفلی، مهاباد- عیسیکندی، میاندوآب- چالخاماز، سیمینه- خروجیشهر، بوکان- علیآباد، محمودآباد- حسینآباد، ...
بیشتر
در پژوهش حاضر تنوع 10 جمعیت بومادران شامل گونههای بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) و بومادران کوتاه دشتی (Achillea wilhelmsii C. Koch) رویشگاههای استان آذربایجانغربی شامل (ارومیه- نازلو، اشنویه- شهرکصنعتی، نقده- محمدشاهسفلی، مهاباد- عیسیکندی، میاندوآب- چالخاماز، سیمینه- خروجیشهر، بوکان- علیآباد، محمودآباد- حسینآباد، شاهیندژ- ساروجه و سردشت- نلاس) مورد ارزیابی قرار گرفت. ترکیبات اسانس سرشاخههای گلدار جمعیت‌ها با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیفنگار جرمی (GC/MS) شناسایی شد. تجزیه خوشهای جمعیت‌ها را در سه گروه مجزا قرار داد. در مجموع 23 ترکیب در اسانس گونه بومادران زرد و 27 ترکیب در اسانس گونه بومادران کوتاه دشتی شناسایی شد. بازده اسانس گونه بومادران زرد از 56/0 تا 10/1 درصد و بازده اسانس گونه بومادران کوتاه دشتی از 49/0 تا 68/0 درصد متفاوت بود. در بین گونه بومادران زرد، جمعیت نقده دارای بیشترین بازده اسانس و در بین گونه بومادران کوتاه دشتی، جمعیت بوکان میزان بالای ترکیب 1،8-سینئول (%88/72)، جمعیت میاندوآب میزان بالای کامفور (%98/57) و کامفن (%58/5) و جمعیت شاهیندژ میزان بالای پیپریتون (%32) را به خود اختصاص دادند. جمعیتهای نقده متعلق به گونه بومادران زرد و جمعیتهای بوکان، میاندوآب و شاهیندژ متعلق به گونه بومادران کوتاه دشتی از نظر عملکرد و ماده مؤثره برتر بودند و میتوانند در صنایع وابسته و داروسازی و برنامههای بهنژادی مورد استفاده قرار گیرند.
سیده کانی میر سیدی؛ یوسف نصیری؛ محمد رضا مرشدلو؛ معروف خلیلی
چکیده
بهمنظور ارزیابی اثر کاربرد اسیدهای آمینه بر عملکرد و اسانس بابونه آلمانی در سطوح مختلف کودهای شیمیایی، آلی وزیستی، آزمایشی در سال 1396 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل کاربرد کودهای شیمیایی، ورمیکمپوست، کود دامی، کود مرغی و ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی اثر کاربرد اسیدهای آمینه بر عملکرد و اسانس بابونه آلمانی در سطوح مختلف کودهای شیمیایی، آلی وزیستی، آزمایشی در سال 1396 بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه اجرا شد. تیمارهای مورد بررسی شامل کاربرد کودهای شیمیایی، ورمیکمپوست، کود دامی، کود مرغی و میکوریزا به‌عنوان فاکتور اول و محلولپاشی و عدم محلولپاشی اسیدهایآمینه به‌عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج نشان داد بیشترین عملکرد گل در برداشت اول بهترتیب در تیمارهای کود مرغی (4/225 گرم در مترمربع)، شیمیایی (6/204 گرم در متر مربع) و کود دامی (6/186 گرم در مترمربع) بهدست آمد. در برداشتهای دوم، سوم، چهارم و کل تفاوت معنیداری بین کاربرد انواع کود مشاهده نشد. بیشترین درصد اسانس در برداشتهای اول (92/0 درصد)، دوم (95/0 درصد) و برداشت کل (8/0 درصد) با کاربرد ورمیکمپوست بدون تفاوت معنیدار با کود دامی و مرغی بهدست آمد. بیشترین عملکرد اسانس کل در تیمارهای کود مرغی (6/4 گرم در مترمربع) و ورمیکمپوست (41/4 کیلوگرم در مترمربع) بهدست آمد. کاربرد اسیدهایآمینه باعث افزایش معنیدار عملکرد گل، درصد اسانس، عملکرد اسانس و عملکرد بیولوژیکی نسبت به عدم کاربرد آنها در تمامی برداشت‌ها شد.
علوم گیاهان دارویی
اسماء رئیسی منفرد؛ نوازاله مرادی؛ علیرضا یاوری
چکیده
مریمگلی خلیجی با نام علمی Salvia santolinifolia Boiss. گیاهی چندساله و معطر از خانواده نعناعسانان میباشد که بهصورت خودرو در ایران میروید. در این پژوهشسرشاخههای گلدار چهار رویشگاه در استان هرمزگان شامل آبماه، قطبآباد، دو راهی میمند و سیرمند در سالهای 1396 تا 1397 جمعآوری گردید. پس از تأیید نام علمی آنها در مرکز تحقیقات و آموزش ...
بیشتر
مریمگلی خلیجی با نام علمی Salvia santolinifolia Boiss. گیاهی چندساله و معطر از خانواده نعناعسانان میباشد که بهصورت خودرو در ایران میروید. در این پژوهشسرشاخههای گلدار چهار رویشگاه در استان هرمزگان شامل آبماه، قطبآباد، دو راهی میمند و سیرمند در سالهای 1396 تا 1397 جمعآوری گردید. پس از تأیید نام علمی آنها در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان هرمزگان، نمونهها در سایه و دمای محیط خشک شدند. استخراج اسانس بهروش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر انجام شده و پس از اندازهگیری مقدار اسانس (درصد وزنی به وزنی)، نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس اکوتیپها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) تعیین گردید.یافته‌ها نشان داد بیشترین و کمترین بازده اسانس بهترتیب مربوط به اکوتیپ قطبآباد (93/0 درصد) و اکوتیپ آبماه (65/0 درصد) بود. بر این اساس، 36 ترکیب که نماینده 9/99-6/99 درصد از کل ترکیبات بود، شناسایی شدند که آلفا- پینن، هومولن اپوکسید، لیمونن، کامفن، آلفا- ترپینئول، میرسن و آلفا- کادینول ترکیبات اصلی این اکوتیپها بودند. هیدروکربنهای مونوترپنی گروه اصلی سازنده ترکیبات در تمام نمونهها را شامل میشد (5/80-3/69 درصد). تنوع شیمیایی اسانس در بین اکوتیپها براساس پراکنش جغرافیایی و اقلیمی میتواند برای حفاظت و اهلیکردن درون و خارج از رویشگاه این گیاه در نظر گرفته شود.
نجمه هادی؛ عبدالعلی شجاعیان؛ فاطمه سفیدکن؛ علی اشرف جعفری
چکیده
پونه‌سا (Nepeta) از بزرگ‌ترین جنس‌های تیره نعنا بوده و ایران از خواستگاه‌های اصلی آن است. در مورد بررسی فعالیت‌های زیستی متابولیت‌های ثانویه جنس پونه‌سا، گزارشات متعددی وجود دارد که نشان‌دهنده اهمیت این جنس است. در این پژوهش، کمیت و کیفیت اسانس 12 توده از گونههای ایرانی پونه‌سا، N. cataria، N. menthoides و N. crassifolia، کشتشده در منطقه غرب ...
بیشتر
پونه‌سا (Nepeta) از بزرگ‌ترین جنس‌های تیره نعنا بوده و ایران از خواستگاه‌های اصلی آن است. در مورد بررسی فعالیت‌های زیستی متابولیت‌های ثانویه جنس پونه‌سا، گزارشات متعددی وجود دارد که نشان‌دهنده اهمیت این جنس است. در این پژوهش، کمیت و کیفیت اسانس 12 توده از گونههای ایرانی پونه‌سا، N. cataria، N. menthoides و N. crassifolia، کشتشده در منطقه غرب تهران، مطالعه شد. همچنین، کارآمدی اجزای اسانس، در بررسی روابط درون و بین گونه‌ها ارزیابی شد. اندام‌های گیاهی در مرحله گلدهی کامل، برداشت شده و پس از خشکشدن در سایه، بهروش تقطیر با آب، اسانس‌گیری شدند. بررسی کمی و کیفی اجزای اسانس، بهترتیب با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS انجام شد. بهمنظور تعیین نقش هر یک از اجزای اسانس در تنوع درون و بین‌گونه‌ای، از روش تجزیه به مؤلفه‌های اصلی استفاده شد. بیشترین بازده اسانس به توده مرکزی از گونه N. cataria (5/2 %) تعلق گرفت. در گونه N. cataria، نپتالاکتونII (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-بتا نپتالاکتون)، در گونه N. menthoides، دو جزء 1،8- سینئول و نپتالاکتون II و در N. crassifolia، سه جزء نپتالاکتونI (a4-آلفا، 7-آلفا، a7-آلفا نپتالاکتون)، 1،8- سینئول و نپتالاکتون II، ترکیب(های) غالب اسانس را تشکیل دادند. گونههای N. crassifolia و N. cataria بهترتیب از نظر میزان نپتالاکتونI و II، جایگاه‌های اول را به‌خود اختصاص دادند. از نظر میزان کل نپتالاکتون در اسانس، گونه N. cataria (1/99-8/97%) رتبه اول را داشت. همچنین، نتایج، کارآمدی اجزای اسانس در تمایز گونه‌ها و تعیین روابط درون و بین گونه‌ها را به اثبات رساند. در این پژوهش، بر اساس اجزای اسانس، گونههای N. crassifolia و N. cataria در یک گروه مجزا از گونه N. menthoides قرار گرفتند.
علوم گیاهان دارویی
سودابه مفاخری؛ بهور اصغری؛ محمد جواد نیکجویان
چکیده
بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی با نانوکلات، بر روی مقاومت به تنش خشکی و همچنین صفات کمی و کیفی زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی تحت تنش خشکی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی، با 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تنش خشکی در سه سطح (آبیاری در حد ظرفیت زراعی و آبیاری بهمیزان 30 و 60 درصد ظرفیت زراعی) ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر محلولپاشی با نانوکلات، بر روی مقاومت به تنش خشکی و همچنین صفات کمی و کیفی زرین گیاه یا بادرنجبویه دنایی تحت تنش خشکی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی، با 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل تنش خشکی در سه سطح (آبیاری در حد ظرفیت زراعی و آبیاری بهمیزان 30 و 60 درصد ظرفیت زراعی) و محلولپاشی با نانوکلاتروی در دو سطح (محلولپاشی و عدم محلولپاشی) بود. نتایج نشان دادند که با افزایش شدت تنش خشکی، ارتفاع بوته و وزن تر و خشک بوته بهصورت معنیداری کاهش پیدا کرد، و محلولپاشی با روی، سبب افزایش این صفات گردید. کاربرد روی، توانسته میزان کلروفیل a را افزایش دهد و بیشترین مقدار کلروفیل کل (85/0 میلی‌گرم در گرم برگ تازه) از گیاهان رشدکرده در شرایط بدون تنش بهدست آمد. بیشترین درصد اسانس (53/1 درصد) نیز از گیاهان تحت تیمار تنش 60 درصد ظرفیت زراعی+ محلولپاشی با روی استحصال گردید. چهار ترکیب اصلی اسانس؛ لیمونن، وربنون، نرال و سیترال بود که بیشترین مقدار لیمونن (72/30 درصد)، وربنون (72/33 درصد) و نرال (37/7 درصد) از گیاهان تحت تأثیر تنش 60 درصد ظرفیت مزرعه حاصل شد، مقدار سه ترکیب لیمونن، وربنون و نرال، در شرایط کاربرد روی، نسبت به حالت بدون محلولپاشی با روی، افزایش معنیداری یافتند.
علوم گیاهان دارویی
رسول محمدنیا؛ عبدالحسین رضایی نژاد؛ صحبت بهرامی نژاد
چکیده
با هدف تعیین تأثیر دور آبیاری و سیلیسیم بر رشد، عملکرد، میزان اسانس، فنل کل و ویژگی پاداکسندگی (آنتیاکسیدانی) ریحان، این پژوهش در طی سالهای 1395-1394 در گلخانۀ پژوهشی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه لرستان انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عامل‌ها شامل دور آبیاری در سه سطح 4، 7 و 9 روز (بر پایۀ ...
بیشتر
با هدف تعیین تأثیر دور آبیاری و سیلیسیم بر رشد، عملکرد، میزان اسانس، فنل کل و ویژگی پاداکسندگی (آنتیاکسیدانی) ریحان، این پژوهش در طی سالهای 1395-1394 در گلخانۀ پژوهشی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه لرستان انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عامل‌ها شامل دور آبیاری در سه سطح 4، 7 و 9 روز (بر پایۀ میزان آب در خاک 90، 75 و 60 درصد ظرفیت زراعی) و محلولپاشی سیلیکات پتاسیم در سه سطح 0، 1 و 2 میلیمولار، بهصورت هفتگی بود. نتایج بررسی‌ها نشان داد، افزایش فاصلۀ آبیاری باعث کاهش رشد و افزایش کارایی مصرف آب در بوته شد. سیلیسیم تأثیر خشکی را تعدیل و باعث بهبود رشد شد و کاربرد سیلیکات پتاسیم 2 میلیمولار باعث افزایش شاخص مقاومت به تنش شد. افزایش فاصلۀ آبیاری و کاربرد سیلیکات پتاسیم هر دو باعث افزایش میزان اسانس و فنل کل شدند. همچنین با افزایش فاصلۀ آبیاری ویژگی پاداکسندگی افزایش یافت و در فاصلۀ آبیاری نه روز و سیلیکات پتاسیم 2 میلیمولار، بیشترین ویژگی پاداکسندگی گیاه به دست آمد. ضریب همبستگی بین صفات نشان داد، میزان اسانس با طول ریشه، فنل کل و شاخص مقاومت به تنش همبستگی مثبت و با غلظت کشندۀ 50 درصد (IC50) همبستگی منفی داشت. بهطورکلی افزایش فاصلۀ آبیاری باعث کاهش رشد و افزایش میزان اسانس و ویژگی پاداکسندگی شد. سیلیکات پتاسیم به‌ویژه با غلظت 2 میلیمولار تأثیر نامناسب تنش خشکی را بر ویژگیهای رشدی تعدیل کرد و باعث افزایش میزان و عملکرد اسانس و ویژگی پاداکسندگی شد.
فاطمه حسنوند؛ عبدالحسین رضایی نژاد
چکیده
این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر سیلیکات پتاسیم بر واکنش گیاه شمعدانی معطر به تنش شوری در سال 1393 انجام شد. آزمایش بهصورت گلدانی، آبکشتی (هیدروپونیک) درون ماسه و بر پایۀ فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی شامل چهار واحد آزمایشی و هر واحد شامل 9 ترکیب تیماری و درمجموع 36 گلدان انجام شد. عامل‌ها شامل شوری ناشی از کلرید‌سدیم با ایجاد سه سطح ...
بیشتر
این پژوهش بهمنظور بررسی تأثیر سیلیکات پتاسیم بر واکنش گیاه شمعدانی معطر به تنش شوری در سال 1393 انجام شد. آزمایش بهصورت گلدانی، آبکشتی (هیدروپونیک) درون ماسه و بر پایۀ فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی شامل چهار واحد آزمایشی و هر واحد شامل 9 ترکیب تیماری و درمجموع 36 گلدان انجام شد. عامل‌ها شامل شوری ناشی از کلرید‌سدیم با ایجاد سه سطح هدایت الکتریکی 8/1 (ناشی از محلول غذایی به‌عنوان شاهد، بدون کلرید سدیم)، 4 و 6 دسی‌زیمنس بر متر و کاربرد هفتگی سیلیکات پتاسیم در سه سطح 0، 5/0 و 1 میلیمولار بود. نتایج نشان دادند، با افزایش شوری، فراسنجه (پارامتر)های رشد گیاه، میزان اسانس، محتوای نسبی آب و فعالیت آنزیم‌های کاتالاز و پراکسیداز کاهش یافت درحالی‌که میزان مالون‌دی‌آلدئید، نشت الکترولیت‌ها و میزان پرولین افزایش یافتند. سیلیکات پتاسیم در بهبود رشد و ویژگیهای بیوشیمیایی گیاه در شرایط شوری مؤثر بود. همچنین با افزایش سطح شوری میزان سدیم افزایش پیدا کرد و میزان پتاسیم کاهش یافت و کاربرد سیلیکات پتاسیم باعث کاهش سدیم و افزایش پتاسیم در اندام‌های هوایی گیاه شد. در بیشتر ویژگیها از جمله سطح برگ، وزن تر و خشک گیاه کاربرد سیلیکات پتاسیم با غلظت 1 میلیمولار عملکردی همانند به شاهد را نشان داد. بهطورکلی نتایج نشان داد، افزایش شوری باعث تشدید تنش شده و کاربرد هفتگی سیلیکات پتاسیم به‌ویژه با غلظت 1 میلیمولار باعث کاهش تأثیر تنش شد.
علوم گیاهان دارویی
بهلول عباس زاده
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر کودهای پرمصرف (ماکرو) و کم‌مصرف (میکرو) بر کمیت و کیفیت گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) در ایستگاه تحقیقات البرز، در سالهای 1392-1388 در شرایط مزرعه، این تحقیق اجرا شد. این آزمایش با استفاده از طرح کرت‌های خردشده (اسپلیت پلات) در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل کودهای شیمایی، دامی (M) و تلفیقی (کود ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر کودهای پرمصرف (ماکرو) و کم‌مصرف (میکرو) بر کمیت و کیفیت گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) در ایستگاه تحقیقات البرز، در سالهای 1392-1388 در شرایط مزرعه، این تحقیق اجرا شد. این آزمایش با استفاده از طرح کرت‌های خردشده (اسپلیت پلات) در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل کودهای شیمایی، دامی (M) و تلفیقی (کود پرمصرف) در چهارده سطح و عامل فرعی کاربرد در خاک کود کلات آهن خضراء (کود کم‌مصرف) در سه سطح 0، 8 و 12 گرم بر بوته بودند. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد، بین سالهای آزمایش، کودهای پرمصرف و همچنین کود کم‌مصرف، اثر متقابل سال در کود پرمصرف، سال در کود کم‌مصرف، کود پرمصرف در کم‌مصرف و اثر سه‌گانۀ سال*کود پرمصرف* کود کم‌مصرف بر صفات شمار گل در بوته، عملکرد گل تر، درصد اسانس و عملکرد اسانس در سطح 1 درصد معنیدار بود. مقایسۀ میانگینها نشان داد، عملکرد گلبرگ تر با میانگین 98/7338 کیلوگرم در هکتار در سال دوم با کاربرد 12 گرم در بوته کود میکرو به همراه کاربرد N80P80K40M0 بیشترین بود. بیشترین درصد و عملکرد اسانس در سال دوم، با کاربرد 12 گرم بر بوته کود میکرو و کاربرد N40P40K40M0 به ترتیب با میانگین‌های 12/0 درصد و 7019 گرم در هکتار وجود داشت. نتایج بررسی دو سال نشان داد، کاربرد کودهای شیمیایی 40 تا 80 کیلوگرم در هکتار از نیتروژن، فسفر و پتاسیم در زمان و کاربرد سالیانه 12 گرم بر بوته از کود کم‌مصرف آهن و روی میتواند در بهبود کمیت و کیفیت گل‌محمدی بسیار مؤثر باشد.
کبری سپهوند؛ عبدالحسین رضایی نژاد؛ سیده زهرا حسینی
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر اسید آسکوربیک در کاهش تأثیر وجود کمبود آهن، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایۀ طرح کاملاً تصادفی با شش تکرار در گیاه شمعدانی معطر انجام شد. عامل‌ها شامل میزان آهن با سه سطح (0، 20 و 40 میکرو مولار) و اسیدآسکوربیک با سه سطح (0، 1 و 2 میلیمولار) بود. قلمههای ریشهدار شده بهصورت آبکشتی (هیدروپونیک) درون ماسه کاشت ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر اسید آسکوربیک در کاهش تأثیر وجود کمبود آهن، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایۀ طرح کاملاً تصادفی با شش تکرار در گیاه شمعدانی معطر انجام شد. عامل‌ها شامل میزان آهن با سه سطح (0، 20 و 40 میکرو مولار) و اسیدآسکوربیک با سه سطح (0، 1 و 2 میلیمولار) بود. قلمههای ریشهدار شده بهصورت آبکشتی (هیدروپونیک) درون ماسه کاشت شده و پس از استقرار گیاهان تیمارهای آهن و اسید آسکوربیک به همراه محلول غذایی نیمهوگلند اعمال شد. نتایج نشان داد، با کاهش میزان آهن ویژگیهای رشد مانند ارتفاع گیاه، قطر ساقه، شمار و طول شاخههای جانبی و سطح برگ در بوته کاهش یافت. با کاهش میزان آهن وزن تر و خشک برگ، ساقه و پیکر رویشی کاهش یافته ولی میزان اسانس افزایش یافت. واکنش گیاه به اسیدآسکوربیک در تغذیه با آهن 0 و 20 میکرومولار با هم متفاوت بود. اسیدآسکوربیک (به‌ویژه با غلظت 1 میلیمولار) باعث افزایش زیست‌توده (بیوماس) و میزان اسانس شد. با کاهش میزان آهن، عملکرد اسانس کاهش و با کاربرد اسید آسکوربیک افزایش یافت. کاهش آهن باعث کاهش سبزینه (کلروفیل)ها و کاروتنوئیدها و کاربرد اسیدآسکوربیک باعث بهبود این ویژگیها شد. بنابر نتایج، کاربرد اسیدآسکوربیک توانست رشد و عملکرد گیاه شمعدانی معطر را در تیمار 20 میکرومولارآهن بهبود بخشد اما تأثیر آن در شرایط آهن 0 میکرومولار بسیار کمتر بود.
علوم گیاهان دارویی
سعید سرابی؛ فاطمه سفیدکن
چکیده
گیاهZiziphora persica یا کاکوتی ایرانی، یک گونۀ معطر یک‌ساله از تیرۀ نعناعسانان در ایران است که تأثیر ضدمیکروبی قوی دارد. در این تحقیق، سرشاخۀ گلدار این گیاه از شش رویشگاه مختلف گرد‌آوری شد. پس از تأیید نام علمی گیاهان در هرباریوم مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور (TARI)، در آغاز گیاهان در سایه و دمای محیط خشک شدند. آنگاه اسانس‌گیری ...
بیشتر
گیاهZiziphora persica یا کاکوتی ایرانی، یک گونۀ معطر یک‌ساله از تیرۀ نعناعسانان در ایران است که تأثیر ضدمیکروبی قوی دارد. در این تحقیق، سرشاخۀ گلدار این گیاه از شش رویشگاه مختلف گرد‌آوری شد. پس از تأیید نام علمی گیاهان در هرباریوم مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور (TARI)، در آغاز گیاهان در سایه و دمای محیط خشک شدند. آنگاه اسانس‌گیری از آنها به روش تقطیر با آب انجام و بازدۀ اسانس‌ها محاسبه شد. تجزیۀ اسانس‌ها با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS صورت گرفت. نتایج نشان داد، بازدۀ اسانس بر حسب وزن خشک گیاه از 11/0درصد (در نمونۀ مشکین‌شهر نودوز) تا 39/0درصد (در نمونۀ الموت قزوین) متغیر است. بین 17 تا 26 ترکیب در اسانس نمونه‌های مختلف شناسایی شد. ترکیب عمده در اسانس نمونه‌های گردآوریشده از منطقۀ الموت قزوین و خوی، منطقۀ قره‌تپه اسپاتولنول (به ترتیب 7/25درصد و 1/24درصد) بود. ترکیب عمدۀ اسانس نمونۀ گردآوریشده از ارومیه بتا-بیسابولن (8/28درصد) بود. ترکیب عمدۀ اسانس دیگر نمونهها اپی-آلفا-مورولول بود که میزان آن در نمونۀ مشکین‌شهر نودوز (8/20درصد) بیشتر از نمونۀ قره‌چمن به‌طرف تبریز (1/17درصد) و میانه، پل‌دختر (4/14درصد) بود. البته سه ترکیب بالا تا حدودی در اسانس همۀ نمونهها موجود بود ولی میزان آن در نمونه‌های مختلف تفاوت زیادی داشت. نتایج تجزیۀ اسانس گونۀ کاکوتی ایرانی از رویشگاههای مختلف نشان‌دهندۀ تفاوت اجزای اصلی اسانس این‌گونه با دیگر گونههای جنس Ziziphora است که اغلب پولگون ترکیب عمدۀ تشکیل‌دهندۀ اسانس آن‌هاست.
سمیه نجارزاده؛ جابر پناهنده؛ سعیده علیزاده سالطه؛ فریبرز زارع نهندی
چکیده
نعناع فلفلی با نام علمیL. Mentha piperita از خانوادۀ Lamiaceae از جمله گیاهان دارویی و معطری است که اسانس آن در صنایع مختلف داروسازی استفاده میشود. بهمنظور ارزیابی برخی شاخصهای فیزیولوژیکی و اسانس نعناع فلفلی آزمایشی بهصورت فاکتوریل با استفاده از تیمارهای اسید سالیسیلیک (0، 1/0، 1 میلیمولار) و پوتریسین (0، 1/0، 1 میلیمولار) در قالب ...
بیشتر
نعناع فلفلی با نام علمیL. Mentha piperita از خانوادۀ Lamiaceae از جمله گیاهان دارویی و معطری است که اسانس آن در صنایع مختلف داروسازی استفاده میشود. بهمنظور ارزیابی برخی شاخصهای فیزیولوژیکی و اسانس نعناع فلفلی آزمایشی بهصورت فاکتوریل با استفاده از تیمارهای اسید سالیسیلیک (0، 1/0، 1 میلیمولار) و پوتریسین (0، 1/0، 1 میلیمولار) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. همۀ صفات در دو چین ارزیابی شدند. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان داد که میانگین همۀ صفات (بهجز نسبت سبزینۀ (کلروفیل) a/b، کاروتنوئید، آنتوسیانین و مواد جامد محلول) در چین اول به‌طور معنیداری بیشتر از چین دوم بودند. کاربرد غلظتهای مختلف اسید سالیسیلیک منجر به کاهش میزان سبزینۀ کل و a، کارتنوئید و آنتوسیانین شد. همچنین تیمارهای 1/0 و 1 میلیمولار اسید سالیسیلیک درصد اسانس شاخسارۀ نعناع فلفلی را در مقایسه با مصرف نکردن آن، 02/16و 91/32 درصد و نیز درصد اسانس برگ گیاه را نسبت به شاهد، 54/2 و 66/29 درصد افزایش داد. با افزایش مقادیر پوتریسین، عملکرد تر و خشک در واحد سطح، سبزینۀa ، سبزینۀ کل، کاروتنوئید و درصد اسانس برگ افزایش یافت. با به‌کارگیری 1 میلیمولار پوتریسین میزان آنتوسیانین و درصد اسانس برگ در مقایسه با شاهد به ترتیب 91/33 و 36/21 درصد افزایش یافت. افزون بر آن اثر متقابل دو عامل مورد بررسی روی عملکرد تر در واحد سطح، سبزینۀ a وb، سبزینۀ کل، کاروتنوئید، آنتوسیانین، مواد جامد محلول و اثر متقابل سه عامل بر عملکرد خشک در واحد سطح، کاروتنوئید و مواد جامد محلول معنیدار بودند.
مصباح بابالار؛ سعیده محتشمی؛ لیلا تبریزی؛ وحید روشن
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر سطوح مختلف سولفات آمونیوم بر رنگیزه‌های نورساختی (فتوسنتزی)، میزان و اجزای اسانس گیاه مرزۀ تابستانه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی بر پایۀ طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار در شرایط آب و هوایی کرج به اجرا درآمد. تیمارها شامل پنج سطح مختلف سولفات آمونیوم شامل: شاهد (0)، 40، 60، 80 و 100 کیلوگرم سولفات آمونیوم ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر سطوح مختلف سولفات آمونیوم بر رنگیزه‌های نورساختی (فتوسنتزی)، میزان و اجزای اسانس گیاه مرزۀ تابستانه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی بر پایۀ طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار در شرایط آب و هوایی کرج به اجرا درآمد. تیمارها شامل پنج سطح مختلف سولفات آمونیوم شامل: شاهد (0)، 40، 60، 80 و 100 کیلوگرم سولفات آمونیوم بود که بهصورت سرک به کرت‌ها اضافه شد. در مرحلۀ گلدهی کامل، بوته‌های مربوط به هر تیمار برداشت شدند و صفات مورد بررسی شامل میزان سبزینه یا کلروفیل (b,a و کل)، میزان کاروتنوئید، درصد، عملکرد و اجزای اسانس اندازهگیری شد. نتایج، نشان‌دهندۀ تفاوت معنیدار تیمارها بر برخی از صفات اندازهگیری شده بود. از 26 ترکیب شناسایی‌شده در تیمارهای مختلف، تنها دوازده ترکیب تحت تأثیر سطوح کودی قرار گرفتند. همچنین درصد و عملکرد اسانس نیز به‌طور معنیداری تحت تأثیر تیمارها تغییر پیدا کردند. با افزایش سطوح مختلف سولفات آمونیوم درصد و عملکرد اسانس افزایش معنیداری پیدا کرد به‌طوری‌که بالاترین درصد و عملکرد اسانس (به ترتیب 55/3 درصد و 97/49 میلی‌لیتر) مربوط به تیمار 100 کیلوگرم سولفات آمونیوم و کمترین میزان (به ترتیب 68/2 درصد و 32/16 میلی‌لیتر) مربوط به تیمار شاهد بود. کارواکرول به‌عنوان ترکیب اصلی این گیاه تحت تأثیر تیمار کودی قرار گرفت. بالاترین میزان کارواکرول (06/52 درصد) و کمترین میزان (57/46 درصد) به ترتیب در تیمارهای40 و 60 کیلوگرم سولفات آمونیوم اندازهگیری شد. کمترین میزان محتوای سبزینۀ کل (69/18 میلی‌گرم بر گرم نمونۀ تر) مربوط به تیمار 100 کیلوگرم سولفات آمونیوم بود و دیگر تیمارها در یک گروه قرار داشتند.
علوم گیاهان دارویی
رقیه عظیمی؛ فاطمه سفیدکن؛ پروین صالحی؛ اعظم منفرد؛ محمود نادری حاجی باقر کندی
چکیده
جنس بومادران در ایران 19 گونة گیاه علفی چندساله و معطر دارد که شش گونۀ آن انحصاری ایران است. در این تحقیق با هدف بررسی اسانس جمعیتهای مختلف بومادران با نام علمی Achillea nobilis L. (بومی ایران) در شرایط زراعی، بذر22 جمعیت گیاه از رویشگاههای مختلف گردآوریشده و در مزرعۀ تحقیقاتی کشت شد. سرشاخههای گلدار در هنگام اوج گلدهی برداشت و پس از ...
بیشتر
جنس بومادران در ایران 19 گونة گیاه علفی چندساله و معطر دارد که شش گونۀ آن انحصاری ایران است. در این تحقیق با هدف بررسی اسانس جمعیتهای مختلف بومادران با نام علمی Achillea nobilis L. (بومی ایران) در شرایط زراعی، بذر22 جمعیت گیاه از رویشگاههای مختلف گردآوریشده و در مزرعۀ تحقیقاتی کشت شد. سرشاخههای گلدار در هنگام اوج گلدهی برداشت و پس از خشک‌کردن در سایه، اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب صورت گرفت. اسانس‌ها با استفاده از دستگاههای رنگ‌نگاری‌گازی (گازکروماتوگرافی) (GC) و رنگ‌نگاری‌گازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/Mass) تجزیه شدند. بازدۀ اسانس‌ها از 33/0 درصد تا 44/1درصد متفاوت بود. کمترین بازدۀ اسانس در جمعیت سمنان (33/0 درصد) و بیشترین بازدۀ اسانس در جمعیت سنندج (44/1 درصد) مشاهده شد. تجزیۀ خوشهای (کلاستر) بر پایۀ ترکیب‌های اسانس‌ها نشان داد که کل نمونه‌های (accessions) موردبررسی در دو خوشۀ جداگانه قرار گرفتند. ترکیب اصلی اسانس خوشة-1 آرتمیزیاکتون بود که بیشترین میزان آن (5/85درصد) در جمعیت سنندج بود. در اسانس جمعیتهای گرگان-2 5/84درصد، مراوه تپه-1 6/81 درصد، زنجان-1 3/81درصد، گلستان-2 2/80 درصد و گلستان-3 1/80درصد آرتمیزیاکتون وجود داشت. در اسانس نمونه‌های خوشة-2 میزان آرتمیزیاکتونکمتر بوده و این جمعیت‌ها بر پایۀ میزان آلفا-توجون، بتا-توجون، 8،1-سینئول و سیس-کریزانتنول بهصورت بسیار متمایزی گروه‌بندی شدند. جمعیت همدان-2 موجود در این گروه‌بندی منبع غنی از سیس-کریزانتنول (7/41درصد) بود. جمعیتهای گرگان-1 و خرم‌آباد منابع غنی از آلفا-توجون (به ترتیب 1/52درصد و 3/49درصد) بودند و جمعیت گرگان-1 بالاترین میزان بتا-توجون (9/17درصد) را داشت.
فاطمه نوروزی فاز؛ سیدحسین میردهقان؛ حمیدرضا کریمی؛ حسین علایی
چکیده
توت‌فرنگی عمر انبارمانی پایینی دارد و ازآنجاکه بهصورت تازه‌خوری مصرف میشود، استفاده از روشهای سالم و طبیعی برای افزایش عمر انباری آن ضروری است. در این پژوهش، تأثیر سطوح مختلف اسانس‌های تیمول و منتول (0؛ آب مقطر، شاهد؛ 5، 10 و 15 میکرولیتر) بهصورت تدخینی در بسته‌بندی با پوشش سلوفان در حفظ کیفیت پس از برداشت میوة توت‌فرنگی بررسی ...
بیشتر
توت‌فرنگی عمر انبارمانی پایینی دارد و ازآنجاکه بهصورت تازه‌خوری مصرف میشود، استفاده از روشهای سالم و طبیعی برای افزایش عمر انباری آن ضروری است. در این پژوهش، تأثیر سطوح مختلف اسانس‌های تیمول و منتول (0؛ آب مقطر، شاهد؛ 5، 10 و 15 میکرولیتر) بهصورت تدخینی در بسته‌بندی با پوشش سلوفان در حفظ کیفیت پس از برداشت میوة توت‌فرنگی بررسی شد. ویژگیهای کیفی میوهها پس از 0، 10 و 17 روز نگهداری در دمای Cº1±2 و رطوبت نسبی 5±90درصد ارزیابی شد. تیمار اسانس موجب حفظ سفتی، افزایش شاخص کروما و درخشندگی و کاهش تغییرپذیری رنگ و وزن نسبت به شاهد شد. این تیمار بر اسید کل، ویتامین ث و مواد جامد محلول اثر معنیداری نداشت، اما با افزایش زمان انبارمانی از میزان آنها کاسته شد. آنتوسیانین و فعالیت پاداکسندگی (آنتیاکسیدانی) طی انبارمانی در آغاز افزایش و پسازآن کاهش نشان دادند و منتول 5 میکرولیتر سبب افزایش معنیدار ترکیب‌های فنلی نسبت به شاهد شد. اسانس تیمول تا حدودی سبب تغییر مزه و بوی میوهها شد. با توجه به نبود تأثیر نامطلوب منتول بر بو و مزه نسبت به تیمول و تأثیر مثبت آن بر ویژگیهای کیفی میوه، منتول میتواند به‌عنوان یک عامل فعال در بسته‌بندی توت‌فرنگی استفاده شود.
جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
چکیده
به منظور ارزیابی تحمل به تنش کم‌آبی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp.daenensis)، بذر هشت اکوتیپ جمعآوریشده از مناطق مختلف، پس از تولید نشا در گلخانه، در مزرعة پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در شرایط مختلف آبی کشت شد. آزمایش بهصورت طرح کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری نرمال، ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تحمل به تنش کم‌آبی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp.daenensis)، بذر هشت اکوتیپ جمعآوریشده از مناطق مختلف، پس از تولید نشا در گلخانه، در مزرعة پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در شرایط مختلف آبی کشت شد. آزمایش بهصورت طرح کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری نرمال، قطع آبیاری در مرحلة رویشی و قطع آبیاری در مرحلة زایشی و عامل فرعی، هشت اکوتیپ مختلف (ملایر 1، ملایر 2، جوزان، اراک، خانه میران بالا، خانه میران پایین، زاغه و شازند) بود. برداشت گیاهان در مرحلة تمام‌گل انجام گرفت و وزن خشک، درصد اسانس و شاخصهای تحمل به تنش اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که اکوتیپها، تحت تیمارهای مختلف از لحاظ میزان اسانس، واکنش‌های متفاوتی نشان دادند. بهطورکلی، افزایش شدت تنش موجب کاهش مادة خشک شد. همبستگی قوی بین عملکرد مادة خشک با شاخصهای تنش مشاهده شد. شاخصهای میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین حسابی (MP) و میانگین هارمونیک (HAM) مناسب‌ترین شاخص‌ها برای انتخاب اکوتیپهای متحمل و برتر شناخته شدند. براساس مجموع این شاخص‌ها، اکوتیپهای اراک، خانه‌میران بالا و خانه‌میران پایین اکوتیپهای برتر برای مطالعات آتی انتخاب شدند. بهطورکلی، این گیاه تحمل بالایی به تنش کم‌آبی نشان می‌دهد و گزینة مناسبی برای کشت در شرایط کم‌آبی و دیم است.
حسین ربی انگورانی؛ سید نجم الدین مرتضوی؛ ولی ربیعی؛ اسماعیل زنگانی
چکیده
به منظور مطالعه تاثیر سایکوسل و نفتالن استیک اسید بر عملکرد اسانس و پیکره رویشی گیاه شمعدانی عطری تحقیقی به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1388 در گلخانه تحقیقاتی و آزمایشگاه گروه علوم باغبانی دانشگاه زنجان اجرا شد. تیمارها شامل دو نوبت اسپری برگی ماهانه محلول نفتالن استیک اسید در چهار سطح (0، ...
بیشتر
به منظور مطالعه تاثیر سایکوسل و نفتالن استیک اسید بر عملکرد اسانس و پیکره رویشی گیاه شمعدانی عطری تحقیقی به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1388 در گلخانه تحقیقاتی و آزمایشگاه گروه علوم باغبانی دانشگاه زنجان اجرا شد. تیمارها شامل دو نوبت اسپری برگی ماهانه محلول نفتالن استیک اسید در چهار سطح (0، 40، 80، 120 میلی‌گرم در لیتر) و محلول سایکوسل با غلظتهای (0، 500، 1000، 2000 میلی‌گرم در لیتر) بودند. صفات مورد بررسی شامل بازده اسانس ، عملکرد اسانس در بوته، عملکرد پیکره رویشی تر و خشک،درصد مادۀ خشک ، ارتفاع گیاه و نسبت برگ به ساقه بودند نتایج نشان داد که نفتالن استیک اسید در تمامی صفات بجز صفت عملکرد پیکره رویشی خشک در سطح 5 درصد و در صفت عملکرد پیکره رویشی خشک در سطح 1 درصد تاثیر معنی داری ایجاد نمود، همچنین بکارگیری سایکوسل در تمامی صفات اثر معنیداری در سطح 1 درصد ایجاد نمود، همینطور اثر متقابل نفتالن استیک اسید و سایکوسل در تمامی صفات در سطح 5 درصد معنی دار بود .باتوجه به نتایج مقایسه میانگینها و روابط بین صفات مشخص گردید که انتخاب غلظت مناسب نفتالن استیک اسید به عنوان یک عامل مشوق رشد و سایکوسل به عنوان یک عامل کند کننده رشد می تواند تاثیر به سزایی در افزایش متوازن عملکرد اسانس وسایر صفات عملکردی بوته داشته باشد به طوری که گیاهان تیمار شده با40 پیپیام نفتالن استیک اسید و سایکوسل باغلظتهای 500 و 1000 پیپیام بیشترین افزایش متوازن اسانس وعملکرد پیکره رویشی گیاه را داشتند.
سیدعلی اندی؛ وحیده ناظری؛ جواد هادیان
چکیده
مرزنجوش (Origanum vulgare L.) گیاهی از خانواده نعناع و بومی ایران می باشد. این گیاه علاوه بر استفاده در طب سنتی به عنوان داروی مسکن، مدر، معرق و ضد عفونی کننده، در درمان بیماری های مربوط به معده و روده و همچنین یبوست کاربرد فراوانی دارد. گونه های جنس مرزنجوش به طور گسترده ای در صنعت ادویه مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه، پیکره ی رویشی ...
بیشتر
مرزنجوش (Origanum vulgare L.) گیاهی از خانواده نعناع و بومی ایران می باشد. این گیاه علاوه بر استفاده در طب سنتی به عنوان داروی مسکن، مدر، معرق و ضد عفونی کننده، در درمان بیماری های مربوط به معده و روده و همچنین یبوست کاربرد فراوانی دارد. گونه های جنس مرزنجوش به طور گسترده ای در صنعت ادویه مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه، پیکره ی رویشی یک زیرگونه از این گیاه (Origanum vulgare ssp. vulgare) پس از جمع آوری از منطقه جنوب چالوس در دو مرحله ی نموی گل و بذر به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. اسانس های استخراج شده بوسیله دستگاههای GC و GC/MS آنالیز شدند. 19 ترکیب در مرحله ی گلدهی شناسایی گردید که 99 درصد از ترکیبات اسانس را تشکیل دادند. ترکیبات غالب اسانس مربوط به این مرحله از گیاه عبارت بودند از: لینالیل استات (2/27%)، گاما-ترپینن (5/16%)، 3-اکتانون (9/10%)، بتا-پینن (4/8%) و کارواکرول (4/6%). در مرحله ی بذردهی نیز 6/98 درصد از ترکیبات شناسایی شده ی اسانس شامل 22 ترکیب بودند که کارواکرول (2/23%)، آلفا-پینن (8/15%)، بتا-پینن (7/10%) و ترانس-کاریوفیلن (3/5%) به عنوان غالب ترین ترکیبات شناسایی شدند. بر طبق نتایج GC/MS مونوترپن ها به عنوان مهمترین اجزای اسانس در هر دو مرحله تشخیص داده شدند. درصد ترکیبات دیگر اسانس برای مراحل نموی گل و بذر به ترتیب برابر با 8/16 و 7/5 بود.
سعیده محتشمی؛ مصباح بابالار؛ سیدمحمد ابراهیم زاده موسوی؛ محمدحسین میرجلیلی؛ جمانه ادیب
چکیده
خشک کردن یکی از مراحل مهم پس از برداشت گیاهان دارویی می باشد که نقش مهمی در کمیت و کیفیت محصول دارد. به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف خشک کردن بر سرعت خشک شدن، میزان اسانس، خصوصیات رنگ و بار میکروبی گیاه بادرشبی، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور روش خشک کردن (5 روش) و شرایط کشت (2 شرایط) با سه تکرار ...
بیشتر
خشک کردن یکی از مراحل مهم پس از برداشت گیاهان دارویی می باشد که نقش مهمی در کمیت و کیفیت محصول دارد. به منظور بررسی تاثیر روشهای مختلف خشک کردن بر سرعت خشک شدن، میزان اسانس، خصوصیات رنگ و بار میکروبی گیاه بادرشبی، آزمایشی بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو فاکتور روش خشک کردن (5 روش) و شرایط کشت (2 شرایط) با سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اول و دوم به ترتیب عبارت بودند از: روشهای خشک کردن (1- آفتاب 2- سایه 3- آون با دمای 30 درجه سانتی گراد 4- آون با دمای 40 درجه سانتی گراد 5- آون با دمای 50 درجه سانتی گراد ) و شرایط کشت ( 1- کشت در شرایط گلخانه و خارج از فصل 2- کشت در مزرعه ). خشک کردن نمونه ها تا زمانی که وزن آنها به محتوای رطوبتی 10 درصد بر پایه وزن تر یا 1/0 بر پایه وزن خشک رسید ادامه داشت. نتایج نشان دهنده تاثیر معنی دار تیمارها بر تمامی فاکتورهای اندازه گیری شده بود. به طوری که در هر دو شرایط مزرعه و گلخانه کمترین زمان خشک شدن (11 و 14 ساعت) در روش آون با دمای 50 درجه سانتی گراد و بیشترین آن (55 و 73 ساعت) مربوط به تیمار سایه بود. بالاترین درصد اسانس (وزنی- وزنی) در هر دو شرایط مربوط به تیمار سایه و کمترین آن مربوط به آون دمای 40 و 50 درجه سانتی گراد بود. همچنین تیمار های آون با دمای 50 درجه و آفتاب به طور موثری توانستند بار میکروبی را کاهش دهند.
سودابه مفاخری؛ رضا امیدبیگی؛ فاطمه سفیدکن؛ فرهاد رجالی
دوره 42، شماره 3 ، دی 1390، ، صفحه 245-254
چکیده
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر برخی فاکتورهای فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و مقدار اسانس گیاه دارویی بادرشبی (Dracocephalum moldavica) آزمایشی به صورت فاکتوریل سه عاملی با استفاده از عامل‌های ورمیکمپوست (صفر، 15 و 30 درصد حجم گلدان)، ازتوباکتر (کاربرد و عدم کاربرد) و بیوفسفات (کاربرد و عدم کاربرد) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با دوازده ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر کودهای زیستی بر برخی فاکتورهای فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و مقدار اسانس گیاه دارویی بادرشبی (Dracocephalum moldavica) آزمایشی به صورت فاکتوریل سه عاملی با استفاده از عامل‌های ورمیکمپوست (صفر، 15 و 30 درصد حجم گلدان)، ازتوباکتر (کاربرد و عدم کاربرد) و بیوفسفات (کاربرد و عدم کاربرد) در قالب طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با دوازده تیمار و چهار تکرار در سال زراعی 88-1387 به صورت گلدانی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس به اجرا درآمد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بالاترین سرعت سبز شدن (94/11 روز)، سریع‌ترین زمان گلدهی (81/88 روز)، بیشترین ارتفاع بوته (05/50 سانتی‌متر)، بیشترین وزن تر (56/44 گرم)، بیشترین وزن خشک (049/12 گرم)، بالاترین میزان اسانس (74/0 درصد)، و بیشترین عملکرد اسانس (34/0 میلی‌لیتر در گلدان) در سطح سوم ورمیکمپوست (30% حجم گلدان) حاصل شد. همچنین بیشترین مقدار بذر در بوته (47/4 گرم) در تیمار اثر متقابل سطح دوم ورمیکمپوست و کاربرد بیوفسفات زیستی، مشاهده شد. تیمار کود بیوفسفات اثر معنیداری بر سرعت سبز شدن بذرها و مقدار کلروفیل برگ نشان داد. همچنین اثر متقابل بیوفسفات و ورمیکمپوست تأثیر معنیداری بر وزن خشک، وزن بذر در بوته، مقدار فتوسنتز و میزان کلروفیل برگ داشت.
