مقایسه کمی و کیفی اسانس حاصل از صمغ درخت بنه در سیزده رویشگاه طبیعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

بنه (Pistacia atlantica Desf.) از گونه­های غالب پسته وحشی موجود در ایران می­باشد. شیرابه درخت بنه یک ترکیب اولئورزینی است که از لایه خارجی پوست داخلی این گیاه ترشح می­شود و در ایران سقز نامیده می­شود. در این پژوهش درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس شیرابه بنه در 13 رویشگاه لامرد، گچساران، دهپابید، جیرفت، مریوان (چهار رویشگاه گواز، قامیشله، انجیران و هانه شیخان)، کهنوج، شوریجه، دالاهو، اندیمشک و ایلام مورد بررسی قرار گرفت. استخراج اسانس با استفاده از دستگاه کلونجر و به روش تقطیر با آب انجام گردید و برای شناسایی و اندازه گیری اجزای اسانس، از دستگاه کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین مقدار اسانس (6/26 و 5/9 درصد) به ترتیب متعلق به صمغ مناطق مریوان (روستای گواز) و جیرفت بود. همچنین محتوای اسانس نمونه‌های شوریجه (25 درصد)، مریوان-انجیران (25 درصد)، مریوان- قامیشله (6/24 درصد) نیز بسیار مطلوب بود. بررسی ترکیبات اسانس نشان داد به‌طورکلی 39 ترکیب در اسانس صمغ درختان بنه وجود داشت که ترکیبات اصلی آن عبارت بودند از: آلفا-پینن (3/91-2/66 درصد)، بتا-پینن، کامفن، سابینن، دلتا-2-کارن، آلفا-فلاندرن، آلفا-ترپینن، پارا-سیمن، سیس-لیمونن اکسید، پاراسیمینن، ترانس-پینوکاروئول، سیس-ایزوسیترال، نئوایزو-وربنول و میرتنال. همچنین هیدروکربن های مونوترپنی به عنوان گروه اصلی تشکیل‌دهنده ترکیبات اسانس در تمام نمونه‌ها بودند و بین 1/81 تا 9/97 درصد اجزای اسانس را تشکیل دادند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Qualitative and quantitative evaluation of Pistacia atlantica Desf. essential oil from thirteen ‎natural habitats

نویسندگان [English]

  • Maryam Didehvar 1
  • Mohammad Taghi Ebadi 2
  • Mahdi Ayyari 2
1 M.Sc. Student, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Baneh (Pistacia atlantica Desf.) is one of the main wild species of Pistacia in Iran. The exudate of this plant is an oleo-gum-resin that comes out of the outer layer of plant bark and is called “Saghez” in Iran. In this study, the content and chemical composition of oleo-gum-resin essential oil from thirteen habitats in Iran, including: Lamerd, Gachsaran, Dehpabid, Jiroft, Marivan (Govaz, Ghamishleh, Anjiran, Haneh sheikhan), Kahnoj, Shorigeh, Dalaho, Andimeshk, Ilam were investigated. The essential oil extraction was carried out through hydro-distillation by the Clevenger apparatus for three hours. Identification and quantification of individual components were performed by GC/MS and GC-FID, respectively. The results showed that the highest and the lowest essential oil content (26.6% and 9.5%) belonged to Marivan (Govaz) and Jiroft, respectively. Also, the essential oil content of Shorigeh (25%), Marivan-Anjiran (25%), Marivan-Ghamishleh (24.6%) was desirable. In total, thirty-nine compounds were identified. α–pinene, β–pinene, camphene, sabinene, δ-2-carene, α–phellandrene, α-terpinene, ρ–cymene, cis-limonene oxide, ρ–cymenene, trans-pinocarveol, cis-isocitral, neo-iso-verbanol and myrtenal were identified as main constituents. Also, monoterpene hydrocarbons were the main group of essential oils in all samples and they formed 81.1% to 97.9% of components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • α-Pinene
  • essential oil
  • gum
  • monoterpene hydrocarbons
  • Pistacia atlantica Desf

مراجع

  1. Barrero, A. F., Herrador, M. M., Arteaga, J. F., Akssira, M., Mellouki, F., Belgarrabe, A. & Blázquez, M. A. (2005). Chemical composition of the essential oils of Pistacia atlantica Journal of Essential Oil Research, 17(1), 52-54.‏
  2. Benhassaini, H., Bendeddouche, F. Z., Mehdadi, Z. & Romane, A. (2008). GC/MS analysis of the essential oil from the oleoresin of Pistacia atlantica subsp. atlantica from Algeria. Natural Product Communications, 3(6), 929-932
  3. Benabderrahmane, M., Aouissat, M., Bueso, M. J., Bouzidi, A. & BenaliE, M. (2015). Chemical composition of essential oils from the oleoresin of Pistacia atlantica Desf from Algeria.‏ Journal of Biochemistry International, 2(4), 133-137.
  4. Daryaei, M., Hoseiny, SK., Taheri, K., Mirzaei, J. & Mzbani, A. (2012). Effect of morphological variables of Pistacia atlantica on gum and seed production. Iranian Journal of Biology, 25(2), 303-314.
  5. Dehghani, S.Y., Rahmani, A. & Jaymand, K. (2006). A preliminary study on resin duct initiation and development in one-year-old seedlings of Pistacia atlantica mutica. Iranian Journal of Forest and Poplar Research, 2(14), 92-95. (In Farsi).
  6. Delazar, A., Reid, R. G. & Sarker, S. D. (2004). GC-MS analysis of the essential oil from the oleoresin of Pistacia atlantica mutica. Chemistry of Natural Compounds, 40(1), 24-27.‏
  7. Gahramany, L., Saeidzadeh, F. & Ghazanfari, H. (2017). Response of wild pistachio (Pistacia atlantica Desf) to resin exploitation. Journal of Wood and Forest Science and Technology, 4(23), 25-44. (In Farsi).
  8. Kanani, M., Chamani, E., Shokouhian, A. & Torabi Giglou, M. (2021). Investigation on quality changes of damask rose essential oil during different phenology stages in Oroumieh region. Iranian Journal of Horticultural Science, 51(4 ), 955-963. (In Farsi).
  9. Mahdavi, A. (2011). Non wood forest and rangeland products of Zagros exploitation methods, use cases and their medical benefits. University of Ilam Press. (In Farsi).
  10. Mirahmadi, F., Mizani, M., Sadeghi, R. & Givianrad, M. H. (2019). Chemical composition and thermal properties of Pistacia atlantica Kurdica gum. Applied Biological Chemistry, 62(4), 1-13.
  11. Moraghebi, F., Ali Ahmad Karori, S. & Mirza, M. (2002). Comparison of resin essential oil of Pistacia atlantica in Kermanshah, Lorestan and Ilam provinces. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 7(2), 143-160. (in Farsi).
  12. Mozaffarian, V. (2005). Trees and shrubs of Iran. Farhang Moaser, Tehran, Iran. (In Farsi).
  13. Mozaffarian, V. (2013). Identification of Iranian Aromatic and Medicinal Plants. Farhang Moaser, Tehran, Iran. (In Farsi).
  14. Najafi, M. H., Farimani, R. H., Tavakoli, J. & Madayeni, S. (2014). GC-MS Analysis and Antimicrobial Activity of the Essential Oil of Trunk Exudates of Pistacia atlantica mutica. Chemistry of Natural Compounds, 50(2), 376-378.‏
  15. Raeisi Monfared, A., Yavari, A. & Moradi., N. (2019). Study on chemical compositions of essential oil of some Salvia santolinifolia Ecotypes. Iranian Journal of Horticultural Science, 50(3), 745-754. (in Farsi).
  16. Sadeghi, Z., Vallizadeh, J. & Azizian Shermeh, A. (2016). Evaluation of phenol, total flavonoid and antioxidant activity of Pistacia atlantica gum from Saravan region (Sistan and Baluchestan province). Eco-Phytochemical Journal of Medicinal Plants, 2(3), 18-27. (In Farsi).
  17. Salimi, F., Shafaghat, A., Sahebalzamani, H. & Alizadeh, M. M. (2011). α-Pinene from Pistacia atlantica subsp. Kurdica (Zohary) Rech. F. Der Chemica Sinica, 2(3), 1-3.
  18. Sharifi, M. S. & Hazell, S. L. (2011). GC-MS analysis and antimicrobial activity of the essential oil of the trunk exudates from Pistacia atlantica. Journal of Pharmaceutical Sciences and Research, 3(8), 1364-1367.
  19. Shekhany, H. K. A. & Ahmed, H. A. (2018). The study of chemical composition of gum in Pistacia atlantica in Erbil region. ZANCO Journal of Pure and Applied Sciences, 30(3), 26-32.‏
  20. Taheri Boukani, K. & Najafzadeh, R. (2020). Evaluation of diversity of yarrow (Achillea biebersteinii and Achillea ‎wilhelmsii C. Koch) populations in West-Azerbaijan province based on ‎morphological traits, essential oil percentage and composition. Iranian Journal of Horticultural Science, 51(1), 215-228. (In Farsi).
علوم باغبانی ایران
دوره 52، شماره 2
شهریور 1400
صفحه 419-428

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 11 اسفند 1398
  • تاریخ بازنگری: 21 تیر 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار