علوم گیاهان زینتی
شیرین تقی پور؛ عبداله احتشام نیا؛ حامد خدایاری؛ حسن مومیوند
چکیده
گل داوودی (Dendranthema grandiflorum Ramat.) یکی از مهمترین گیاهان زینتی و دارویی در عرصۀ جهانی بهشمار میرود. به‌منظور بررسی میزان تنوع ژنتیکی برخی رقم‌های گل داوودی با استفاده از نشانگرهای ریختشناختی (مورفولوژیک)، 21 صفت کمی در 15 رقم پابلند داوودی با سه تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در بیرانشهر شهرستان خرمآباد، استان ...
بیشتر
گل داوودی (Dendranthema grandiflorum Ramat.) یکی از مهمترین گیاهان زینتی و دارویی در عرصۀ جهانی بهشمار میرود. به‌منظور بررسی میزان تنوع ژنتیکی برخی رقم‌های گل داوودی با استفاده از نشانگرهای ریختشناختی (مورفولوژیک)، 21 صفت کمی در 15 رقم پابلند داوودی با سه تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در بیرانشهر شهرستان خرمآباد، استان لرستان ارزیابی شد. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، نشاندهندۀ دامنۀ گسترده‌ای از تغییرپذیری‌ها در بین رقم‌های مورد بررسی از نظر صفات اندازه‌گیری‌شده بود. در برخی از صفات از جمله شمار گل، شمار برگ، شمار شاخههای جانبی که ضریب تغییرپذیری‌های بالاتری نشان دادند، تنوع بیشتری در بین رقم‌های داوودی داشتند. نتایج به‌دست‌آمده از ضریب همبستگی نشان داد، بین صفات شمار گل در بوته با شمار شاخۀ فرعی، قطر شاخۀ اصلی و گستردگی بوته همبستگی منفی و معنیداری وجود داشت. در تجزیۀ عاملی، هفت عامل اصلی و مستقل با مقادیر ویژۀ بزرگتر از 1 درمجموع توانستند 1/91 درصد واریانس کل را توجیه کنند. در تجزیۀ خوشهای رقم‌ها در فاصلۀ اقلیدسی 73/33، به سه گروه اصلی تقسیم‌بندی شدند. به‌طوری‌که دو رقم ̓شکرنازʻ و ̕نادیا2ʻ با بیشترین ارتفاع شاخه و رقم گل‌گیسʻ با بیشترین قطر سرگل از دیگر رقم‌ها متمایز شدند. بنابراین با توجه به اینکه بررسی این رقم‌ها در شرایط یکسان صورت گرفته است، میتواند گزینش برای صفات مورد بررسی صورت گیرد.
علوم میوه
بشیر ایوب نژادگان جرمی؛ حمید حسن پور
چکیده
ازگیل به‌صورت خودرو در استان آذربایجان شرقی (ارسباران) رشد میکند. متأسفانه به‌جز در موارد محدودی،بررسی‌های چندانی راجع به ازگیل در این منطقه انجام نشده است. در این پژوهش ویژگیهای فیزیکوشیمیایی مانند وزن، طول و عرض میوه و هسته، فراسنجه (پارامتر)های رنگ میوه و ظرفیت پاداکسندگی (آنتی‌اکسبدان) پوست و گوشت میوه 20 نژادگان وحشی ازگیل ...
بیشتر
ازگیل به‌صورت خودرو در استان آذربایجان شرقی (ارسباران) رشد میکند. متأسفانه به‌جز در موارد محدودی،بررسی‌های چندانی راجع به ازگیل در این منطقه انجام نشده است. در این پژوهش ویژگیهای فیزیکوشیمیایی مانند وزن، طول و عرض میوه و هسته، فراسنجه (پارامتر)های رنگ میوه و ظرفیت پاداکسندگی (آنتی‌اکسبدان) پوست و گوشت میوه 20 نژادگان وحشی ازگیل در استان آذربایجان شرقی (منطقۀ ارسباران) بررسی شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد، تنوع بالایی در برخی از صفات مانند طول دم‌میوه، شاخص a*، Hue، وزن بذر و ظرفیت پاداکسندگی گوشت وجود دارد. بنا بر نتایج تجزیه به عاملها، ده عامل اصلی بیش از 97/85 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. همچنین بنا بر نتایج تجزیه‌ای خوشهای، نژادگانها در چهار گروه اصلی قرار گرفتند. گروه اول شامل چهار نژادگان (M7, M8, M5, M6) بود که بیشترین میانگین صفات طول بذر، عرض بذر، ضخامت بذر و وزن بذر را داشتند. در گروه دوم، هشت نژادگان (M3, M9, M10, M11, M2, M4, M1, M13) قرار گرفتند که بیشترین میانگین صفات طول میوه، عرض میوه، وزن میوه و قطر میانگین هندسی را داشتند. نژادگانهای موجود در گروه سوم شامل دو نژادگان (M20 و M19) بود که طول برگ، طول دمبرگ، طول دم میوه و هیو در تفکیک این گروه نقش مهمی داشتند. در گروه چهارم نیز شش نژادگان (M14, M15, M16, M12, M17, M18) قرار گرفتند که ظرفیت پاداکسندگی پوست و گوشت در تفکیک این گروه بیشترین تأثیر را داشتند. نتایج به دست آمده میتواند برای برنامههای اصلاحی و معرفی رقم در ازگیل سودمند باشد.
فاطمه زارعی؛ حمید رضا کریمی؛ سید حسین میر دهقان؛ علی اکبر محمدی میریک
چکیده
انار یکی از محصولات مهم باغبانی در ایران است. انتخاب یک نژادگان (ژنوتیپ) مناسب و مقاوم به شرایط محیطی و دارای عملکرد بالا نقش مهمی در افزایش بهره‌برداری اقتصادی این محصول دارد. در این پژوهش تنوع ژنتیکی برخی نژادگانهای انار ایران، با استفاده از بیست صفت ریختشناختی (مورفولوژیک) مربوط به برگ، گل و میوه در دو سال متوالی ارزیابی شد. نتایج ...
بیشتر
انار یکی از محصولات مهم باغبانی در ایران است. انتخاب یک نژادگان (ژنوتیپ) مناسب و مقاوم به شرایط محیطی و دارای عملکرد بالا نقش مهمی در افزایش بهره‌برداری اقتصادی این محصول دارد. در این پژوهش تنوع ژنتیکی برخی نژادگانهای انار ایران، با استفاده از بیست صفت ریختشناختی (مورفولوژیک) مربوط به برگ، گل و میوه در دو سال متوالی ارزیابی شد. نتایج بررسی‌ها نشان داد، بین نژادگانها از لحاظ ویژگیهای ریختشناختی تفاوت معنیداری وجود دارد، به‌طوری‌که بیشترین ضریب تغییرات مربوط به صفات شمار آریل در میوه، سفتی بذر، وزن میوه، وزن آریل و پوست بود. نتایج تجزیه به عاملهای اصلی، صفات ریختشناختی را به هشت گروه عاملی تقسیم کرد که مهمترین این صفات مربوط به آریل بود. نتایج تجزیۀ خوشهای نژادگانهای مورد بررسی را به سه گروه تقسیم‌بندی کرد، به‌طوری‌که نژادگانهای تب و لرز و ماهان، گبری دانۀ سیاه و سیاهدانۀ پیشوا، شیرین هستهدار و بیهسته با هم همانندی زیادی نشان دادند که بیانکنندۀ رابطۀ خویشاوندی آنها است.
مریم سپهوند؛ بهمن زاهدی؛ عبدالله احتشام نیا
چکیده
در این پژوهش، شمار 21 نژادگان (ژنوتیپ) انار از چهار منطقۀ استان لرستان با استفاده از صفات ریختشناختی (مورفولوژیک) و بیوشیمیایی ارزیابی شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد، بیشتر صفات مورد بررسی بهغیر از درصد پوست، pHو میزان مواد جامد محلول اختلاف معنیداری در بین نژادگانها داشتند. در کل نژادگانها، در بین صفات بیشترین تنوع بهترتیب ...
بیشتر
در این پژوهش، شمار 21 نژادگان (ژنوتیپ) انار از چهار منطقۀ استان لرستان با استفاده از صفات ریختشناختی (مورفولوژیک) و بیوشیمیایی ارزیابی شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد، بیشتر صفات مورد بررسی بهغیر از درصد پوست، pHو میزان مواد جامد محلول اختلاف معنیداری در بین نژادگانها داشتند. در کل نژادگانها، در بین صفات بیشترین تنوع بهترتیب 11/50، 06/46 و 22/32 درصد برای ویتامینث، وزن میوه و میزان اسید به دست آمد. تجزیه به مؤلفههای اصلی نشان داد، شش عامل اصلی که مقادیر ویژۀ آنها بیشتر از یک بود، توانستند 60/97 درصد از واریانس کل را توجیه کنند. پراکنش نژادگانها با استفاده از مؤلفههای اصلی نشان داد نژادگان A7ʻ(ʼسوزۀ تاج کوتاه شینه شاهʻ) که بالاترین وزن میوه را داشت، از نظر دو مؤلفۀ اصلی اول و دوم بالاترین ضریب‌های مثبت را داشت. صفات وزن تک‌دانه، وزن کل پوست، وزن ده‌دانه، نسبت طول به عرض برگ، درصد پوست در مؤلفۀ اول (PC1) و صفات طول تاج، اسیدیته، سطح برگ و طول میوه در مؤلفۀ دوم (PC2) قرار گرفتند. در تجزیۀ خوشهای نژادگانها به روش وارد، در فاصلۀ اقلیدوسی پنج، نژادگانهای بررسی‌شده در شش خوشۀ اصلی دستهبندی شدند که نژادگانهای یک منطقه در خوشههای مختلفی قرار گرفتند که ناشی از تفاوت نژادگانهای درون هر منطقه و همخوانی نداشتن فاصلۀ ژنتیکی و جغرافیایی است.
علوم میوه
ستار دریلی؛ حمید حسن پور؛ علیرضا فرخزاد
چکیده
این پژوهش به‌منظور ارزیابی و مقایسۀ 20 نژادگان زالزالک از چهار گونۀ مختلف، برای شناسایی و معرفی نژادگانهای برتر به لحاظ میوه‌شناختی در استان آذربایجان غربی انجام شد. صفاتی مانند رنگ و اندازۀ میوه، وزن میوه، طول دم میوه، طول و عرض برگ، طول دم برگ، وزن، طول و عرض بذر، سفتی میوه اندازهگیری شدند. بزرگ‌ترین میوهها در گونه Crataegus ...
بیشتر
این پژوهش به‌منظور ارزیابی و مقایسۀ 20 نژادگان زالزالک از چهار گونۀ مختلف، برای شناسایی و معرفی نژادگانهای برتر به لحاظ میوه‌شناختی در استان آذربایجان غربی انجام شد. صفاتی مانند رنگ و اندازۀ میوه، وزن میوه، طول دم میوه، طول و عرض برگ، طول دم برگ، وزن، طول و عرض بذر، سفتی میوه اندازهگیری شدند. بزرگ‌ترین میوهها در گونه Crataegus azarolus و کوچک‌ترین میوهها در گونههای C. monogyna و C. aplosangouaineaمشاهده شد. صفات مرتبط با برگ از جمله طول و عرض برگ همبستگی معنیداری با صفات مرتبط به میوه مانند وزن، اندازة میوه و طول و عرض بذر داشتند. پنج عامل اصلی بر پایۀ تجزیه به عاملها، نزدیک به 11/89 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. در تجزیۀ خوشهای به روش وارد (Ward)نژادگانهای زالزالک به سه گروه اصلی تقسیم شدند. نژادگانهای مربوط به گونۀ C. azarolus var azarolus و چندین نژادگان نیز از گونۀ C. aplosangouaineaدر گروه نخست قرار گرفتند که بالاترین سفتی میوه و شمار بذر بیشتری داشتند. در گروه دوم نژادگانهای گونۀ C.azarolus قرار دارند که طول، عرض و وزن میوۀ بالاتری داشت. در گروه سوم نیز نژادگانهای گونۀ C. monogyna و چندین نژادگان نیز از گونۀ C. aplosangouaineaجای گرفتند که صفات چگالی میوه، طول برگ و شاخص a* در جداسازی این گروه نقش مهمی داشتند. نتایج نشان داد، گروهبندی تا حدودی از الگوی توزیع گونهای نژادگانها پیروی میکند. نتایج به‌دست‌آمده را میتوان در برنامههای بهنژادی و معرفی رقم در زالزالک به‌کار برد.
مائده فرشتیان؛ فروزنده سلطانی صالح آبادی؛ عبدالکریم کاشی؛ مصباح بابالار
چکیده
در این تحقیق هفده تودۀ هندوانۀ ابوجهل (حنظل) از مناطق مختلف ایران در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات گروه مهندسی علوم باغبانی دانشگاه تهران کشت شدند. برخی ویژگیهای ریختشناختی (مورفولوژیکی) میوه و نیز ترکیب‌های فنلی و کارتنوئیدی و همچنین میزان اسیدهای چرب بذر آنها ارزیابی شدند. بر پایۀ نتایج بیشترین ...
بیشتر
در این تحقیق هفده تودۀ هندوانۀ ابوجهل (حنظل) از مناطق مختلف ایران در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات گروه مهندسی علوم باغبانی دانشگاه تهران کشت شدند. برخی ویژگیهای ریختشناختی (مورفولوژیکی) میوه و نیز ترکیب‌های فنلی و کارتنوئیدی و همچنین میزان اسیدهای چرب بذر آنها ارزیابی شدند. بر پایۀ نتایج بیشترین شمار میوه در بوته و عملکرد در تودۀ "ارزوئیه" مشاهده شد، درحالی‌که بیشترین وزن تک میوه در تودۀ "خوراسگان 5" مشاهده شد. بیشترین میزان ترکیب‌های فنلی در میوههای تودۀ "کرمان" و "یزد" (88 میلیگرم اسیدگالیک در گرم وزن خشک) وجود داشت و بالاترین ترکیب‌های کارتنوئیدی در تودههای "اراک" و "اهواز" (85 میکروگرم در میلیگرم وزن خشک) وجود داشت. بیشترین محتوای اسید چرب لینولئیک در بذر تودۀ "ارزوئیه" (4/72%) و بیشترین میزان اولئیک اسید در توده "خوراسگان" 2(8/13%) مشاهده شد. وزن میوه با قطر میانبر (مزوکارپ) مرکزی و میانبر حاوی بذر همبستگی مثبت به نسبت بالایی (69/0=r) داشتند. بین میزان اسید استئاریک و طول بذر همبستگی منفی بالایی (775/0-=r) وجود داشت که بذرهای کشیدهتر حاوی میزان اسید استئاریک کمتری بودند. در تجزیۀ خوشهای، در فاصلۀ 5 واحد بر پایۀ روش وارد توده‌ها در چهار گروه قرار گرفتند و یک توده از "کرمان" به‌طور جداگانه در یک خوشه قرار گرفت که میزان ترکیب‌های فنولی بالایی داشت. تنوع بالا در صفات میوه و میزان ترکیب‌های فیتوشیمیایی میتوان استنباط کرد، هندوانه‌های ابوجهل در کشور تنوع بالایی دارند و بر پایۀ عملکرد و رشد مناسب بوته‌ها امکان زراعی کردن این محصول وجود دارد.
علوم میوه
رقیه خوش آمد شورجه؛ حمید حسن پور
چکیده
بررسی و ارزیابی ویژگیهای موهای وحشی در برنامههای بهنژادی و معرفی رقم‌های مناسب برای شرایط آب و هوایی خاص اهمیت بسیار زیادی دارد. هدف از این پژوهش، ارزیابی و شناخت بهتر ویژگیهای نژادگان (ژنوتیپ)های موهای وحشی استان آذربایجان غربی به‌منظور کاربرد آنها در برنامههای بهنژادی است. بیست نمونه از مناطق پیرانشهر و سردشت ...
بیشتر
بررسی و ارزیابی ویژگیهای موهای وحشی در برنامههای بهنژادی و معرفی رقم‌های مناسب برای شرایط آب و هوایی خاص اهمیت بسیار زیادی دارد. هدف از این پژوهش، ارزیابی و شناخت بهتر ویژگیهای نژادگان (ژنوتیپ)های موهای وحشی استان آذربایجان غربی به‌منظور کاربرد آنها در برنامههای بهنژادی است. بیست نمونه از مناطق پیرانشهر و سردشت این استان گردآوری‌شده و صفات فیزیکوشیمیایی مختلفی مربوط به خوشه، خوشهچه، حبه و بذر و ظرفیت پاداکسندگی کل اندازهگیری شدند. نتایج نشان داد، تنوع بالایی در برخی از صفات مانند طول و عرض خوشه و وزن خوشه وجود داشت.دامنۀ ظرفیت پاداکسندگی گوشت، پوست و بذر در نژادگانهای مورد بررسی به ترتیب از 53/15 تا 53/71، 36/7 تا 96/84 و 71/8 تا 64 درصد متغیر است. صفات مرتبط با خوشه از جمله طول خوشه و عرض خوشه همبستگی مثبت و معنیداری با صفات مرتبط با حبه مانند طول، عرض، وزن و اندازۀ حبه داشتند. یازده عامل اصلی نزدیک به 97/79 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. در تجزیۀ خوشهای به روش Wardنژادگانهای موهای وحشی در سه گروه اصلی تقسیم شدند. نژادگانهای موجود در گروه اول بیشترین میانگین صفات وزن گوشت، ضخامت پوست، هیو، کروما، TA و pHآب‌میوه را داشتند. صفات طول و عرض حبه، طول دم حبه، شمار بذر، L* و a* نیز در جداسازی گروه دوم نقش مهمی داشتند. نژادگانهای موجود در گروه سوم میانگین صفات شمار خوشۀ فرعی و طول خوشۀ بالاتری داشتند. نتایج به‌دست‌آمده از این بررسی میتواند در کارهای به نژادی و معرفی رقم در مو بسیار سودمند باشد.
اسفندیار محمدی؛ عبدالحسین رضایی نژاد؛ بایزید یوسفی؛ صادق موسوی فرد
چکیده
در این پژوهش، ویژگیهای رشد و گلدهی ده نمونۀ بانک ژنی (اکسسشن) بیدمشک (Salix aegyptiaca L.) موجود در کلکسیون ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی کردستان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شد. نتایج تجزیۀ واریانس دادهها نشان داد، بین ویژگیهای ارتفاع درخت، قطر یقه، طول شاتون، نسبت طول به عرض شاتون، طول برگ، عرض برگ، نسبت طول ...
بیشتر
در این پژوهش، ویژگیهای رشد و گلدهی ده نمونۀ بانک ژنی (اکسسشن) بیدمشک (Salix aegyptiaca L.) موجود در کلکسیون ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی کردستان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار ارزیابی شد. نتایج تجزیۀ واریانس دادهها نشان داد، بین ویژگیهای ارتفاع درخت، قطر یقه، طول شاتون، نسبت طول به عرض شاتون، طول برگ، عرض برگ، نسبت طول به عرض برگ، سطح برگ و طول دمبرگ اختلاف معنیداری (01/0 P≤) وجود داشت. ویژگیهای زاویۀ شاخۀ اصلی با فرعی، طول شاخۀ یک‌ساله، طول در عرض شاتون نیز اختلاف معنیداری (05/0 P≤) با هم داشتند. مقایسۀ میانگین ویژگیها نیز گویای تفاوت معنیدار بین اکسشنها بود. نتایج ضریب همبستگی نشان داد که بین سطح برگ با ویژگیهای مرتبط با گلدهی (طول شاتون، عرض شاتون، وزن تر و خشک شاتون) همبستگی مثبت و معنیداری و بین ارتفاع درخت و ویژگیهای طول و وزن تر شاتون همبستگی منفی و معنیداری وجود داشت. تجزیۀ خوشهای صفات مورد بررسی، نمونههای بیدمشک مورد بررسی را در سه خوشه گروهبندی کرد. برای تعیین نمونههای برتر از تجزیه به مؤلفههای اصلی استفاده شد. بر پایۀ دو مؤلفۀ اول و دوم که درمجموع حدود 70 درصد از تنوع را توجیه کردند، نمودار دو بعدی (بای پلات) ترسیم و مشخص شد که نمونههای K2، K3 و K6 نسبت به نمونههای دیگر برتری محسوسی داشته و میتوان با توجه به ویژگیهای برتر آنها افزون بر کاشت در فضای سبز برای اصلاح ژنتیکی بیدمشک نیز استفاده شوند.
مجید آب روشن؛ بهمن زاهدی؛ رضا سیاه منصور
چکیده
به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت‌های لالۀ واژگون (Fritillaria imperialis L.) در پنج منطقه از استان لرستان از چهل صفت ریختشناختی (مورفولوژیکی) استفاده شد. در کل، 140 نمونه یا بوم‌جور (اکوتیپ) از پنج منطقه از سه شهر خرمآباد، الیگودرز و دورود در طی دو سال (بهار 1393 و 1394) گرد‌آوری و بررسی شدند. از هر منطقه سی نمونه تهیه شد. تجزیۀ واریانس دادهها نشان ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت‌های لالۀ واژگون (Fritillaria imperialis L.) در پنج منطقه از استان لرستان از چهل صفت ریختشناختی (مورفولوژیکی) استفاده شد. در کل، 140 نمونه یا بوم‌جور (اکوتیپ) از پنج منطقه از سه شهر خرمآباد، الیگودرز و دورود در طی دو سال (بهار 1393 و 1394) گرد‌آوری و بررسی شدند. از هر منطقه سی نمونه تهیه شد. تجزیۀ واریانس دادهها نشان داد که بین جمعیتها از نظر بیشتر صفات اندازه‌گیری‌شده اختلاف معنیداری وجود دارد. در این بررسی تجزیۀ خوشهای دادههای استانداردشدۀ صفات، به روش Ward و توان دو فاصلۀ اقلیدسی، پنج جمعیت مورد بررسی را در سه خوشه گروهبندی کرد. در تجزیه به مؤلفههای اصلی ده مؤلفه معرفی شدند که در مجموع 34/85 درصد از تنوع صفات را توجیه میکنند. در مؤلفۀ اول، صفات طول برگ بالایی و طول برگ میانی ضریب بالا و مثبت داشت. گروهبندی ناشی از تجزیۀ خوشهای با نتایج تجزیه به مؤلفههای اصلی تأیید شد. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان داد که صفات ریختشناختی میتوانند تنوع را در بین جمعیت‌های لالۀ واژگون نشان دهند.
معصومه عباسی؛ ولی ربیعی؛ جلال صبا
چکیده
به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی انگور در شهرستان ماهنشان (زنجان) پژوهشی طی سالهای 1390ـ 1391 انجام شد. در مراحل مختلف رشدی (بازشدن جوانه، شکوفه‌دهی، و رسیدن میوه) صفات کمّی و کیفی 12 ژنوتیپ انگور (مراغه، شاهانی، خلیلی، آق اوزوم، قرمز کشمش، آق کشمش، قارا کشمش، عسگری، پرت پرت، صاحبی، قزل اوزوم و گندمه) براساس توصیفگر بین‌المللی IBPGR ارزیابی ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی انگور در شهرستان ماهنشان (زنجان) پژوهشی طی سالهای 1390ـ 1391 انجام شد. در مراحل مختلف رشدی (بازشدن جوانه، شکوفه‌دهی، و رسیدن میوه) صفات کمّی و کیفی 12 ژنوتیپ انگور (مراغه، شاهانی، خلیلی، آق اوزوم، قرمز کشمش، آق کشمش، قارا کشمش، عسگری، پرت پرت، صاحبی، قزل اوزوم و گندمه) براساس توصیفگر بین‌المللی IBPGR ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که کلیۀ ژنوتیپ‌ها به گونۀ اروپایی (Vinifera) تعلق دارند. در بین ژنوتیپ‌ها قزل اوزوم و گندمه پرچمهای واژگون داشتند که در برنامههای اصلاح نباتی اهمیت زیادی دارند. نتایج تجزیۀ همبستگی ساده، وجود همبستگیهای مثبت و منفی معنادار بین برخی صفات را نشان داد. تجزیۀ خوشهای صفات ارزیابیشده در فاصلۀ اقلیدوسی10، ژنوتیپ‌ها را به سه گروه مجزا تقسیم کرد. پنج ژنوتیپ (کشمش قرمز، کشمش سفید، عسگری، پرت پرت و آق اوزوم) در گروه اول قرار گرفتند و در گروههای دوم و سوم بهترتیب ژنوتیپ‌های (مراغه، شاهانی و خلیلی) و (قزل اوزوم، گندمه، کشمش سیاه و صاحبی) قرار گرفتند. همچنین نتایج تجزیه به مؤلفههای اصلی اول 32/78 درصد از تغییرات کل را توجیه کرد.
مهدی حدادی نژاد؛ سمیه قاسمی عمران؛ فاطمه عظیمی آهنگری
چکیده
تمشک سیاه به‌دلیل وجود جمعیت‌های وحشی و طبیعی آن در سراسر کشور به‌خصوص در منطقۀ شمال از تنوع برخوردار است اما به‌جز مواردی محدود توجه جدی به آن نشده است. این پژوهش با هدف بررسی تودههای وحشی تمشک سیاه در مناطقی از مازندران صورت پذیرفت. ابتدا مناطق و سپس تودههای تمشک موجود شناسایی و براساس توصیفگر تمشک صفات برگ، شاخه، خار، گل ...
بیشتر
تمشک سیاه به‌دلیل وجود جمعیت‌های وحشی و طبیعی آن در سراسر کشور به‌خصوص در منطقۀ شمال از تنوع برخوردار است اما به‌جز مواردی محدود توجه جدی به آن نشده است. این پژوهش با هدف بررسی تودههای وحشی تمشک سیاه در مناطقی از مازندران صورت پذیرفت. ابتدا مناطق و سپس تودههای تمشک موجود شناسایی و براساس توصیفگر تمشک صفات برگ، شاخه، خار، گل و صفات کمّی و کیفی میوه نمونههای تمشک سیاه در سه تکرار ارزیابی شد. نتایج نشان داد همبستگی منفی و معناداری بین میزان خسارت ظاهری آفات و بیماری‌ها در بوته با تعداد خار، جهت خار، سطح مقطع تنه و نوع برگچۀ انتهایی بوته‌ها وجود دارد. براساس نتایج تجزیه به عاملها چهار عامل اصلی صفات خار، کمّیت میوه، عادت رشد بوته و گلدهی بیش از 95 درصد از واریانس کل را توصیف کردند. صفات مرتبط با خار شامل اندازه و جهت خار، کرکدار‌بودن شاخه و سطح مقطع شاخه، اندازۀ میوه و اندازۀ گل 50 درصد واریانس کل را شامل می‌شدند. بنا بر نتایج تجزیۀ خوشهای نمونه‌ها در حد تفاوت 100 درصد به دو دسته تقسیم شدند. نمونههای مربوط به منطقۀ قائم‌شهر با وجود قرار‌داشتن در یک منطقه با یکدیگر تفاوت نشان دادند و در دسته‌های جداگانه قرار گرفتند که مؤید وجود تنوع در بین ژنوتیپ‌های استفاده‌شدۀ افراد محلی برای تمشک‌چینی است. در دستۀ دوم تفکیک نمونه‌ها با منشأ جغرافیایی آنها مطابقت داشت.
مهرداد حنیفه ای؛ حمید دهقانی؛ رجب چوکان
چکیده
بیماری پژمردگی آوندی یکی از مهمترین بیماری‌های خربزه و طالبی است. در این پژوهش 24 تودۀ بومی که از نقاط مختلف ایران جمع‌آوری شده بود به همراه 8 اینبرد لاین برای شناسایی منبع جدیدی از مقاومت به بیماری در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه و گلخانه در سینی‌های حاوی خاک رس، پیت‌ماس و پرلیت مطالعه شد. ریشه‌های زخمی‌شدۀ ...
بیشتر
بیماری پژمردگی آوندی یکی از مهمترین بیماری‌های خربزه و طالبی است. در این پژوهش 24 تودۀ بومی که از نقاط مختلف ایران جمع‌آوری شده بود به همراه 8 اینبرد لاین برای شناسایی منبع جدیدی از مقاومت به بیماری در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه و گلخانه در سینی‌های حاوی خاک رس، پیت‌ماس و پرلیت مطالعه شد. ریشه‌های زخمی‌شدۀ گیاهچه‌های 1 تا 2 برگی 15 روزه در 50 میلی‌لیتر سوسپانسیون اسپور Fusarium oxysporum f. sp. melonis با غلظت 106 × 1 در میلی‌لیتر به‌مدت سه تا چهار دقیقه قرار گرفتند و به سینی‌های کشت برگردانده شدند. نمونۀ ریشه دو روز بعد از تجدید کاشت از گیاهان آلوده‌شده تمام ژنوتیپ‌های مطالعه‌شده حساس، نیمه‌مقاوم و مقاوم برای بررسی تغییرات بیوشیمیایی طی 5 مرحله به‌مدت 8 روز گرفته شد و در دمای 80- درجۀ سانتی‌گراد نگهداری شد. در تیمار شاهد از آب‌مقطر سترون استفاده شد. میزان آنزیم‌های پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و ترکیبات فنلی برای تعیین مقاومت به بیماری به همراه سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و شدت بیماری مطالعه شد. بررسی تنوع ژنتیکی تودههای خربزه و طالبی برمبنای صفات مذکور با استفاده از روش‌های آماری تجزیۀ خوشهای و تجزیه به مؤلفههای اصلی انجام شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که آلودگی ژنوتیپ‌ها به قارچ عامل پژمردگی آوندگی منجر به تغییرات بیوشیمیایی شد. سطح آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و محتوای فنل‌کل در شرایط پاسخ به آلودگی به فوزاریوم فوم 2/1 افزایش یافت. بیشترین فعالیت پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و ترکیبات فنلی چهار تا شش روز پس از آلودگی برای ژنوتیپ‌های مختلف مشاهده شد. در خوشه‌بندی ارقام براساس روش وارد، 32 ژنوتیپ در 3 گروه قرار گرفتند. تجزیه به مؤلفههای اصلی متغیرهای مطالعه‌شده را به 2 مؤلفه با واریانس تجمعی 96درصد کاهش داد. بیشترین فاصله مربوط به ژنوتیپ‌های ایزابل و شادگانی2 (21/27) بود. بنابراین، ایزابل خارجی مقاوم‌ترین و تودۀ شادگانی2 حساس‌ترین توده به بیماری شناخته شد. تودههای زرد ایوانکی، شارنته فوم1، جاپالیزی و مگسی در یک گروه قرار گرفتند. بنابراین، میتوان از تلاقی این توده‌ها در تولید جمعیت‌های پایه برای مطالعۀ نحوۀ عمل و شناسایی ژن(های) مؤثر در تحمل به پژمردگی آوندی فوزاریومی استفاده کرد.
