مهلا خلیلی بورنگ؛ محمد رضا حسندخت؛ وحیده ناظری؛ عبدالرحمن رسول نیا؛ قربان دیده باز معانلو
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی تنوع ژنتیکی و روابط فیلوژنتیکی 14 جمعیت از پنج گونه ترشک شامل R. chalepensis، R. kandavanicus، R. pulcher، R. crispus و R. tuberosus از استان‌های اردبیل و خراسان رضوی با استفاده از صفات مورفولوژیک بود. صفات مورد مطالعه شامل طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی، کلروفیلa ، کلروفیل b، کارتنوئید، آنتی‌اکسیدان و فنل ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، بررسی تنوع ژنتیکی و روابط فیلوژنتیکی 14 جمعیت از پنج گونه ترشک شامل R. chalepensis، R. kandavanicus، R. pulcher، R. crispus و R. tuberosus از استان‌های اردبیل و خراسان رضوی با استفاده از صفات مورفولوژیک بود. صفات مورد مطالعه شامل طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی، کلروفیلa ، کلروفیل b، کارتنوئید، آنتی‌اکسیدان و فنل بود. بررسی‌های صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در مزرعه و گلخانه نشان داد بیشترین ضریب تغییرات برای صفات مورفولوژیکی مربوط به وزن تر و خشک اندام هوایی و تعداد برگ در بوته بود، در حالیکه کمترین ضریب تغییرات مربوط به طول برگ بود. علاوه بر این، بیشترین ضریب تغییرات مربوط به کلروفیل b و فنل و کمترین مربوط به کلروفیل a بود. همچنین نتایج مقایسه میانگین صفات مورفولوژیکی تحت شرایط مزرعه و گلخانه نشان داد بین گونه‌های مختلف جنس Rumex و جمعیت‌های مختلف درون هر گونه در مزرعه تفاوت معنیدار وجود داشت، در حالیکه بین گونه‌های مختلف در گلخانه تنها از لحاظ طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی، فنل و آنتی‌اکسیدان تفاوت معنیدار بود. به طور کلی، میزان فنل و آنتی‌اکسیدان در گونه R. crispus نسبت به گونه‌های دیگر بیشتر بود، در‌حالی‌که R. tuberosus از لحاظ کلیه صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مورد بررسی مقادیر پایین‌تری را در مقایسه با سایر گونه‌ها نشان داد.
علی حیدرزاده؛ وحیده ناظری؛ لیلا تبریزی رائینی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تنش کمآبی و سالیسیلیک اسید بر ویژگیهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی کاکوتی کوهی (Ziziphora clinopodioides Lam.)، آزمایشی گلخانه‌ای بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با دو عامل تنش کمآبی در چهار سطح (100، 75، 50 و 30 درصد ظرفیت مزرعهای) و محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید در سه سطح (صفر، نیم ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر تنش کمآبی و سالیسیلیک اسید بر ویژگیهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی کاکوتی کوهی (Ziziphora clinopodioides Lam.)، آزمایشی گلخانه‌ای بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با دو عامل تنش کمآبی در چهار سطح (100، 75، 50 و 30 درصد ظرفیت مزرعهای) و محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید در سه سطح (صفر، نیم و یک میلی‌مولار) صورت گرفت. وزن خشک بوته و اندامهای برگ و ساقه، کلروفیل a، b و کل، کاروتنوئید و عملکرد اسانس در اثر تنش کمآبی کاهش یافت، در حالی که محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید منجر به افزایش مقادیر این صفات شد. میزان فنل کل در اثر تنش کمآبی و سالیسیلیک اسید افزایش یافت و در تنش 30 درصد ظرفیت مزرعهای و سالیسیلیک اسید نیم میلی‌مولار به بیشترین مقدار رسید. بیشترین وزن خشک بوته و اندامهای برگ و ساقه به ترتیب به میزان 2/18، 8 و 6/6 گرم در 100 درصد ظرفیت مزرعهای و محلول‌پاشی نیم میلی‌مولار سالیسیلیک اسید مشاهده شد. عملکرد اسانس در اثر تنش کمآبی کاهش پیدا کرد و بیشترین عملکرد اسانس در 100 درصد ظرفیت مزرعهای و کاربرد سالیسیلیک اسید نیم میلی‌مولار به‌دست آمد. با توجه به نتایج حاصل گیاه دارویی کاکوتی کوهی برای داشتن بیشترین عملکرد مورفولوژیکی نیاز به آبیاری کامل و محلول‌پاشی نیم میلی‌مولار سالیسیلیک اسید دارد.
علوم گیاهان دارویی
جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
چکیده
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis) گیاهی است دارویی، اندمیک ایران و متعلق به خانواده نعناع که از میزان اسانس و تیمول اسانس بالایی برخوردار است. ارزیابی اکوتیپ‌های مختلف این گیاه بهمنظور شناسایی برترین اکوتیپ، از لحاظ بالاترین درصد اسانس و تیمول و نیز تعیین ارتباط خصوصیات خاکی و اقلیمی با کمیت و کیفیت اسانس آن بهمنظور شناسایی ...
بیشتر
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis) گیاهی است دارویی، اندمیک ایران و متعلق به خانواده نعناع که از میزان اسانس و تیمول اسانس بالایی برخوردار است. ارزیابی اکوتیپ‌های مختلف این گیاه بهمنظور شناسایی برترین اکوتیپ، از لحاظ بالاترین درصد اسانس و تیمول و نیز تعیین ارتباط خصوصیات خاکی و اقلیمی با کمیت و کیفیت اسانس آن بهمنظور شناسایی مناسب‌ترین اقلیم جهت تعیین محیط کشت ثانویه این گیاه جهت اهلی‌سازی امری ضروری بهنظر می‌رسد. در این پژوهش، هشت منطقه (ملایر 1، ملایر 2، جوزان، اراک، خانه میران بالا، خانه میران پایین، شازند، زاغه) از مناطق پراکنش این گیاه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. اسانس نمونه‌های گیاهی جمعآوریشده از هر منطقه استخراج و پس از تعیین بازده اسانس، اجزای اسانس و مقادیر آنها به کمک دستگاه‌های GC و GC/MS مشخص گردید. ارتباط بین خصوصیات اقلیمی و خاکی مناطق مورد مطالعه با میزان اسانس و اجزای آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر آن بود که اکوتیپ‌ها اختلاف معنیداری از لحاظ درصد اسانس با یکدیگر داشتند. بیشترین و کمترین درصد اسانس بهترتیب مربوط به اکوتیپ‌های اراک (5%) و ملایر 2 (5/2%) بود. جزو غالب اسانس همه اکوتیپ‌ها، تیمول بود و بیشترین و کمترین درصد تیمول بهترتیب در اسانس اکوتیپ‌های جوزان (88/78%) و ملایر 1 (16/67%) مشاهده گردید. بین درصد اسانس با میانگین دمای روزانه، رس، سیلت و میزان آهک خاک همبستگی مثبت بالایی وجود داشت که این همبستگی‌ها می‌توانند در تعیین محیط کشت ثانویه این گیاه جهت اهلی‌سازی مفید واقع شوند.
علوم گیاهان دارویی
جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش کمآبی بر عملکرد مادهخشک، درصد اسانس و برخی خصوصیات فیزیولوژیک اکوتیپ‌های بومی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis)، آزمایشی بهصورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی، در سال زراعی1392در کرج به اجرا درآمد. در این پژوهش، هشت اکوتیپ آویشن دنایی جمع‌آوری شده از مناطق مختلف، تحت سه تیمار آبیاری ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تنش کمآبی بر عملکرد مادهخشک، درصد اسانس و برخی خصوصیات فیزیولوژیک اکوتیپ‌های بومی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis)، آزمایشی بهصورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی، در سال زراعی1392در کرج به اجرا درآمد. در این پژوهش، هشت اکوتیپ آویشن دنایی جمع‌آوری شده از مناطق مختلف، تحت سه تیمار آبیاری نرمال (آبیاری تا گلدهی کامل)، قطع آبیاری در مرحله رویشی و قطع آبیاری در مرحله گلدهی، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که واکنش اکوتیپ‌های مختلف به تیمارهای اعمالشده، از نظر درصد اسانس، میزان مادهخشک، کلروفیل، کاروتن، پرولین و فعالیت آنزیمهای کاتالاز، آسکورباتپراکسیداز، گلوتاتیونپراکسیداز و پلیفنلاکسیداز متفاوت بود. بین درصد اسانس و ماده خشک با کلروفیل، کاروتن، پرولین و میزان فعالیت آنزیمهای اندازهگیریشده، همبستگی معنیداری مشاهده نگردید. بیشترین عملکرد ماده خشک (27/17 گرم بهازای تک بوته) در اکوتیپ خانه میران بالا، تحت آبیاری نرمال و بیشترین درصد اسانس (2/6 درصد) در اکوتیپ ملایر 2، تحت تیمار قطع آبیاری در مرحله رویشی، مشاهده گردید. اکوتیپ اراک، دارای بیشترین عملکرد اسانس، در هر دو شرایط تنش آبی بود.
احمد زمانی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
چکیده
با توجه به روند افزایشی توسعۀ اراضی شور و کمبود اراضی زراعی مطلوب و اهمیت گیاه دارویی دمشیر، معرفی بوم‌جور (اکوتیپ) مقاوم به شوری، اهمیت زیادی دارد. این آزمایش برای بررسی تحمل شوری گیاه دم شیر بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. سطوح شوری 0 (شاهد)، 4 ، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر چهار بوم‌جور طالقان، خوانسار، ...
بیشتر
با توجه به روند افزایشی توسعۀ اراضی شور و کمبود اراضی زراعی مطلوب و اهمیت گیاه دارویی دمشیر، معرفی بوم‌جور (اکوتیپ) مقاوم به شوری، اهمیت زیادی دارد. این آزمایش برای بررسی تحمل شوری گیاه دم شیر بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. سطوح شوری 0 (شاهد)، 4 ، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر چهار بوم‌جور طالقان، خوانسار، سراب و کرمان برای اندازه‌گیری وزن خشک اندامهای هوایی و ریشه، طول ساقه، سطح برگ، طول ریشه، سبزینه (کلروفیل) و کاروتنوئیدها، پرولین، فنل کل و عنصرها اعمال شد. نتایج نشان داد، تفاوت معنیداری بین بومجورها، سطوح مختلف شوری و اثر متقابل آنها از لحاظ بیشتر صفات وجود دارد. وزن خشک اندامهای هوایی و سطح برگ با افزایش شوری کاهش یافت. بوم‌جور کرمان در مقایسه با دیگر بومجورها بیشترین میزان وزن خشک ریشه در همۀ تیمارها و وزن خشک اندامهای هوایی (g43/33) را داشت. در همۀ بومجورها با افزایش شوری، میزان سدیم روند افزایشی و میزان پتاسیم و کلسیم روند کاهشی نشان دادند. بومجورهای طالقان و کرمان بیشترین میزان پتاسیم اندامهای هوایی در همۀ تیمارها را داشتند. بیشترین میزان کلسیم اندامهای هوایی (mg/g-1 dw 75/7) در بوم‌جور کرمان بود. بهطورکلی بوم‌جور کرمان برترین بوم‌جور شناخته شد.
فاطمه برنا؛ وحیده ناظری؛ مجید شکرپور؛ فاطمه غازیانی
چکیده
بهمنظور ارزیابی عملکرد بوم‌جور (اکوتیپ)های گیاه دارویی دمشیر با نام علمی Leonurus cardiac L. در شرایط تنش کمآبی، آزمایشی بهصورت طرح کرتهای خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه سطح آبیاری شامل یک‌سوم، دوسوم و 100 درصد ظرفیت زراعی به‌عنوان عامل اصلی و چهار بوم‌جور گیاه دارویی دمشیر شامل بومجورهای ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی عملکرد بوم‌جور (اکوتیپ)های گیاه دارویی دمشیر با نام علمی Leonurus cardiac L. در شرایط تنش کمآبی، آزمایشی بهصورت طرح کرتهای خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه سطح آبیاری شامل یک‌سوم، دوسوم و 100 درصد ظرفیت زراعی به‌عنوان عامل اصلی و چهار بوم‌جور گیاه دارویی دمشیر شامل بومجورهای کرمان، طالقان، سراب و خوانسار به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. در این بررسی تأثیر تنش کمآبی بر عملکرد مادۀ خشک، درصد و عملکرد اسانس بررسی و ارزیابی شاخصهای تنش شامل حساسیت به تنش (SSI)، تحمل (TOL)، بهرهوری متوسط (MP)، تحمل تنش (STI)، میانگین هندسی بهرهوری (GMP) و میانگین هارمونیک (HM) بر پایۀ عملکرد پیکرۀ رویشی خشک در شرایط مختلف تنش محاسبه شد. نتایج نشان داد، تنش کمآبی تأثیر معنیداری روی عملکرد مادۀ خشک و درصد و عملکرد اسانس داشت. همچنین شاخصهای GMP، HM و MP شاخصهای مناسبتری در شناسایی بومجورهای متحمل به خشکی در گیاه دارویی دمشیر بودند. بر پایۀ شاخصهای تحمل تنش، بوم‌جور خوانسار به‌عنوان بوم‌جور متحمل به خشکی نسبت به دیگر بومجورها در شرایط تنش ملایم و شدید شناسایی شد که بیشترین میزان مادۀ خشک و درصد و عملکرد اسانس نیز بود. بوم‌جور سراب در میان بومجورهای مورد بررسی، با داشتن میزان مادۀ خشک و عملکرد اسانس پائین با وجود درصد اسانس بالا، به‌عنوان بوم‌جور حساس شناخته شد.
جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
چکیده
به منظور ارزیابی تحمل به تنش کمآبی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp.daenensis)، بذر هشت اکوتیپ جمعآوریشده از مناطق مختلف، پس از تولید نشا در گلخانه، در مزرعة پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در شرایط مختلف آبی کشت شد. آزمایش بهصورت طرح کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری نرمال، ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تحمل به تنش کمآبی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp.daenensis)، بذر هشت اکوتیپ جمعآوریشده از مناطق مختلف، پس از تولید نشا در گلخانه، در مزرعة پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در شرایط مختلف آبی کشت شد. آزمایش بهصورت طرح کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری نرمال، قطع آبیاری در مرحلة رویشی و قطع آبیاری در مرحلة زایشی و عامل فرعی، هشت اکوتیپ مختلف (ملایر 1، ملایر 2، جوزان، اراک، خانه میران بالا، خانه میران پایین، زاغه و شازند) بود. برداشت گیاهان در مرحلة تمام‌گل انجام گرفت و وزن خشک، درصد اسانس و شاخصهای تحمل به تنش اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد که اکوتیپ‌ها، تحت تیمارهای مختلف از لحاظ میزان اسانس، واکنش‌های متفاوتی نشان دادند. بهطورکلی، افزایش شدت تنش موجب کاهش مادة خشک شد. همبستگی قوی بین عملکرد مادة خشک با شاخصهای تنش مشاهده شد. شاخصهای میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین حسابی (MP) و میانگین هارمونیک (HAM) مناسب‌ترین شاخص‌ها برای انتخاب اکوتیپ‌های متحمل و برتر شناخته شدند. بر‌اساس مجموع این شاخص‌ها، اکوتیپ‌های اراک، خانه‌میران بالا و خانه‌میران پایین اکوتیپ‌های برتر برای مطالعات آتی انتخاب شدند. بهطورکلی، این گیاه تحمل بالایی به تنش کمآبی نشان می‌دهد و گزینة مناسبی برای کشت در شرایط کمآبی و دیم است.
بیتا خوانساری نژاد؛ محمد رضا حسندخت؛ وحیده ناظری؛ ابوذر سورنی
چکیده
در این مطالعه 16 صفت مورفولوژیک روی 250 نمونۀ گیاهی (بوته) و 13 آغازگر ISSR بر 25 نمونه از دو گونۀ زعفران وحشی ایرانی (Crocus speciosus و Crocus cancellathus) بررسی شد. بیشترین ضریب تنوع مربوط به ضخامت گلبرگ (25/71درصد) و کمترین آن مربوط به صفت طول برگ (08/15درصد) بود. تجزیۀ خوشهای بر‌اساس صفات مورفولوژیک نمونه‌های مطالعه‌شده را به سه گروه تقسیم کرد. سیزده ...
بیشتر
در این مطالعه 16 صفت مورفولوژیک روی 250 نمونۀ گیاهی (بوته) و 13 آغازگر ISSR بر 25 نمونه از دو گونۀ زعفران وحشی ایرانی (Crocus speciosus و Crocus cancellathus) بررسی شد. بیشترین ضریب تنوع مربوط به ضخامت گلبرگ (25/71درصد) و کمترین آن مربوط به صفت طول برگ (08/15درصد) بود. تجزیۀ خوشهای بر‌اساس صفات مورفولوژیک نمونه‌های مطالعه‌شده را به سه گروه تقسیم کرد. سیزده آغازگر ISSR چندشکلی بالایی (46/94درصد) را نشان دادند. دامنۀ تشابه ژنتیکی بین 11/0 تا 75/0 بهترتیب میان نمونه‌های خانهمیرانـ اراک با حسنآبادـ شازند (متعلق به C. cancellathus) و بین نمونه‌های کنگاور با روانسر (متعلق به speciosusC. ) متغیر بود. نتایج نشان داد که نمونه‌های متعلق به دو گونۀ بررسیشده از تنوع بالایی برخوردار بودند و نشانگر ISSR برای تنوع ژنتیکی گونه‌های زعفران مناسب است.
