صفیه بی نوا؛ علیرضا یاوری؛ مجید شکرپور
چکیده
مورتلخ (Salvia mirzayanii) یکی از گونههای چندساله و معطر اندمیک و در حال انقراض از تیره نعناع (Lamiaceae) میباشد که به‌صورت خودرو در جنوب ایران میروید. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار گیاه مورتلخ از پنج رویشگاه در استان هرمزگان شامل دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ جمعآوری گردید. نمونهها در سایه و دمای محیط، خشک شدند. ...
بیشتر
مورتلخ (Salvia mirzayanii) یکی از گونههای چندساله و معطر اندمیک و در حال انقراض از تیره نعناع (Lamiaceae) میباشد که به‌صورت خودرو در جنوب ایران میروید. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار گیاه مورتلخ از پنج رویشگاه در استان هرمزگان شامل دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ جمعآوری گردید. نمونهها در سایه و دمای محیط، خشک شدند. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر با سه تکرار انجام شد و پس از اندازهگیری مقدار اسانس (درصد وزنی به وزنی)، نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس جمعیت‌ها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) تعیین گردید. نتایج نشان داد عملکرد اسانس جمعیتهای دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ به ترتیب 3/1، 2/1، 1/1، 2/1 و 4/1 درصد (وزنی به وزنی) بودند. در مجموع تعداد 40 ترکیب در اسانس مورتلخ شناسایی گردید که از این تعداد، 28 ترکیب در تمام جمعیت‌ها مشترک بودند. بیشترین اجزای شیمیایی شناسایی شده در جمعیتهای دقفینو و بستک (36 ترکیب) و کمترین آنها در جمعیت سرچاهان (33 ترکیب) ملاحظه گردید. عمدهترین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس مورتلخ شامل دلتا- کادینن، لینالول، 1، 8- سینئول، آلفا- ترپینئول و گاما- کادینن در بین جمعیتهای مورد بررسی بودند. وجود تفاوت بین جمعیتهای مورتلخ نشان داد ضمن تأثیر وراثت گیاه، این گونه از پتاسیل سازگاری بالایی نسبت به شرایط اقلیمی مختلف برخوردار میباشد.
سولماز معماری؛ علیرضا یاوری؛ مهدی بیکدلو
چکیده
آویشن شیرازی با نام علمی Zataria multiflora Boiss.متعلق به تیره نعناع ((Lamiaceae بوده و از نظر پراکنش جغرافیایی بومی کشورهای ایران، افغانستان و پاکستان میباشد. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار شش رویشگاه طبیعی در استان هرمزگان شامل رودخانه، لاورشیخ، فاریاب، تنگ زاغ، بشاگرد و بندر خمیر جمعآوری گردید. پس از تایید صحت گونه، نمونهها در ...
بیشتر
آویشن شیرازی با نام علمی Zataria multiflora Boiss.متعلق به تیره نعناع ((Lamiaceae بوده و از نظر پراکنش جغرافیایی بومی کشورهای ایران، افغانستان و پاکستان میباشد. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار شش رویشگاه طبیعی در استان هرمزگان شامل رودخانه، لاورشیخ، فاریاب، تنگ زاغ، بشاگرد و بندر خمیر جمعآوری گردید. پس از تایید صحت گونه، نمونهها در سایه و دمای محیط خشک و استخراج اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر انجام شد. سنجش اجزای شیمیایی اسانس به روش‌های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی ((GC/MS شناسایی گردید. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین بازده اسانس بهترتیب مربوط به اکوتیپ رودخانه (5/6 درصد) و اکوتیپ بندر خمیر (9/3 درصد) بود. بر این اساس 23 ترکیب که نماینده 3/99- 5/93 درصد از کل ترکیبات بود، شناسایی گردید. از میان این ترکیبات، تیمول، لینالول، کارواکرول و پاراسیمن ترکیبات اصلی این اکوتیپها بودند. مونوترپنهای اکسیژندار (3/75-6/45 درصد) گروه اصلی سازنده ترکیبات در تمام نمونهها، بهجز فاریاب، را شامل می‌شد. تجزیه خوشهای ترکیبات شیمیایی، رویشگاههای مورد مطالعه را در سه گروه قرار داد. گروه اول که توسط مقدار بالای کارواکرول مشخص شد شامل اکوتیپهای بندر خمیر و بشاگرد، گروه دوم که حاوی مقدار بالای تیمول بود، شامل سه اکوتیپ تنگ زاغ، فاریاب و رودخانه و اکوتیپ لاورشیخ که گروه سوم را تشکیل میداد توسط مقدار بالای لینالول مشخص شد. نتایج نشان داد جمعیتهای آویشن شیرازی در رویشگاههای استان هرمزگان از درصد اسانس و تنوع فیتوشیمیایی بالایی برخوردار بوده و در برنامههای اصلاحی میتواند مورد استفاده قرار گیرند.
علیرضا یاوری؛ مجید شکرپور؛ لیلا تبریزی؛ جواد هادیان
چکیده
سرخارگل (Echinacea purpurea L.) یکی از گیاهان دارویی با ارزش از خانوادۀ کاسنی (Asteraceae) است که توانسته در دو دهة اخیر جایگاه مهمی در صنایع داروسازی پیدا کند. اندامهای مختلف گیاه بهویژه ریشههای آن حاوی ترکیب‌های دارویی ارزشمندی است که در تحریک سامانة ایمنی بدن برای مقابله با عامل‌های ویروسی و باکتریایی اثرگذاری‌های شگرفی دارد. با توجه ...
بیشتر
سرخارگل (Echinacea purpurea L.) یکی از گیاهان دارویی با ارزش از خانوادۀ کاسنی (Asteraceae) است که توانسته در دو دهة اخیر جایگاه مهمی در صنایع داروسازی پیدا کند. اندامهای مختلف گیاه بهویژه ریشههای آن حاوی ترکیب‌های دارویی ارزشمندی است که در تحریک سامانة ایمنی بدن برای مقابله با عامل‌های ویروسی و باکتریایی اثرگذاری‌های شگرفی دارد. با توجه به ارزش اقتصادی شایان توجه و اهمیت دارویی سرخارگل، اصلاح و گزینش ژنوتیپهای برتر از لحاظ ویژگی‌های ریخت‌شناختی (مورفولوژیک) و فیتوشیمیایی اهمیت بسزایی دارد. بهمنظور دستیابی به این هدف، این تحقیق بر پایۀ گزینش ژنوتیپهای برتر و ارزیابی نتاج آنها در یک جمعیت دارای تنوع، طراحی و اجرا شد. بدین ترتیب پس از آمادهسازی زمین، تیمار پیشرویشی بذرها و تولید نشاء گونۀ یادشده بر پایۀ طرح آزمایشی لاتیس ساده با دو تکرار کشت‌شده و مراحل فنولوژی و عملکرد زراعی آنها شامل اندامهای هوایی و یازده ویژگی دیگر بررسی شد. نتایج تجزیۀ واریانس دادهها نشان داد که خانوادههای خواهر- برادر ناتنی (تیمار) تفاوت معنیداری بر پایۀ همۀ ویژگی‌های مورد بررسی مانند سطح برگ، آغاز گلدهی، شمار غنچه، شمار گل، ارتفاع، قطر گل، وزن تر و وزن خشک در سطح 1 درصد داشتند. با توجه به نتایج، خانوادههای با شماره‌های 93، 72، 92 و 97 در ویژگی‌هایی مانند سطح برگ، شمار غنچه، شمار گل، ارتفاع، قطر گیاه، شمار انشعاب از قاعده و وزن خشک نسبت به دیگر خانوادهها برتر بودند که با توجه به ترکیبپذیری عمومی شایان‌توجه آنها، ترکیب بذرهای والدینی آنها برای تشکیل جمعیت بهبودیافتۀ بعدی میتواند سودمند واقع شود.
