فرحناز هوشیدری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمود نادری
چکیده
گونۀ گیاهی Satureja avromanica Maroofi یکی از گونههای انحصاری تیره Lamiaceae یا نعنا است. در این تحقیق بهمنظور بررسی کمیت و کیفیت اسانس سرشاخۀ گلدار گیاه در حالت زراعی و مقایسه با نمونۀ خودرو، بذر گیاه از رویشگاه گردآوری و پاییز همان سال در شاسی فضای بازکشت شد سپس نشاها به مزرعه منتقل شد. اندامهای هوایی گیاه در مرحلۀ گلدهی کامل از رویشگاه ...
بیشتر
گونۀ گیاهی Satureja avromanica Maroofi یکی از گونههای انحصاری تیره Lamiaceae یا نعنا است. در این تحقیق بهمنظور بررسی کمیت و کیفیت اسانس سرشاخۀ گلدار گیاه در حالت زراعی و مقایسه با نمونۀ خودرو، بذر گیاه از رویشگاه گردآوری و پاییز همان سال در شاسی فضای بازکشت شد سپس نشاها به مزرعه منتقل شد. اندامهای هوایی گیاه در مرحلۀ گلدهی کامل از رویشگاه و همچنین طی دو سال پیدرپی از مزرعه گردآوری و پس از خشککردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. ترکیبهای تشکیلدهندۀ اسانس به کمک دستگاههای GC و GC/MS شناسایی شد. در این اسانس در سالهای اول و دوم کشت بهترتیب 16و14 ترکیب شناسایی شد که بهترتیب درمجموع 4/93 و 1/90درصد از اسانس را تشکیل میدهند. بازده اسانس نمونه رویشگاهی 4/1% بود. بازدۀ اسانس نمونه کشت شده درسال اول و دوم بهترتیب 17/0 %و21/0% بود. ترکیبهای عمدۀ اسانس در سال اول تیمول (3/32%)، کارواکرول (6/23%)، پارا سیمن (1/18%)،گاما ترپینن (4/5%) و در سال دوم تیمول (7/12%)، کارواکرول (3/48%)، پارا سیمن (9/9%)، گاما ترپینن (4/8%) بود. در سال دوم میزان تیمول در اسانس به حدود نصف (7/12%) کاهش یافت درحالیکه میزان کارواکرول حدود دو برابر (3/48%) افزایش یافت. پاراسیمن (9/9%) نیز نزدیک به نصف شد درحالیکه گاماترپینن (4/8%) کمی افزایش یافت. در اسانس نمونۀ رویشگاهی 11 ترکیب شناسایی شد که درمجموع 3/97 درصد از اسانس را تشکیل دادند. بازدۀ اسانس 4/1% بود و ترکیبهای عمدۀ آن شامل تیمول (9/83%)، کارواکرول (2/5%) و پاراسیمن (9/3%) بود. کاهش بازدۀ اسانس و ترکیبهای فنلی در مزرعه نسبت به رویشگاه محرز است اما افزایش ترکیبهای فنلی در سال دوم نسبت به سال اول میتواند ناشی از سازگاری اینگونه به شرایط محیطی مزرعه باشد.
علوم گیاهان دارویی
رقیه عظیمی؛ فاطمه سفیدکن؛ پروین صالحی؛ اعظم منفرد؛ محمود نادری حاجی باقر کندی
چکیده
جنس بومادران در ایران 19 گونة گیاه علفی چندساله و معطر دارد که شش گونۀ آن انحصاری ایران است. در این تحقیق با هدف بررسی اسانس جمعیتهای مختلف بومادران با نام علمی Achillea nobilis L. (بومی ایران) در شرایط زراعی، بذر22 جمعیت گیاه از رویشگاههای مختلف گردآوریشده و در مزرعۀ تحقیقاتی کشت شد. سرشاخههای گلدار در هنگام اوج گلدهی برداشت و پس از ...
بیشتر
جنس بومادران در ایران 19 گونة گیاه علفی چندساله و معطر دارد که شش گونۀ آن انحصاری ایران است. در این تحقیق با هدف بررسی اسانس جمعیتهای مختلف بومادران با نام علمی Achillea nobilis L. (بومی ایران) در شرایط زراعی، بذر22 جمعیت گیاه از رویشگاههای مختلف گردآوریشده و در مزرعۀ تحقیقاتی کشت شد. سرشاخههای گلدار در هنگام اوج گلدهی برداشت و پس از خشککردن در سایه، اسانسگیری به روش تقطیر با آب صورت گرفت. اسانسها با استفاده از دستگاههای رنگنگاریگازی (گازکروماتوگرافی) (GC) و رنگنگاریگازی متصل به طیفسنج جرمی (GC/Mass) تجزیه شدند. بازدۀ اسانسها از 33/0 درصد تا 44/1درصد متفاوت بود. کمترین بازدۀ اسانس در جمعیت سمنان (33/0 درصد) و بیشترین بازدۀ اسانس در جمعیت سنندج (44/1 درصد) مشاهده شد. تجزیۀ خوشهای (کلاستر) بر پایۀ ترکیبهای اسانسها نشان داد که کل نمونههای (accessions) موردبررسی در دو خوشۀ جداگانه قرار گرفتند. ترکیب اصلی اسانس خوشة-1 آرتمیزیاکتون بود که بیشترین میزان آن (5/85درصد) در جمعیت سنندج بود. در اسانس جمعیتهای گرگان-2 5/84درصد، مراوه تپه-1 6/81 درصد، زنجان-1 3/81درصد، گلستان-2 2/80 درصد و گلستان-3 1/80درصد آرتمیزیاکتون وجود داشت. در اسانس نمونههای خوشة-2 میزان آرتمیزیاکتونکمتر بوده و این جمعیتها بر پایۀ میزان آلفا-توجون، بتا-توجون، 8،1-سینئول و سیس-کریزانتنول بهصورت بسیار متمایزی گروهبندی شدند. جمعیت همدان-2 موجود در این گروهبندی منبع غنی از سیس-کریزانتنول (7/41درصد) بود. جمعیتهای گرگان-1 و خرمآباد منابع غنی از آلفا-توجون (به ترتیب 1/52درصد و 3/49درصد) بودند و جمعیت گرگان-1 بالاترین میزان بتا-توجون (9/17درصد) را داشت.