علوم گیاهان دارویی
فرحناز هوشیدری؛ فاطمه سفید کن؛ سید رضا طبایی عقدایی؛ بایزید یوسفی
چکیده
مرزۀ جنگلی (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.)یکی از گونه‌های انحصاری تیرۀ نعنا (Lamiaceae) است که در رویشگاه‌های طبیعی نواحی شمال و شمال شرق ایران پراکنش دارد. در این تحقیق به‌منظور بررسی امکان کشت و اهلی کردن و بررسی کمیت و کیفیت مواد مؤثرۀ آن در حالت زراعی، آزمایشیدر قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 1388 تا 1391 به اجرا در آمد. ...
بیشتر
مرزۀ جنگلی (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.)یکی از گونه‌های انحصاری تیرۀ نعنا (Lamiaceae) است که در رویشگاه‌های طبیعی نواحی شمال و شمال شرق ایران پراکنش دارد. در این تحقیق به‌منظور بررسی امکان کشت و اهلی کردن و بررسی کمیت و کیفیت مواد مؤثرۀ آن در حالت زراعی، آزمایشیدر قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 1388 تا 1391 به اجرا در آمد. در آغاز بذر پنج توده یا نمونه (اکسشن) ازاین‌گونه از رویشگاه‌های طبیعی استان‌های خراسان (دو نمونه)، مازندران، گیلان (دو نمونه) گردآوری و در گلخانه کشت و نشا تولید شد. نشاها در مزرعۀ تحقیقاتی ایستگاه گریزۀ سنندج کشت شد. سپس سرشاخه‌های گل‌دار آن‌ها طی دو تا سه سال متوالی پس از کشت در مرحلة گلدهی کامل به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های فام‌نگار (کروماتوگرافی) گازی و گاز فام‌نگارمتصل به طیف‌سنج جرمی و با محاسبة شاخص بازداری تجزیه و شناسایی شدند.در شمار پنج نمونۀ بانک ژنی مورد بررسی گونۀ S. mutica ترکیب‌های عمدۀ اسانس در سال اول تیمول (5/8-7/51 درصد)، پارا-سیمن (8/9-2/16 درصد )، گاما- ترپینن (0/10-2/23 درصد) و کارواکرول (7/3 -7/49 درصد) و در سال دومتیمول (5/3-1/34 درصد)، پارا-سیمن (0/17 -0/39 درصد )، گاما-ترپینن (6/15-3/22 درصد) و کارواکرول (6/3-2/44 درصد) بود و در سال سوم تیمول (4/26-9/28 درصد)، پارا-سیمن (8/19 -8/21 درصد)، گاما-ترپینن (2/17-8/17 درصد) و کارواکرول (9/20-0/27 درصد) بود. بازدۀ اسانس توده‌های مورد بررسی این‌گونه به‌تدریج با رشد گیاه در سال دوم و سوم افزایش یافت. مجموع دو ترکیب فنلی تیمول و کارواکرول اسانس در سال دوم نسبت به سال اول در همۀ نمونه‌ها کاهش یافت و بیشترین میزان تیمول در سال اول بود. به‌طورکلی می‌توان گفت گیاهان دو ساله و سه ساله بازدۀ اسانس بالاتر و گیاهان یک‌ساله کیفیت اسانس بالاتری داشتند. بازدۀ اسانس در سال سوم نسبت به سال دوم افزایش و کیفیت اسانس در نمونۀ خراسان 1 افزایش و در نمونۀ خراسان 2 کاهش یافت.
بایزید یوسفی؛ سید رضا طبایی عقدایی؛ فرخ درویش؛ محمدحسن عصاره
دوره 40، شماره 3 ، آذر 1388
چکیده
تجزیه پایداری عملکرد گل محمدی (Rosa damascene Mill) به منظور ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد گل و تعیین ژنوتیپ‌های با عملکرد بالاتر و پایدارتر اجراء گردید. تعداد35 اکسشن گل محمدی در آزمایشی با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مناطق مختلف اکولوژیکی کشور و طی دو سال (87-1386) مورد مطالعه قرار گرفتند. اختلافات معنی‌داری (01/0? p) بین ...
بیشتر
تجزیه پایداری عملکرد گل محمدی (Rosa damascene Mill) به منظور ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد گل و تعیین ژنوتیپ‌های با عملکرد بالاتر و پایدارتر اجراء گردید. تعداد35 اکسشن گل محمدی در آزمایشی با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مناطق مختلف اکولوژیکی کشور و طی دو سال (87-1386) مورد مطالعه قرار گرفتند. اختلافات معنی‌داری (01/0? p) بین اکسشن‌ها، مکان‌ها، محیط‌ها (سال × مکان)، اثرات متقابل اکسشن × محیط و اکسشن × مکان برای صفت عملکرد گل مشاهده گردید. اثر متقابل موجود به طور عمده از نوع متقاطع و سهم بخش غیرخطی (غیر قابل پیش‌بینی) آن بسیار بیشتر بود. میانگین کل عملکرد گل 14/2263 کیلوگرم در هکتار و اکسشن‌های اصفهان9، یزد2، آذربایجان غربی1، اصفهان7 و اصفهان1 به ترتیب با میانگین معادل63/3120، 63/2941، 62/2894، 15/2769 و 92/2716کیلوگرم برترین عملکردگل را داشتند. به طور کلی اکسشن‌های متعلق به مناطق گرم و خشک (مانند اصفهان و یزد) نسبت به اکسشن‌های با منشاء نواحی معتدله و سردسیری دارای عملکرد گل بیشتری بودند که می‌تواند نتیجه گزینشهای مکرر و دوره‌ای گلکاران منطقه برای بهبود عملکرد گل باشد. در بین مکان‌های مورد بررسی، کرمان با میانگین عملکرد گل 46/3635 کیلوگرم در هکتار برترین مکان بود. اکسشن‌های یزد2، اصفهان5، اصفهان8، اصفهان4، خوزستان1، اردبیل1، اصفهان3 و بلوچستان1 واجد شرایط پایداری عملکرد گل به روش Eberhart وRussel بوده و به عنوان اکسشن‌های پایدار و اکسشن‌های یزد2، اصفهان5، اصفهان8، اصفهان4، خوزستان1، اردبیل1، اصفهان6، اصفهان3 و بلوچستان1 به عنوان اکسشن‌های سازگار در مکان‌ها معرفی می‌گردند. وجود اکسشن‌هائی مانند یزد2 (جزو برترین اکسشن‌ها از نظر عملکرد گل) در ردیف پایدارترین و سازگارترین اکسشن‌ها مؤید آن است که یک اکسشن می‌تواند همزمان دارای عملکرد گل بالا و همچنین پایداری عملکرد باشد. اختصاص بخش عمده اکسشن‌های پایدار و سازگار به گروه اصفهان بیانگر آن است که امکان تجمیع عملکرد گل و پایداری عملکرد گل و همچنین امکان استفاده از گزینش همزمان برای عملکرد و پایداری عملکرد گل و نیز استفاده از روش‌های ناپارامتری مانند روش‌های مجموع رتبه Kang در گل محمدی وجود دارد. در نهایت با در نظر گرفتن عملکرد گل و پایداری عملکرد به صورت توام اکسشن‌های یزد2، اصفهان5، اصفهان8، اصفهان4 و خوزستان1 دارای ...
