تولید و ارزیابی مقدماتی پایههای دورگ رویشی سیب (Mallus domestica Borkh.)

آتشکار, داریوش; پیرخضری, محی الدین; تقی زاده, امیر عباس

doi:10.22059/ijhs.2016.58534

تولید و ارزیابی مقدماتی پایههای دورگ رویشی سیب (Mallus domestica Borkh.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ مربی، پژوهشکدة میوه‌های معتدله و سردسیری، مؤسسة تحقیقات علوم باغبانی (سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی)، 31585، صندوق پستی 4119، کرج

² استادیار، پژوهشکدة میوه‌های معتدله و سردسیری، مؤسسة تحقیقات علوم باغبانی (سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی)، 31585، صندوق پستی 4119، کرج

³ دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، پژوهشکدة میوه‌های معتدله و سردسیری، مؤسسة تحقیقات علوم باغبانی (سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی)، 31585، صندوق پستی 4119، کرج

10.22059/ijhs.2016.58534

چکیده

سیب یکی از مهم‌ترین درختان میوة دانه‌دار در جهان است و توسعة باغ‌ها روی پایه‌های رویشی از اولویت‌های کشور است. به‌منظور دستیابی به پایه‌های رویشی سیب سازگار با شرایط خاک کشور، تلاقی‌های هدفمندی بین ژنوتیپ‌های سیب پاکوتاه بومی ایران (آزایش اصفهان و مربایی مشهد) به‌عنوان والد مادری و پایه‌های رویشی (M9، M27 و B9) به‌عنوان والد پدری، از سال1384 لغایت سال1387 انجام گرفت. ارزیابی‌های مقدماتی نتاج ناشی از تلاقی‌ها و گرده‌افشانی آزاد برای گزینش پایة رویشی سیب با قابلیت افزایش رویشی آسان و همچنین مقاومت ظاهری به شتة مومی انجام گرفت. از مجموع 3032 دانهال، شمار 218 ژنوتیپ با قابلیت افزایش رویشی آسان و مقاومت ظاهری نسبت به شتة مومی انتخاب شدند. پس از غربال ثانویه در گلخانه با قلمه‌های خشبی و سامانة پاگرما (Bottom heat)، شمار سیزده ژنوتیپ آسان ریشه‌زا با شمار و طول ریشه و حجم پینه (کالوس)‌زایی بیشتر، انتخاب شدند. داده‌های به‌دست‌آمده نشان داد که در میان ترکیب تلاقی‌ها، نتاج مربوط به ترکیب رقم آزایش اصفهان و پایه‌هایM9 ، B9و M27 دارای قابلیت ریشه‌زایی مناسب و نتاج ترکیب رقم مربایی مشهد با پایه‌های تجاری یادشده، قابلیت ریشه‌زایی ضعیف‌تری از خود نشان دادند. نسبت شمار ریشه‌های اصلی به شمار ریشه‌های افشان در نتاج گرده‌افشانی آزاد ژنوتیپ‌های ایرانی بیشتر از پایه‌های خارجی بود. این صفت بر استقرار مناسب پایه در خاک و مقاومت به تنش خشکی اهمیت زیادی دارد و نشان‌دهندة سازگاری بیشتر این پایه‌های بومی با شرایط و محدودیت‌های خاکی کشور است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Production and primary evaluation of apple (Mallus domestica Borkh.) hybrid rootstocks

نویسندگان [English]

Daryoush Atashkar ¹
Mohialdin Pirkhezri ²
Amir Abbas Taghizadeh ³

چکیده [English]

Apple is the most important fruits in the world and development of vegetative rootstocks is the priority of our country. To obtain apple rootstocks compatible with soil conditions in Iran, many crosses were carried out among native-dwarf genotype (Azayesh and Morabaee) as female parents and commercial rootstocks (B9, M9, M27) as male parents from 2005 to 2007. Primary evaluation of progenies was done for selecting of easy rooted and Mealy Aphid (Eriosoma Lanigerum) resistance. 218 genotypes were selected among 3032 hybrids based on high resistance to Mealy Aphid and high rooting ability. Rooting ability of hard wood cuttings, in hot bed conditions evaluated in the second phase and 13 genotypes with high length and number of roots as well as callus amount were selected. Results showed that progeny of Azayesh × (M27, M9 and B9) had high rooting ability while progeny of Morabaee×(M27, M9 and B9) had low rooting ability. Ratios of main root number to hairy root number on open pollinated progeny of Iranian genotypes were more than imported rootstocks. These characteristics are important for establishment of rootstocks in soil and for their drought tolerance. They also indicate better acclimation ability to soil conditions of our country.

کلیدواژه‌ها [English]

Breeding
hybridization
progeny
rooting ability

مراجع

Davoodi, A. (2000). Evaluation of resistance of apple and pear cultivars to fire blight. M.Sc. thesis. Faculty of Agriculture, University of Tabriz, 128. (in Farsi)
Ebadi, A. (1990). Effect of factors on rooting of apple cutting, Faculty of Agriculture. M.Sc. thesis. University of Tehran, 128. (in Farsi)
Eleving, D.C., Schecter, I. & Hatchinson, A. (1993). The history of the Vineland (v.) Apple rootstocks. Fruit Varieties Journal, 47(1), 52-59.
Fisher, M. (1996). Semi dwarf apple rootstock from dersen-pilinitz. Eucapia symposium on fruit breeding and genetics. Acta Horticulture, 484, 183-187.
Granger, R.L., Rousselle, G.L., Meheriuk, M. & Quamme, H.A. (1991). Promising winter hardy apple rootstocks from a breeding program at Morden, Manitoba. Fruit Variety Journal, 45, 185-187.
Hartmann, H. T., Kester, D. E., Davies, F. T. & Geneva, R. L. (2002). Plant Propagation. 7^th Edition. Haworth Press, USA 410pp.
Jakubowski, T. (1996). Preliminary evaluation of new apple rootstocks clones. Eucapia symposium on fruit breeding and genetics. Acta Horticulturae, 484, 97-101.
James, N. C. & Aldwinckle, H. (1983). Breeding Rootstocks, Plant Breeding Reviews, 1, 295-394.
Janick, J. (2002). History of the PRI apple breeding program. Acta Horticulturae, 595, 55-59.
Janick, J., Cummins, J.H., Brown, S.K. & Hemmat, M. (1996). Apples, p.1-77, In J. Janick and J.N. Moore (eds). Fruit breeding. Wiley, Newyork.
Karakurt, H., Aslantas, R., Ozkan, G. & Guleryuz, M. (2009). Effects of indol-3-butyric acid (IBA), plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) and carbohydrates on rooting of hardwood cutting of MM106 apple rootstock. African Journal of Agricultural Research, 4(2), 60-64.
Khanizadeh, S., Groleau, Y., Granger, R., Cousineau, J. & Rousselle, G. L. (2000) New Hardy Rootstock from the Quebec Apple Breeding Program. Acta Horticulturae, 538(2), 719-721.
Khanizadeh, S., Groleau, Y. Levasseur, A., Granger, R., Rousselle, G.L. & Davidson, C. (2005). Development and evaluation of St Jean-Morden apple rootstock series. Horticulture Science, 40, 521-522.
Maniee, A.A. (2002). Apple. Entesharat Fani Co. 157pp. (in Farsi)
Pirkhezri, M., Atashkar, D., Hajnajari, H. & Fathi, D. (2011). Effect of various treatments on rooting of some apple (Mallus domestica Borkh.) clonal rootstocks. Seed and Plant Production Journal, 26(2), 193-2006.
Radnia, H. (1997). Rootstocks for fruit crops. Agriculture Training Publication, 637pp (in Persian).
Rezai, R. & Hassani, G. (2003). Apple breeding in the world. Seed and Plant Improvement Institute, 112pp. (in Farsi)
Soejima, J., Bessho, H. & Komori, S. (1996). New apple rootstocks, ARM1, ARM7 and ARM8. Eucapia symposium on fruit breeding and genetics. Acta Horticulturae, 484, 217-221.
Tony, W., Kento, B. & Evens, K. (2000). Breeding and evaluation of new rootstocks for apple, pear and sweet cherry. In: 43^rd annual IDFTA conference, Newzeland.
Johnson, W. C. (2000). Methods and results of screening for disease and insect apple rootstocks .In: 43^rd annual IDFTA conference, Newzeland.
Zagaja, S.W., Jakubowski, T., Piklo, A. & Prybyla, A. (1989). Preliminary evaluation of new clone's apple rootstocks. Fruit Science, 16, 205-213.