بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ‌های وحشی زیر‌جنس Cerasus با استفاده از خصوصیات رویشی گیاه و بذر

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 دانشیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 استادیار، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

4 دانشجوی دکتری، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

چکیده

برخی از گونه‌های وحشی زیرجنس Cerasus را می‌توان در برنامه‌های اصلاحی و همچنین به عنوان پایه برای آلبالو و گیلاس مورد استفاده قرار داد. هدف از این بررسی شناخت بهتر ویژگی‌های گونه‌های وحشی زیرجنس Cerasus به منظور کاربرد آنها در برنامه‌های اصلاحی آینده بود. به این منظور، تعدادی از ویژگی‌های مورفولوژیکی قسمت‌های رویشی گیاه و بذر و استفاده از این صفات برای گروه‌بندی ژنوتیپ‌های وحشی زیر‌جنس Cerasus، تعداد 38 صفت روی 28 ژنوتیپ از چهار گونه این زیرجنس که از 8 منطقه جمع‌آوری شده بودند مورد ارزیابی قرار گرفت که شامل گونه‌های P. avium L. و P. mahaleb L. (از گروه Eucerasus) و P. incana Pall. و P. microcarpa Boiss. (از گروه Microcerasus) بودند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از تنوع ژنوتیپ‌ها از لحاظ صفات مورد بررسی بود. نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات، وجود همبستگی‌های مثبت و منفی معنی‌دار بین برخی صفات مهم چون ارتفاع درخت، اندازه سطح برگ، طول و وزن بذر را نشان داد. همچنین تجزیه عامل مشخص نمود که ارتفاع درخت، اندازه سطح برگ، شکل برگ، طول دمبرگ، طول بذر، وزن بذر، شکل نوک بذر و ضخامت بذر از صفات تشکیل دهنده عوامل اصلی هستند. صفات مؤثر در هفت گروه عاملی قرار گرفتند که مجموعاً 71/85 درصد از کل واریانس را توجیه نمودند. تجزیه کلاستر با استفاده از این هفت عامل توانست گونه‌ها را از همدیگر تفکیک نماید به طوری که در فاصله نزدیک 25 ژنوتیپ‌ها را به دو گروه اصلی شامل Eucerasus و Microcerasus و در فاصله 19 در سطح چهار گونه تقسیم نمود. در فاصله 10 گروه‌های بیشتری (8 گروه) مشاهده شد که به دلیل تفاوت‌های درون گونه‌ای گیاهان مورد بررسی از مناطق مختلف بود، به طوری که گیاهان یک گونه و از یک منطقه اغلب با یکدیگر گروه‎بندی شدند. تجزیه سه‎بعدی با استفاده از سه عامل اصلی نیز توانست موقعیت ژنوتیپ‌ها را مشخص نموده و گونه‌ها را از هم تفکیک نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Genetic Diversity in Some Cerasus Sub-Genus Wild Genotypes Using Plant Vegetative and Seed Characteristics

نویسندگان [English]

  • Ali shahi gharelor 1
  • Zabiholah Zamani 2
  • Mohammad Reza Fattahi Moghadam 2
  • Naser Boozari 3
  • Abdolah Khadivi Khoob 4
1
2
3
4
چکیده [English]

Some Cerasus sub-genus wild species that are used as rootstocks in sour and sweet cherry propagation can also be employed in breeding programs. The aim of this study was to clearly evaluate some characteristics of subgenus Cerasus genotypes to be used in the future cherries' breeding programs. In order to evaluate some morphological characteristics of the vegetative parts as well as seeds to categorize Cerasus sub-genus wild species and genotypes, 38 characteristics were evaluated on 28 genotypes of four species of this sub-genus collected from eight regions. The species were: P. avium L., P. mahaleb L. (Eucerasus section), P. incana Pall., and P.microcarpa Bioss. (Microcerasus section). Analysis of variance of the studied characteristics were found as significant among genotypes. Results of simple correlation analysis showed the existence of significant, positive as well as negative correlations among some such important characteristics as tree height, leaf area, as well as the length and weight of seed. Also, factor analysis showed that tree height, leaf area, leaf shape, length of petiole, length of seed, seed weight, shape of seed tip and seed thickness were characteristics that constituted the main factors. The effective characteristics became categorized within seven factors, accounting for 85.71% of total variance. Cluster analysis was performed using these seven factors and genotypes in the distance of about 25 were divided into two main groups (Microcerasus and Eucerasus) and within the distance of 19 they were divided into four groups consisting of the species. In the distance of 10 there appeared a higher number of groups (8 groups), resulting from intra-species differences of plants collected from different regions, such that genotypes of same species from one region often categorized with each other. Tri-plot analysis using three main factors could also clarify the location of genotypes and differentiote the species from each other.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster Analysis
  • Genetic Resources
  • Rootstock breeding
  • Sour cherry
  • sweet cherry