تأثیر عوامل رویشگاهی بر عملکرد، صفات مورفولوژیکی و بازده اسانس در پونه‌سای بینالودی ‏(‏Nepeta binaludensis Jamzad‏)‏

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

3 استادیار، دانشکده علوم کشاورزی و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

گیاه پونه‌سای بینالودی (Nepeta binaludensis Jamzad) از جمله گونه‌های انحصاری شمال شرق ایران محسوب می‌شود. در این تحقیق اندام‌های هوایی 20 جمعیت از این گونه در رشته کوه بینالود طی مرحله گلدهی کامل برداشت شد و هفت صفت مرفولوژیکی و بازده اسانس مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال 1 درصد را در میان جمعیت‌های مورد مطالعه برای همه صفات نشان داد. بیشترین و کمترین وزن تر سرشاخه با 2/378 و 2/58 گرم در بوته به‌ترتیب در جمعیت‌های زشک1 و گرینه بدست آمد. بیشترین و کمترین بازده اسانس با 9/4 و 2/1 درصد به‌ترتیب در جمعیت‌های درود نیشابور و فریزی1 بدست آمد. نتایج حاصل از تجزیه همبستگی نشان داد ارتفاع گیاه با قطرساقه، وزن تر و خشک سرشاخه همبستگی مثبت و معنی‌دار داشت. همبستگی بین صفات مورفولوژیکی و عملکرد اسانس با عوامل رویشگاهی مثل بارندگی، ارتفاع از سطح دریا و درصد شیب مثبت و معنی‌دار و با دمای رویشگاه منفی و معنی‌دار بود، به طوری که با افزایش ارتفاع از سطح دریا و کاهش دما، میانگین صفات مذکور افزایش یافت. تجزیه خوشه‌ای به روش وارد، جمعیت‌های مورد مطالعه را در دو گروه مجزا قرار داد. جمعیت‌های کلاستر1 (شامل هفت جمعیت سازگار به مناطق مرتفع ‌و سرد) دارای میانگین بیشتری برای صفات مورفولوژیکی نظیر ارتفاع ساقه، وزن تر و خشک سرشاخه بودند. نتایج بدست‌آمده نشان‌دهنده وجود تنوع بالا در جمعیت‌های پونه‌سای بینالودی جهت استفاده در برنامه‌های به‌نژادی و کشت و اهلی‌کردن این گونه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of habitat factors on aerial yield, morphological traits and essential oil content ‎of Nepeta binaludensis Jamzad ‎

نویسندگان [English]

  • Hosien Hashemi Moghaddam 1
  • Fatemeh Sefidkon 2
  • Ali Ashraf Jafari 2
  • Sepideh Kalatejari 3
1 Ph.D. Graduate, Faculty of Agriculture and Food Industries, Science and Research Branch, Islamic Azad ‎University, Tehran, Iran
2 Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), ‎Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Faculty of Agriculture and Food Industries, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, ‎Iran
چکیده [English]

Nepeta binaludensis Jamzad is an endemic and rare perennial plant that grows in a limited area in Binaloud Mountain in northeast of Iran. The aerial parts of 20 populations of N. binaludensis, were collected during their flowering stage and seven morphological traits and essential oil yield were evaluated. Results showed significant differences in all of traits between populations (p<0.01). The highest and lowest aerial fresh weight were obtained in Zoshk1 and Grineh populations with average values of 378.2 and 58.2 g/plant, respectivel. The highest and lowest essential oil yield were obtained in populations of Darood and Friezy1 with average values of 4.91 and 1.2%, respectively. The results of correlation analysis showed that plant height was positively correlated with stem diameter, aerial fresh and dry weights. Climatic factors such as rainfall, altitude and slope percentage were positively correlated with morphological traits and essential oil yield. Morphological traits and essential oil yield were positively correlated with climatic factors, such as rainfall, altitude and slope percentage and negatively correlated with temperature of the habitat, indicating that mean of mentioned traits were increased by increasing altitude and decreasing of temperature. Cluster analysis using Ward method, the studied populations were splited into two groups. The populations of cluster 1 (seven populations adapt to high altitude and cold) had higher mean values for morphological traits, i.e. plant height, aerial fresh and dry weights. Results indicate the presence of high diversity among populations of N. binaludensis that could be used for domestication and breeding improved varieties of this species.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cluster
  • Nepeta
  • PCA
  • variation

مراجع

  1. Eghlima, G., Hadian, J., & Motallebi Azar, A. R. (2018). A survey on diversity of morphological and biological production traits of Satureja rechingeri Jamzad clones in Dezfool climate. Plant Productions (Agronomy, Breeding and Horticulture), 40(4), 42-52. (In Farsi).
  2. Esmaeili, H., Hadian, J., Mirjalili, M. & Rezadoost, H. (2016). Evaluation of some morphological, phytochemical and ecological characteristics of different populations of Satureja rechingeri Jamzad', Journal of Range and Watershed Managment, 69(1), 1-12. (In Farsi).
  3. Formisano, C., Rigano, D. & Senatore, F. (2011). Chemical constituents and biological activities of NepetaChemistry & Biodiversity, 8(10), 1783-1818.
  4. Figueiredo, A.C., Barroso, J.G., Pedro, L.G. & Scheffer, J.J.( 2008). Factors affecting secondary metabolite production in plants: volatile components and essential oils. Flavour and Fragrance Journal, 23(4),.213-226.
  5. Ghahreman, A. & Attar, F. (1999). Biodiversity of plant species in Iran: The vegetation of Iran, plant species, red data of Iran, endemic species, rare species, species threatened by extinction. Central Herbarium of Tehran University, Faculty of Science (1th Ed). University of Tehran Press. (In Farsi).
  6. Gonuz, A. & Özorgucu, B. (1999). An investigation on the morphology, anatomy and ecology of Origanum onitesTurkish Journal of Botany, 23(1), 19-32.
  7. Hadian, J., Hossein Mirjalili, M., Reza Kanani, M., Salehnia, A. & Ganjipoor, P. (2011). Phytochemical and morphological characterization of Satureja khuzistanica Jamzad populations from Iran. Chemistry & Biodiversity, 8(5), 902-915.
  8. Hadian, J., Ebrahimi, S. N. & Salehi, P. (2010). Variability of morphological and phytochemical characteristics among Satureja hortensis accessions of Iran. Industrial Crops and Products, 32(1), 62-69.
  9. Habibi, H., Mazaheri, D., Majnoon Hosseini, N., Chaeechi, M. R., Fakhr-Tabatabaee, M., & Bigdeli, M. (2007). Effect of altitude on essential oil and components in wild thyme (Thymus kotschyanus Boiss) Taleghan region. Pajouhesh and Sazandegi. 73, 2-10. (In Farsi).
  10. Jamzad, Z., Chase, M. W., Ingrouille, M., Simmonds, M. S. & Jalili, A. (2003). Phylogenetic relationships in Nepeta(Lamiaceae) and related genera based on ITS sequence data. Taxon, 52(1), 21-32.
  11. Khadivi-Khub, A., Salehi-Arjmand, H. & Hadian, J. (2014). Morphological and phytochemical variation of Satureja bachtiarica populations from Iran. Industrial Crops and Products, 54, 257-265.
  12. Karimi, E., Ghasemnejad, A., Hadian, J., Akhundi, R. & Ghorbanpour, M. (2014). Evaluation of morphological diversity and essential oil yield of Satureja mutica & CA Mey. populations growing wild in Iran. Journal of Horticulture, Forestry and Biotechnology, 18(1), 7-16. 
  13. Kofidis, G. & Bosabalidis, A. M. (2008). Effects of altitude and season on glandular hairs and leaf structural traits of Nepeta nudaBotanical Studies, 49(4), 363-372.
  14. Layeghhaghighi, M., Hassanpour Asil, M., Abbaszadeh, B., Sefidkon, F. & Matinizadeh, M. (2017). Investigation of altitude on morphological traits and essential oil composition of Nepeta pogonosperma Jamzad and Assadi from Alamut region. Journal of Medicinal Plants and By-Product, 6(1), 35-40.
  15. Mohammadian, A., Karamian, R., Mirza M. & Sepahvand A. (2014). Effects of altitude and soil characteristics on essential of Thymus fallaxet C.A. Mey. indifferent habitats of Lorestan province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 30(4): 519-528. (In Farsi).
  16. Nadjafi, F., Koocheki, A., Honermeier, B. & Asili, J. (2009). Autecology, ethnomedicinal and phytochemical studies of Nepeta binaludensis Jamzad a highly endangered medicinal plant of Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 12(1), 97-110.
  17. Narimani, R., Moghaddam, M., Ghasemi Pirbalouti, A. & Mojarab, S. (2017). Essential oil composition of seven populations belonging to two Nepeta species from Northwestern Iran. International Journal of Food Properties, 20(2), 2272-2279.
  18. Razaei, M., Safarnejad, A., Arab, M., Alamdari, S. B. L. & Dalir, M. (2016). Investigation of morphologic variation and essence value in several thyme native species (Thymus) of Iran. Journal of Horticulture Science, 30(3), 383-394. (In Farsi).
  19. Rustaiyan, A. & Nadji, K. (1999). Composition of the essential oils of Nepeta ispahanica and Nepeta binaludensis Jamzad from Iran. Flavour and Fragrance Journal, 14(1), 35-37.
  20. Yavari, A.R., Nazeri, V.A., Sefidkon, F. & Hassani, M.E. (2010). Evaluation of some ecological factors, morphological traits and essential oil productivity of Thymus migricus Klokov & Desj.-Shost. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 26(2), 227-238. (In Farsi).
  21. Zargari, A. (1990). Medicinal plants (4th Ed). University of Tehran Publication, Tehran, Iran. (In Farsi).
علوم باغبانی ایران
دوره 52، شماره 4
بهمن 1400
صفحه 813-824

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 06 مرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 18 آذر 1399
  • تاریخ پذیرش: 14 دی 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار