تنوع مورفولوژیک برخی جمعیت‏های سنبل بیابانی پاره‌برگ(Eremostachys laciniata Bunge

هادی پور, علیرضا; عزیزی, مجید; نقدی بادی, حسنعلی; دل آذر, عباس; پناهنده, جابر; آروئی, حسین

doi:10.22059/ijhs.2015.55869

تنوع مورفولوژیک برخی جمعیت‏های سنبل بیابانی پاره‌برگ(Eremostachys laciniata Bunge

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی سابق دکتری ، گروه باغبانی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

² استاد، گروه باغبانی، دانشکدۀ کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

³ دانشیار، گروه کشت و توسعه، پژوهشکدۀ گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی، کرج

⁴ استاد، گروه فارماکوگنوزی، دانشکدۀ داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز

⁵ دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

⁶ استادیار، گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد

10.22059/ijhs.2015.55869

چکیده

جنس Eremostachys )تیرۀ نعناع( ‌60 گونه دارد که 15 گونه از آن در ایران رویش دارد. ریشۀ سنبل بیابانی پاره‌برگ (E. laciniata) برای درمان بیماری‏های روماتیسمی و دردهای مفصلی استفاده می‌شود. به‌منظور ارزیابی تنوع مورفولوژیک این گیاه، این آزمایش در شمال غرب کشور و در سال 1391‌ـ 1392 انجام شد. نمونه‌برداری از 15 منطقۀ شمال غرب کشور انجام شد. حدود 30 صفت از‌جمله ارتفاع گیاه، طول گل‌آذین، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه اندازه‏گیری شد. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنا‏دار بین عملکرد ریشه با صفات طول ریشۀ ذخیره‏ای اصلی (62/0=r)، طول ریشۀ اصلی (53/0=r) و تعداد ریشۀ ذخیره‏ای (57/0=r) در سطح 5 درصد و محیط ریشۀ ذخیره‏ای اصلی (85/0=r) در سطح 1 درصد وجود داشت. نتایج نشان داد که جمعیت‏ها در 27 صفت از 30 صفت ‌مطالعه‌شده با هم اختلاف معنا‏دار داشتند. نتایج تجزیه به عامل‏ها نشان داد که 4 عامل اصلی و مستقل در‌مجموع 5/75 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. تجزیۀ خوشه‏ای با روش Ward جمعیت‏ها را از یکدیگر تفکیک و آن‌ها را در 4 گروه قرار داد. سه جمعیت مرند، تیل و حیدرآباد در بیشتر صفات مقادیر بالایی دارند و می‏توانند در برنامه‏های اصلاحی و تولیدی ‌استفاده شوند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.2008482.1394.46.3.14.7

عنوان مقاله [English]

Morphological Diversities of Some Population of Eremostachys laciniata Bunge.

نویسندگان [English]

Alireza Hadipour ¹
Majid Azizi ²
Hasanali Naghdi-Badi ³
Abbas Delazar ⁴
Jaber Panahande ⁵
Hosein Aroei ⁶

¹ Post graduate Student Department of Horticulture, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

² Professor, Department of Horticulture, College of Agriculture, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

³ Associate Professor, Cultivation & Development Department of Medicinal Plants Research Center, Institute of Medicinal Plants, ACECR, Karaj, Iran

⁴ Professor, Pharmacognosy Department, Faculty of Pharmacy, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran

چکیده [English]

The genus Eremostachys (Lamiaceae), consists of about 60 species which 15 species of Eremostachys grow wildly in the North-West of Iran. The rhizomes and roots of E. laciniata have traditionally been used as a local analgesic and for the treatment of rheumatic diseases and pain in the feet. This experiment was conducted in the North-West of Iran in 2012-2013, to evaluate morphological diversity. The samples were taken from 15 regions. Thirty traits including plant height, inflorescence height, root length, root fresh and dry weight was measured. Simple correlation analysis showed the existence of significant correlations among root yield and tuberous root length (r=0.62), main root length (r=0.53), tuberous root number (r=0.57) at p≤0.05 level and tuberous root diameter (r=0.85) at p≤0.01 level. ANOVA showed that populations in 27 of 30 traits had significant differences. Factor analysis via PCA explained over 75.5% of the variation related to main effective characters. Populations of E. laciniata separated into four groups by cluster analysis using Ward method. Results showed that three populations i.e. Marand, Hyderabad and Till had high quantities in most of the traits and can be used in breeding and production programs.

کلیدواژه‌ها [English]

Eremostachys laciniata
Diversity
morphological characteristics
Correlation
Cluster Analysis

مراجع

1. Azizi, A., Hadian, J., Gholami, M., Friedt, W. & Honermeier, B. (2012). Correlations between genetic, morphological, and chemical diversities in a germplasm collection of the medicinal plant Origanum vulgare L. Chemistery & Biodiversity, 9, 2784-2801.
2. Azizian, D., Cutler, D. F. (1982). Anatomical, cytological and phytochemical studies on Phlomis L and Eremostachys Bunge (Labiatae), Botanical Journal of the Linnean Society, 85, 225-248.
3. Bina, F., Zamani, Z. & Nazeri, V. (2011). Morph-based Genetic variation in Christ's thorn (Ziziphus spina-christi (L.) Wild.). Iranian Journal of Rangelands Forests Plant Breeding andGenetic Research, 19(2), 274-288. (in Farsi)
4. Delazar, A., Shoeb, M., Kumarasamy, Y., Byres, M., Nahar, L., Modarresi, M. & Satyajit, DS. (2004a). Two bioactive ferulic acid derivatives from Eremostachys glabra. DARU, 12(2), 49-53.
5. Delazar, A., Sarker, SD., Kumarasamy, Y., Nahar, L. & Nazemyieh, H. (2004b). Three antioxidant phenylethanoid glycosides from the rhizomes of Eremostachys pulvinaris (family:Labiatae). Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 2, 23-24.
6. Delazar, A., Gibbons, S., Kumarasamy, Y., Nahar, L., Shoeb, M. and Sarker, S.D. 2005. Antioxidant phenylethanoid glycosides from the rhizomes of Eremostachys glabra (Lamiaceae). Biochemical Systematics and Ecology, 33, 87-90.
7. Delazar, A., Modarresi, M., Shoeb, M., Nahar, L., Reid, R. G., Kumarasamy, Y. & Sarker, S. D. (2006). Eremostachiin: a new furanolabdane diterpene glycoside from Eremostachys glabra. Natural Product Research, 20(2), 167-172.
8. Ebadi, A., Morshedloo, M.R., Fatahi Moghaddam, M.R. &Yazdani, D. (2011). Evaluation of some population of Hypericum perforatum L. using agro-morphological traits and most components of essential oil.Plant Production Technology, 11(1), 1-14.(in Farsi)
9. Gella, E. V. & Vavilova, N. K. (1981). Monoterpene glycosides of Eremostachys fetissovii, Khim Prir Soedin, 3, 390-391.
10. Ghahraman, A. (1994). Coromophytes of Iran. Vol, 3. Tehran: Markaz Nashr Daneshgahi, pp 743. (in Farsi)
11. Golparvar, A. &Ghasemi Pirbalouti, A. (2010). Genetic improvement of essence percent and dry flower yield using indirect selection in German chamomile (Matricaria chamomilla L.). Herbal Medicine, 1(4), 33-40. (in Farsi)
12. Hadian, J., Tabatabaei, S. M. F., Naghavi, M. R., Jamzad, Z. & Ramak-Masoumi, T. (2008). Genetic diversity of Iranian accessions of Satureja hortensis L. based on horticultural traits and RAPD markers. Scientia Horticulturae, 115(2), 196-202.
13. Khan, S., Nisar, M., Rehman, W. & Nasir, F. (2010a). Anti-inflammatory study on crude methanol extract and different fractions of Eremostachys laciniata. Pharmaceutical biology, 48(10), 1115-1118.
14. Khan, S., Nisar, M., Simjee, S. U., Rehman, W., Khan, R., Jan, I. & Momin, D.-S. (2010b). Evaluation of micronutrients level and antinociceptive property of Eremostachys laciniata (L) Bunge. [Short Communication]. African Journal of Biotechnology, 9(5), 775-777.
15. Mewes, S., Kru¨ger, H. & Pank, F. (2008). Physiological, morphological, chemical and genomic diversities of different origins of thyme (Thymus vulgaris L.). Genetic resources and crop evolution, 55, 1303-1311.
16. Mozaffarian V. (1998). A dictionary of Iranian plant names. Tehran: Farhang Moaser Publisher, pp, 740. (in Farsi)
17. Naghavi, M.R., Ghreyazi, B. & Hoseini Salkade, G. (2009). Molecular Markers. Tehran: Tehran University Press. Pp. 360. (in Farsi)
18. Nisar, M., Khan, S., Dar, A., Rehman, W., Khan, R. & Jan, I. (2011). Antidepressant screening and flavonoids isolation from Eremostachys laciniata (L) Bunge. African Journal of Biotechnology, 10(9), 1696-1699.
19. Rabiee, R. & Ghanavati, F. (2012).Genetic variation of Onobrychis caput-gallipopulations based on morphological characteristics in Iran. Seed and Plant Improvement Journal, 28(2), 297-313. (in Farsi)
20. Rechinger, K.H., (1982). Flora Iranica. Vol. 150, Graz: Akademische Druckund Verlagsanstalt.
21. Rodrigues, L., Póvoa, O., Berg, C. v. d., Figueiredo, A. C., Moldão, M. & Monteiro, A. (2013). Genetic diversity in Mentha cervina based on morphological traits, essential oils profile and ISSRs markers. Biochemical Systematics and Ecology, 51, 50-59.
22. Russell-Smith, J., Karunaratne, N. S. & Mahindapala, R. (2006). Rapid inventory of wild medicinal plant populations in Sri Lanka. Biological Conservation, 132, 22-32.
23. Shafaadin, S. (2007). Gethering of plants germplasm. New Genetics, 2 (9), 5-16. (in Farsi)
24. Solouki, M., Hoseini, S. B., Siahsar, B. A. & Tavassoli, A. (2012). Genetic diversity in Dill (Anethum graveolens L.) populations on the basis of morphological traits and molecular markers. African Journal of Biotechnology, 11(15), 3649-3655.
25. Solouki, M., Mehdikhani, H., Zeinali, H. & Emamjomeh, A. A. (2008). Study of genetic diversity in Chamomile (Matricaria chamomilla) based on morphological traits and molecular markers. Scientia Horticulturae, 117(3), 281-287.
26. Zaouali, Y., Chograni, H., Trimech, R. & Boussaid, M. (2012). Genetic diversity and population structure among Rosmarinus officinalis L. (Lamiaceae) varieties: var. typicus Batt. and var. troglodytorum Maire. based on multiple traits. Industrial Crops and Products, 38(0), 166-176.
27. Zeinali, H., Mozafarian, V., Safaii, L., Davazdah emami, S. & Hooshmand, S.A. (2010). Study of morphological, phenological and essential oil variation in Matricaria recutita L. Plant Production Technology, 10(1), 49-58. (in Farsi)