ارزیابی تنوع مورفولوژیکی و بازده اسانس در برخی جمعیت های آویشن کوهی (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

2 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

3 دانشیار پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

4 مربی پژوهشی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

چکیده

به منظور بررسی تنوع فنوتیپی گیاه آویشن کوهی،  بذور ده جمعیت از گونه آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) از رویشگاه های طبیعی آن در استان های گیلان، مازندران، آذربایجان غربی، سمنان و قزوین جمع آوری و در ایستگاه تحقیقاتی قم در سال 1386 کاشته شدند. سپس صفات مورفولوژی و فنولوژیکی مختلف این گیاهان شامل ارتفاع گیاه، طول برگ، عرض برگ، فاصله میان گره، قطر گل آذین، بازده اسانس و زمان های شروع گلدهی، گلدهی کامل و رسیدن بذر ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که جمعیت های مورد بررسی در کلیه صفات بجز طول دم گل و  قطر گل آذین  تفاوت معنی داری داشتند. همبستگی معنی داری در بین صفات مشاهده شد که از مهمترین آن ها همبستگی مثبت و معنی دار بازده اسانس با صفت تعداد گل در گل آذین، فاصله میانگره، وزن خشک و وزن ترگیاه بود. از روش تجزیه به عامل ها برای تعیین تعداد عامل های اصلی فرق گذار بین جمعیت های مورد مطالعه و صفات تشکیل دهنده هر عامل استفاده شد. تجزیه به عامل ها نشان داد که 5 عامل اصلی توانستند 9/82% از کل واریانس صفات را توجیه نمایند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه کلاستر، 10 جمعیت آویشن کوهی در 4 گروه مستقل قرار گرفتند. جمعیت مازندران2 بیشترین بازده اسانس و تعداد گل در گل آذین را به خود اختصاص داد که  از نظر صفات اصلاحی، بسیار مطلوب برای این گیاه به حساب می آید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Evaluation of the Morphological Diversity and Oil Content in some Populations of Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen

نویسندگان [English]

  • Mesbah Babalar 1
  • Fatemeh KHOSHSOKHAN 2
  • Mohammad Reza FATTAHI MOGHADDAM 3
  • Abbas POURMEIDANI 4
1 Professor University College of Agriculture and Natural Resourses, University of Tehran
2 Former Graduate Student University College of Agriculture and Natural Resourses, University of Tehran
3 Associate Professor, University College of Agriculture and Natural Resourses, University of Tehran
4 Research Instructor, Agriculture and Natural Resources Research Center, Ghom Province
چکیده [English]

ABSTRACT
This reasearch was conducted to study the phenotypic diversity of Thymus kotschyanus populations. Seeds were collected from natural inhabitats (Guilan, Mazandaran, West Azarbaijan, Semnan and Qazvin) and planted in Qom reasearch station in 2007. A number of some such different morphological and phenological traits of the plants as plant,s height, leaf length, leaf width, oil content, internode length, diameter of inflorescence and flowering stage as well as full bloom were evaluated. Analysis of Variance revealed significant differences among  populations in all the studied traits except for the cases of peduncle length and diameter of inflorescence. Results of simple correlation analysis revealed the existence of significant correlations among some of the plant,s important characterstics. One of the most conspicuous traits of the plant, namely oil content was in significant positive correlation with the number of flowers per inflorescence and with internode length while being in negative correlation with fresh weight, leaf length as well as leaf width. Factor analysis was also carried out for defining of the determinant factors and the traits constituting each factor. A number of  5 main and indipendent factors explained over 82.9% of the total variation related to the main effective characterstics. Populations of  the plant were separated into six groups as by cluster analysis and through Ward method. Populations of Mazandaran 2 contained the most oil content (2.5%) as well as the  number of flowers per inflorescence, two highly desirable traits to be employed in the plant,s breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Phenotypic diversity
  • Thymus kotschyanus
  • Morphology
  • Phenology
  • Medicinal plant