ابراهیم گنجی مقدم؛ محبوبه زمانی پور؛ سیما بینا
چکیده
گیلاس یکی از مهمترین میوه‌های مصرفی در جهان به شمار میآید که طعم، عطر و ظاهر مطلوبی دارد. به منظور مقایسه خصوصیات مورفولوژیک، فنولوژیک و پومولوژیک 10 ژنوتیپ انتخابی گیلاس با 4 رقم تجاری وارداتی و داخلی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 1395-1397 انجام گرفت. نتایج نشان دادن بین رقمها و ژنوتیپ‌ها ...
بیشتر
گیلاس یکی از مهمترین میوه‌های مصرفی در جهان به شمار میآید که طعم، عطر و ظاهر مطلوبی دارد. به منظور مقایسه خصوصیات مورفولوژیک، فنولوژیک و پومولوژیک 10 ژنوتیپ انتخابی گیلاس با 4 رقم تجاری وارداتی و داخلی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال زراعی 1395-1397 انجام گرفت. نتایج نشان دادن بین رقمها و ژنوتیپ‌ها از لحاظ بسیاری از صفات تفاوت معنیداری وجود داشت. در بین نمونههای بررسی‌شده، ژنوتیپ Msh-BT، زودگلده‌ترین (7 فروردین) و از لحاظ میوه‌دهی، جزء زودرس‌ترین نمونه‌ها (20 اردیبهشت) بود. همچنین، ژنوتیپ Msh-BT، بیشترین ارتفاع، عرض و حجم تاج و قطر تنه را ایجاد نمود. بالاترین رشد رویشی سالیانه، تعداد اسپور و درصد دوقلوزایی مربوط به ژنوتیپ Msh-3-26 بود. ژنوتیپ Msh-F-1 بالاترین طول، عرض و سطح برگ را ایجاد نمود. از نظر ویژگیهای میوه شناسی، ژنوتیپ Msh-F1 دارای بالاترین طول، عرض، قطر و وزن میوه و ژنوتیپ Msh-BT کمترین طول و ضخامت دم میوه را داشتند. بعلاوه، رقم "سوئیت آن" بیشترین وزن هسته، اسیدیته و عملکرد را نشان داد. از نظر رنگ گوشت و پوست، شکل هسته و شکل میوه بین ژنوتیپ‌ها تفاوت وجود داشت. با توجه به دندروگرام، ژنوتیپ‌ها به سه خوشه تقسیم شدند. در جمع‌بندی کلی، ژنوتیپهای Msh-BT و Msh-F1 بهترتیب از لحاظ زودرسی و بزرگی میوه و رقم "سوئیت آن" از لحاظ عملکرد بالا در مقایسه با رقم "سیاه مشهد" (شاهد) در شرایط استان خراسان رضوی قابل توصیه می‌باشند.
هانیه هادیزاده؛ علیرضا بابایی؛ لیلا سمیعی؛ علیرضا سیفی
چکیده
ایران با داشتن هفت گونه، سه زیرگونه و یک گونه هیبرید، سومین مرکز پراکنش جنس سریش میباشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی درون و بین‌گونه‌ای، 87 ژنوتیپ Eremurus متعلق به شش گونه شامل E. inderiensis، E. presicus، E. luteus، E. olgea، E. spectabilis و E. stenophyllus جمع آوری شده از نه استان از لحاظ صفات کمی و کیفی ریخت‌شناسی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه به مؤلفههای اصلی ...
بیشتر
ایران با داشتن هفت گونه، سه زیرگونه و یک گونه هیبرید، سومین مرکز پراکنش جنس سریش میباشد. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی درون و بین‌گونه‌ای، 87 ژنوتیپ Eremurus متعلق به شش گونه شامل E. inderiensis، E. presicus، E. luteus، E. olgea، E. spectabilis و E. stenophyllus جمع آوری شده از نه استان از لحاظ صفات کمی و کیفی ریخت‌شناسی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه به مؤلفههای اصلی نشان داد پنج مؤلفه، 96 درصد از تغییرات کل واریانس را توجیه می نمایند. طول خوشه، ساقه و ارتفاع گیاه، رنگ گل، تعداد برگ و شکل میوه از اجزای تشکیلدهنده مؤلفههای اصلی بودند. تجزیه خوشهای، ژنوتیپ‌ها را به شش گروه در سطح گونه‌ای تقسیم نمود.جمعیتهای درون هر گروه از مناطق مختلف جغرافیایی بودند که بیانگر این است که ارتباطی بین الگوی کلاستر بر اساس صفات ریختی و توزیع جغرافیایی ژنوتیپ‌ها وجود نداشت. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد بین اکثر صفات کمی اندازهگیری شده همبستگی مثبت وجود داشت. به‌طورکلی، نتایج این تحقیق نشان داد ژنوتیپهای سریش از نظر صفات مورد مطالعه از تنوع بالایی برخوردار هستند. بر اساس نتایج حاصل از دادههای ریختی، گونههای E. olgea و E. stenophyllus پتانسیل بهنژادی جهت تولید گل شاخه‌بریده و گونههای E. inderiensis، E. luteus، E. presicusفرصت بهنژادی جهت به کارگیری در باغهای صخره ای و فضای سبز را دارا می‌باشند.
علی رضائی؛ کاظم ارزانی؛ سعادت ساریخانی
چکیده
این پژوهش با هدف ارزیابی تنوع فنولوژیک، مورفولوژیک و پومولوژیک ژنوتیپهای گردو در شمال استان همدان، طی سالهای باغی 96-1395 انجام شد. بدین منظور، تعداد 84 ژنوتیپ انتخاب و براساس دو توصیفنامه IPGRI و UPOVمورد ارزیابی قرار گرفتند، که پس از دو سال ارزیابی تعداد 12 ژنوتیپ بهعنوان ژنوتیپ برتر انتخاب گردید. نتایج به‌دست‌آمده از مطالعات ...
بیشتر
این پژوهش با هدف ارزیابی تنوع فنولوژیک، مورفولوژیک و پومولوژیک ژنوتیپهای گردو در شمال استان همدان، طی سالهای باغی 96-1395 انجام شد. بدین منظور، تعداد 84 ژنوتیپ انتخاب و براساس دو توصیفنامه IPGRI و UPOVمورد ارزیابی قرار گرفتند، که پس از دو سال ارزیابی تعداد 12 ژنوتیپ بهعنوان ژنوتیپ برتر انتخاب گردید. نتایج به‌دست‌آمده از مطالعات فنولوژیک نشان داد که ژنوتیپ HaRaToMa23، با 23 روز تاخیر برگدهی نسبت به ژنوتیپ استاندارد مرجع، دیربرگدهترین ژنوتیپ بود. بهعلاوه سه ژنوتیپ HaRaSuSh1، HaRaToMa24 و HaRaVaAh17 هموگام بودند. براساس مطالعات پومولوژیک وزن دانه، مغز و درصد مغز در ژنوتیپهای برتر به ترتیب از 60/95-22/12 گرم، 56/11-82/6 گرم و 47/59-15/47 درصد متغیر بود، کمترین میزان ضخامت پوست سخت (77/0 میلیمتر) در بین ژنوتیپهای برتر شناسایی‌شده مربوط به ژنوتیپ HaRaVaAh9 بود و ژنوتیپ HaRaSuSh1 دارای بیشترین میزان وزن دانه و مغز و ژنوتیپ HaRaSuSh2 دارای بیشترین درصد مغز بود. ژنوتیپهای برتر انتخابی دارای عادت باردهی جانبی بودند که رنگ مغز دانه آنها از روشن تا بسیار روشن متغیر بود که به راحتی از پوست سخت قابل تشخیص بود. براساس نتایج به‌دست‌آمده، همبستگی مثبت و معنیداری (**96/0=r) در سطح احتمال یک درصد بین صفات تاریخ برگدهی و تاریخ برداشت، عملکرد درخت با وزن دانه (** 63/0=r) و درصد باردهی جانبی (**73/0=r) در سطح احتمال یک درصد مشاهده گردید. بهطور کلی و براساس نتایج به‌دست‌آمده، ژنوتیپهای برتر انتخابی از نظر بسیاری از صفات مهم اصلاحی نسبت به ارقام تجاری برتر بودند که میتواند در برنامههای اصلاحی در راستای معرفی رقم های جدید استفاده شود.
سمیرا ابوالقاسمی؛ روح‌انگیز نادری؛ محمدرضا فتاحی مقدم
چکیده
بنفشه یکی از مهمترین گیاهان زینتی و دارویی محسوب میشود که در بیشتر نقاط ایران به صورت خودرو رویش دارد. بنابراین شناسایی و ارزیابی خصوصیات بنفشه بومی ایران حایز اهمیت میباشد. هشت جمعیت بنفشه از استانهای البرز، مازندران، کرمانشاه، اردبیل و همدان جمعآوری شد و 3۷ ویژگی کمی و کیفی آنها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج تجزیه همبستگی ...
بیشتر
بنفشه یکی از مهمترین گیاهان زینتی و دارویی محسوب میشود که در بیشتر نقاط ایران به صورت خودرو رویش دارد. بنابراین شناسایی و ارزیابی خصوصیات بنفشه بومی ایران حایز اهمیت میباشد. هشت جمعیت بنفشه از استانهای البرز، مازندران، کرمانشاه، اردبیل و همدان جمعآوری شد و 3۷ ویژگی کمی و کیفی آنها مورد سنجش قرار گرفت. نتایج تجزیه همبستگی ویژگیهای مورد مطالعه، وجود همبستگیهای مثبت و منفی معنیدار بین برخی ویژگیهای مهم مانند ویژگی طول پهنک از ابتدا تا پهنترین بخش آن و عمق سینوس پهنک برگ (911/0=r)، تعداد شرابه گوشوارک و تعداد شرابههای غدهدار گوشوارک (914/0=r)، زاویه نوک برگ با رنگ مهمیز (746/0=r)، زاویه سینوس پهنک برگ با نسبت طول به پهنای پهنک برگ (854/0=r)، طول گل(طول گلبرگ قدامی به همراه مهمیز) با تعداد بریدگیهای حاشیه برگ (686/0=r)، عرض سینوس برگ با طول کاسبرگ قدامی (726/0=r)، را نشان داد. بر اساس تجزیه به عاملها، صفات در 6 گروه عاملی قرار گرفتند که مجموعا 62/89 درصد از کل تغییرات را توجیه نمودند. در تجزیه کلاستر توده ها در فاصله 10 به سه گروه تقسیم شدند و از عوامل مهم تفکیک کلاسترها ویژگیهای رنگ گل، اندازه گل، شکل گوشوارک و تعداد شرابههای روی گوشوارک بودند. نتایج نشان داد بنفشههایی با گلهای بزرگ‌تر مانند جمعیتهای کرمانشاه و چالوس، بنفشههایی با استولونهای طویل همراه با جوانههای زایا مانند جمعیت سیسنگان و همچنین بنفشههایی با برگهای بزرگ در جمعیت کرمانشاه و واریان، برای مصارف دارویی و زینتی قابل استفاده هستند.
سعادت ساریخانی خرمی؛ کورش وحدتی
چکیده
برآورد ضرایب همبستگی بین صفات مختلف، نهتنها میتواند سبب تسریع برنامههای اصلاحی گردو شود، بلکه امکان بهبود سایر صفات را در کنار اصلاح برای صفات موردنظر فراهم میکند. بدین منظور، دادههای حاصل از دو سال ارزیابی مورفولوژیک 325 ژنوتیپهای انتخابی از استانهای فارس، مازندران و ایلام جهت مطالعه همبستگی بین صفات مورفولوژیک ...
بیشتر
برآورد ضرایب همبستگی بین صفات مختلف، نهتنها میتواند سبب تسریع برنامههای اصلاحی گردو شود، بلکه امکان بهبود سایر صفات را در کنار اصلاح برای صفات موردنظر فراهم میکند. بدین منظور، دادههای حاصل از دو سال ارزیابی مورفولوژیک 325 ژنوتیپهای انتخابی از استانهای فارس، مازندران و ایلام جهت مطالعه همبستگی بین صفات مورفولوژیک مورد استفاده قرار گرفت. همچنین به منظور مطالعه همبستگی بین صفات بیوشیمیایی و مورفولوژیک، خصوصیات بیوشیمیایی تعداد 52 ژنوتیپ برتر از 325 ژنوتیپ اولیه مورد ارزیابی قرار گرفت. بررسی نتایج این پژوهش نشان داد که رابطهی خطی و معنیداری بین صفات فنولوژیک بهویژه تاریخ برگدهی با تاریخ برداشت وجود داشت که از آن میتوان جهت تعیین تاریخ برداشت بر مبنای تاریخ برگدهی استفاده کرد. عملکرد با تاریخ برگدهی (**58/0)، وزن میوه (**64/0) و مغز (*46/0)، اندازه میوه (**56/0) و عادت باردهی جانبی (**53/0) همبستگی مثبت و با رنگ مغز (*38/0-) همبستگی منفی داشت که با توجه به نتایج حاصل رگرسیون گام به گام، عادت باردهی جانبی، وزن میوه و شاخص اندازه میوه از اجزای اصلی تعیین کننده عملکرد گردو بودند. بررسی همبستگی بین صفات بیوشیمیایی با ارتفاع از سطح دریا و صفات مورفولوژیک نشان داد که درصد روغن و پروتئین موجود در مغز گردو تحت تأثیر خصوصیات فیزیکی میوه (اندازه و وزن میوه و مغز) نمیباشد. در مقابل، با افزایش ارتفاع از سطح دریا، درصد روغن و پروتئین موجود در مغز افزایش یافت. همبستگی منفی و معنیداری بین میزان اسیدهای چرب غیراشباع با یک باند مضاعف (MUFA) و اسیدهای چرب غیراشباع با چند باند مضاعف (PUFA) و همچنین بین نسبت PUFA:SFA با ضخامت پوست سخت مشاهده شد.
علوم گیاهان دارویی
بایزید یوسفی
چکیده
این تحقیق بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای محلی گل‌محمدی استان کردستان برای عملکرد گل و اجزای آن در گلستان تحقیقاتی زاله سنندج در سال 1393انجام گردید. صفات بر روی پایه‌های چهار ساله 12 ژنوتیپ محلی کاشتشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و سه پایه در هر کرت در زمان مقتضی اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که بین ...
بیشتر
این تحقیق بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای محلی گل‌محمدی استان کردستان برای عملکرد گل و اجزای آن در گلستان تحقیقاتی زاله سنندج در سال 1393انجام گردید. صفات بر روی پایه‌های چهار ساله 12 ژنوتیپ محلی کاشتشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و سه پایه در هر کرت در زمان مقتضی اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که بین اکسسشن‌ها از لحاظ عملکرد گل و اجزای آن شامل ارتفاع گیاه، تعداد برگ در پایه، متوسط طول و عرض، تعداد گل در پایه، میانگین قطر گل، متوسط وزن تازه و خشک گل و گلبرگ و نسبت وزن گلبرگ به گل اختلاف معنیدار (1% p≤) وجود داشت که این میتواند زمینه اقدامات اصلاحی برای بهبود عملکرد گل را فراهم نماید. میانگین کل عملکرد گل 2/965 گرم در پایه و اکسسشن‌های کامیاران1، بانه2، سقز1 و سروآباد1 بهترتیب با 35/1518، 91/1334، 43/1316 و 88/1262 گرم گل در پایه دارای بیشترین عملکرد بودند. عملکرد گل با تعداد گل، ارتفاع گیاه، تعداد و طول و عرض برگ، قطر گل، وزن تازه و خشک گل و گلبرگ همبستگی مثبت و معنیدار نشان داد. گروه‌بندی حاصل تجزیه خوشهای (CA)، با تفکیک بر مبنای عملکرد گل و خصوصیات اکولوژیکی مناطق منشأ ژنوتیپ‌ها مطابقت نسبی داشت. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفههای اصلی (PCA) با نتایج CAمطابقت بالایی نشان داد اما از لحاظ عملکرد گل، تفکیک ژنوتیپی آن واضح‌تر بود. در مجموع، اکسسشن کامیاران1 بهعنوان اکسسشن برتر برای توسعه گل‌محمدی با ژنوتیپهای محلی استان کردستان توصیه میشود.
علوم میوه
سمانه راهب؛ محمود قاسم نژاد؛ بهروز گلعین؛ مرتضی گل محمدی؛ عاطفه صبوری
چکیده
لایم‌ها به دلیل کیفیت و اسیدیتۀ بالای عصارۀ میوه، به‌صورت تازه خوری و فرآوری شده استفاده میشود. در سالهای اخیر، رخداد بیماری جاروک، باعث بین رفتن هزاران اصله درخت لایم در جنوب ایران شده است. مهمترین روش کنترل این بیماری، کاشت نژادگان (ژنوتیپ)های متحمل است. بنابراین، در این پژوهش، تنوع ژنتیکی 33 نژادگان مختلف لایم بدون علائم ...
بیشتر
لایم‌ها به دلیل کیفیت و اسیدیتۀ بالای عصارۀ میوه، به‌صورت تازه خوری و فرآوری شده استفاده میشود. در سالهای اخیر، رخداد بیماری جاروک، باعث بین رفتن هزاران اصله درخت لایم در جنوب ایران شده است. مهمترین روش کنترل این بیماری، کاشت نژادگان (ژنوتیپ)های متحمل است. بنابراین، در این پژوهش، تنوع ژنتیکی 33 نژادگان مختلف لایم بدون علائم بیماری جاروک در مزرعه یا پس از آزمایشهای مقدماتی، بههمراه ده رقم تجاری مرکبات بهعنوان شاهد با 17 جفت آغازگر SSR و 11 آغازگر ISSR بررسی شد. با توجه به محتوای اطلاعات چندشکلی (PIC) نشانگرهای ریزماهواره TAA1 و TC26 به ترتیب به میزان 72/0 و 68/0 و همچنین در نشانگرهای ISSR، آغازگرهای ISSR1، 809 و 810 هر سه به میزان 49/0 بهعنوان مناسبترین نشانگرهای متمایزکننده شناسایی شدند. نتایج نشان داد، بین لایم‌ها و دیگر انواع مرکبات از لحاظ نشانگرهای مورد بررسی تفاوتهایی وجود دارد. از سوی دیگر همۀ نژادگانهای لایم بر پایۀ هر دو نشانگر، قرابت بالایی با رقم‌های مکزیکن لایم و پرشین لایم نشان دادند و در یک خوشه قرار گرفتند. بنابراین، بیشتر نژادگانهای لیموترش در جنوب کشور متعلق به گروه لایم‌ها هستند.
علوم میوه
رحیم عبادی؛ محمدرضا بی همتا؛ رامین بهمنی
چکیده
بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام زیتون و شناسایی بهترین ارقام، 30 رقم کاشتهشده زیتون مرکب از 27 رقم وارداتی (شامل کرونیکی، آربکین، کنسروالیا، ماستوئیدس، کالاماتا، پیکوال، بلیدی، میشن، لچینو، مانزانیلا دیسویلا، کایلتیه، ابوسطل، لچین دگرانادا، لچین دسویلا، توفاهی، ولیوتیکی، گروسان، خدیری، مصعابی، کورنیکابرا، پیکودو، حامد، ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تنوع ژنتیکی ارقام زیتون و شناسایی بهترین ارقام، 30 رقم کاشتهشده زیتون مرکب از 27 رقم وارداتی (شامل کرونیکی، آربکین، کنسروالیا، ماستوئیدس، کالاماتا، پیکوال، بلیدی، میشن، لچینو، مانزانیلا دیسویلا، کایلتیه، ابوسطل، لچین دگرانادا، لچین دسویلا، توفاهی، ولیوتیکی، گروسان، خدیری، مصعابی، کورنیکابرا، پیکودو، حامد، دوئبلی، کورفولیا، آمیگدالولیا، کایسی و صورانی) و3 رقم بومی ایران (شامل زرد، روغنی و ماری) در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم از لحاظ صفات کمی و کیفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. 33 صفت کمی و کیفی در این تحقیق بررسی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد در کلیه صفات مورد مطالعه در بین ارقام اختلاف معنیداری وجود دارد که این امر موید تنوع ژنتیکی بالا در میان ارقام مورد مطالعه است. نتایج تجزیه همبستگی صفات نشاندهنده وجود همبستگی مثبت و منفی معنیداری در برخی از صفات مهم بود. رگرسیون گام به گام مشخص کرد که صفت عملکرد بیش از صفات دیگر به خصوصیات گل و درصد گل کامل بستگی دارد. درصورتیکه درصد روغن در ماده تر به متغیرهای فنولوژیکی میوه مانند زمان تغییر رنگ و رسیدن میوه وابسته بود. تجزیه به مؤلفههای اصلی نشان داد که 10 مؤلفه، 90 درصد از تغییرات کل واریانس را توجیه می‌نمایند. خصوصیات مورفولوژیکی و فنولوژیکی میوه، خصوصیات گل، عملکرد، درصد رطوبت میوه، میزان روغن در ماده‌تر و خشک و خصوصیات مورفولوژیکی برگ از اجزای تشکیلدهنده مؤلفههای اصلی بودند. تجزیه خوشهای ارقام را در فاصله 10 به 5 گروه تقسیم نمود. نظر به وجود تنوع ژنتیکی بالا در بین ارقام، دورگ‌گیری برای بهره‌مندی از تفکیک متجاوز برای بهبود عملکرد، افزایش میزان روغن در ماده تر و ایجاد ارقام جدید میتواند مؤثر واقع شود.
مریم سپهوند؛ بهمن زاهدی؛ عبدالله احتشام نیا
چکیده
در این پژوهش، شمار 21 نژادگان (ژنوتیپ) انار از چهار منطقۀ استان لرستان با استفاده از صفات ریختشناختی (مورفولوژیک) و بیوشیمیایی ارزیابی شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد، بیشتر صفات مورد بررسی بهغیر از درصد پوست، pHو میزان مواد جامد محلول اختلاف معنیداری در بین نژادگانها داشتند. در کل نژادگانها، در بین صفات بیشترین تنوع بهترتیب ...
بیشتر
در این پژوهش، شمار 21 نژادگان (ژنوتیپ) انار از چهار منطقۀ استان لرستان با استفاده از صفات ریختشناختی (مورفولوژیک) و بیوشیمیایی ارزیابی شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد، بیشتر صفات مورد بررسی بهغیر از درصد پوست، pHو میزان مواد جامد محلول اختلاف معنیداری در بین نژادگانها داشتند. در کل نژادگانها، در بین صفات بیشترین تنوع بهترتیب 11/50، 06/46 و 22/32 درصد برای ویتامینث، وزن میوه و میزان اسید به دست آمد. تجزیه به مؤلفههای اصلی نشان داد، شش عامل اصلی که مقادیر ویژۀ آنها بیشتر از یک بود، توانستند 60/97 درصد از واریانس کل را توجیه کنند. پراکنش نژادگانها با استفاده از مؤلفههای اصلی نشان داد نژادگان A7ʻ(ʼسوزۀ تاج کوتاه شینه شاهʻ) که بالاترین وزن میوه را داشت، از نظر دو مؤلفۀ اصلی اول و دوم بالاترین ضریب‌های مثبت را داشت. صفات وزن تک‌دانه، وزن کل پوست، وزن ده‌دانه، نسبت طول به عرض برگ، درصد پوست در مؤلفۀ اول (PC1) و صفات طول تاج، اسیدیته، سطح برگ و طول میوه در مؤلفۀ دوم (PC2) قرار گرفتند. در تجزیۀ خوشهای نژادگانها به روش وارد، در فاصلۀ اقلیدوسی پنج، نژادگانهای بررسی‌شده در شش خوشۀ اصلی دستهبندی شدند که نژادگانهای یک منطقه در خوشههای مختلفی قرار گرفتند که ناشی از تفاوت نژادگانهای درون هر منطقه و همخوانی نداشتن فاصلۀ ژنتیکی و جغرافیایی است.
احسان شهبازی؛ خلیل عالمی سعید؛ افشین صلواتی؛ نسیم غلامی؛ پوراندخت گلکار
چکیده
خرما با نام علمی Phoenix dactylifera گیاهی تک‌لپه، دو پایه و با عمر طولانی و چندساله است که اهمیت اقتصادی بالایی در کشور ایران دارد. افزایش درختان آن با استفاده از پاجوش کند و هزینه‌بر است، به همین دلیل امروزه از روشهای افزایش دیگری از جمله کشت بافت استفاده میشود. روش کشت بافت منجر به تنوع همسانۀ بدنی (سوماکلونال) میشود که ناشی از تنوع ...
بیشتر
خرما با نام علمی Phoenix dactylifera گیاهی تک‌لپه، دو پایه و با عمر طولانی و چندساله است که اهمیت اقتصادی بالایی در کشور ایران دارد. افزایش درختان آن با استفاده از پاجوش کند و هزینه‌بر است، به همین دلیل امروزه از روشهای افزایش دیگری از جمله کشت بافت استفاده میشود. روش کشت بافت منجر به تنوع همسانۀ بدنی (سوماکلونال) میشود که ناشی از تنوع اپیژنتیک غیر قابل وراثتی است که در نتیجۀ تغییرپذیری پدیدگانی (فنوتیپی) موقت به وجود میآید. لذا نبود ثبات ژنتیک نهالهای کشت بافتی باعث تمایل نداشتن نخلداران در استفاده از این نوع نهالها است. در این پژوهش بررسی ثبات ژنتیک، ده نژادگان (ژنوتیپ) از خرمای پاجوشی و کشت بافتی ناشی از اندامزائی مستقیم در رقم‌های ایرانی با استفاده از بیست جفت آغازگر ریز ماهوارهای ارزیابی شد. نتایج نشان داد، از بین جفت آغازگرهای مورد استفاده، چهار آغازگر mPdCIR044، PDAAG1023، DP172 و PDAAG1025 قادر به تمایز بین رقمها و بیان چندشکلی بودند. برابر با این نتایج درمجموع 38 آلل با میانگین 9/1 آلل در هر مکان ژنی افزایش و امتیازبندی شد. هیچ‌کدام از آغازگرها تفاوتی بین نمونۀ کشت بافتی و پاجوشی درون هر رقم نشان ندادند. نتایج تجزیۀ خوشهای با استفاده از روش Ward رقمها را به دو گروه اصلی تقسیم کرد. نتایج این بررسی نشان داد، درختان خرمای به‌دست‌آمده از روش افزایش کشت بافت (اندامزائی مستقیم) از لحاظ ژنتیک مانند گیاهان مادری بوده است، لذا روش افزایش سریع نمونههای خرما بهمنظور تولید نهال با استفاده از اندامزائی مستقیم در شرایط درون شیشهای توصیه میشود.
علیرضا هادی پور؛ مجید عزیزی؛ حسنعلی نقدی بادی؛ عباس دل آذر؛ جابر پناهنده؛ حسین آروئی
چکیده
جنس Eremostachys )تیرۀ نعناع( 60 گونه دارد که 15 گونه از آن در ایران رویش دارد. ریشۀ سنبل بیابانی پاره‌برگ (E. laciniata) برای درمان بیماری‌های روماتیسمی و دردهای مفصلی استفاده میشود. بهمنظور ارزیابی تنوع مورفولوژیک این گیاه، این آزمایش در شمال غرب کشور و در سال 1391ـ 1392 انجام شد. نمونه‌برداری از 15 منطقۀ شمال غرب کشور انجام شد. حدود 30 صفت از‌جمله ...
بیشتر
جنس Eremostachys )تیرۀ نعناع( 60 گونه دارد که 15 گونه از آن در ایران رویش دارد. ریشۀ سنبل بیابانی پاره‌برگ (E. laciniata) برای درمان بیماری‌های روماتیسمی و دردهای مفصلی استفاده میشود. بهمنظور ارزیابی تنوع مورفولوژیک این گیاه، این آزمایش در شمال غرب کشور و در سال 1391ـ 1392 انجام شد. نمونه‌برداری از 15 منطقۀ شمال غرب کشور انجام شد. حدود 30 صفت از‌جمله ارتفاع گیاه، طول گلآذین، طول ریشه، وزن تر و خشک ریشه اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که همبستگی مثبت و معنادار بین عملکرد ریشه با صفات طول ریشۀ ذخیرهای اصلی (62/0=r)، طول ریشۀ اصلی (53/0=r) و تعداد ریشۀ ذخیرهای (57/0=r) در سطح 5 درصد و محیط ریشۀ ذخیرهای اصلی (85/0=r) در سطح 1 درصد وجود داشت. نتایج نشان داد که جمعیتها در 27 صفت از 30 صفت مطالعه‌شده با هم اختلاف معنادار داشتند. نتایج تجزیه به عاملها نشان داد که 4 عامل اصلی و مستقل درمجموع 5/75 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. تجزیۀ خوشهای با روش Ward جمعیتها را از یکدیگر تفکیک و آنها را در 4 گروه قرار داد. سه جمعیت مرند، تیل و حیدرآباد در بیشتر صفات مقادیر بالایی دارند و میتوانند در برنامههای اصلاحی و تولیدی استفاده شوند.
راهله ابراهیمی؛ محمد رضا حسندخت؛ ذبیح اله زمانی؛ عبدالکریم کاشی؛ ایزابل رولدان رویز
چکیده
در این پژوهش، تنوع ژنتیکی 21 تودۀ موسیر (Allium hirtifolium Boiss.) وحشی ایران از مناطق جنوب، جنوب غرب، غرب و مرکز ایران با استفاده از صفات مورفولوژیکی و نشانگرهای AFLP ارزیابی شد. نتایج نشان داد تودۀ خوانسار دارای بیشترین عرض برگ (42/5 سانتیمتر)، میانگین تعداد برگ در بوته (41/5)، قطر سوخ (84/10 سانتیمتر)، ارتفاع سوخ (95/4 سانتیمتر) و وزن متوسط سوخ (5/122گرم) ...
بیشتر
در این پژوهش، تنوع ژنتیکی 21 تودۀ موسیر (Allium hirtifolium Boiss.) وحشی ایران از مناطق جنوب، جنوب غرب، غرب و مرکز ایران با استفاده از صفات مورفولوژیکی و نشانگرهای AFLP ارزیابی شد. نتایج نشان داد تودۀ خوانسار دارای بیشترین عرض برگ (42/5 سانتیمتر)، میانگین تعداد برگ در بوته (41/5)، قطر سوخ (84/10 سانتیمتر)، ارتفاع سوخ (95/4 سانتیمتر) و وزن متوسط سوخ (5/122گرم) بود و بنابراین، تودۀ مناسبی برای اهلیسازی و کشت است. براساس تجزیۀ کلاستر توده‌های مطالعه‌شده از نظر صفات مورفولوژیکی در سه گروه قرار گرفتند که تا حد زیادی براساس نزدیکی و دوری جغرافیایی بود. در بررسی مولکولی توسط نشانگرهای AFLP از چهار ترکیب آغازگری EcoRI و MseI دارای سه نوکلئوتید انتخابی استفاده شد. در آنالیز مولکولی، 376 نشانگر حاصل شد که 204 نشانگر (28/53 درصد) چندشکلی نشان دادند. براساس دندروگرام حاصل از دادههای مولکولی، توده‌های موسیر بومی ایران در حد تشابه 70 درصد در پنج گروه قرار گرفتند که مطابقت زیادی با پراکنش جغرافیایی آنها نشان داد. همچنین تودۀ کازرون از منطقۀ گرمتر جنوبی با توده‌های شمالیتر که از مناطق سردتر بوند تفاوتهای ژنتیکی بارزتری داشت. نتایج نشان داد تکنیک AFLP ابزار مناسبی در ارزیابی تنوع ژنتیکی توده‌های موسیر ایرانی است.
مهرداد حنیفه ای؛ حمید دهقانی؛ رجب چوکان
چکیده
بیماری پژمردگی آوندی یکی از مهمترین بیماری‌های خربزه و طالبی است. در این پژوهش 24 تودۀ بومی که از نقاط مختلف ایران جمعآوری شده بود به همراه 8 اینبرد لاین برای شناسایی منبع جدیدی از مقاومت به بیماری در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه و گلخانه در سینی‌های حاوی خاک رس، پیت‌ماس و پرلیت مطالعه شد. ریشه‌های زخمی‌شدۀ ...
بیشتر
بیماری پژمردگی آوندی یکی از مهمترین بیماری‌های خربزه و طالبی است. در این پژوهش 24 تودۀ بومی که از نقاط مختلف ایران جمعآوری شده بود به همراه 8 اینبرد لاین برای شناسایی منبع جدیدی از مقاومت به بیماری در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه و گلخانه در سینی‌های حاوی خاک رس، پیت‌ماس و پرلیت مطالعه شد. ریشه‌های زخمی‌شدۀ گیاهچه‌های 1 تا 2 برگی 15 روزه در 50 میلی‌لیتر سوسپانسیون اسپور Fusarium oxysporum f. sp. melonis با غلظت 106 × 1 در میلی‌لیتر به‌مدت سه تا چهار دقیقه قرار گرفتند و به سینی‌های کشت برگردانده شدند. نمونۀ ریشه دو روز بعد از تجدید کاشت از گیاهان آلوده‌شده تمام ژنوتیپهای مطالعه‌شده حساس، نیمه‌مقاوم و مقاوم برای بررسی تغییرات بیوشیمیایی طی 5 مرحله به‌مدت 8 روز گرفته شد و در دمای 80- درجۀ سانتی‌گراد نگهداری شد. در تیمار شاهد از آب‌مقطر سترون استفاده شد. میزان آنزیم‌های پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و ترکیبات فنلی برای تعیین مقاومت به بیماری به همراه سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری و شدت بیماری مطالعه شد. بررسی تنوع ژنتیکی توده‌های خربزه و طالبی برمبنای صفات مذکور با استفاده از روشهای آماری تجزیۀ خوشهای و تجزیه به مؤلفههای اصلی انجام شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که آلودگی ژنوتیپ‌ها به قارچ عامل پژمردگی آوندگی منجر به تغییرات بیوشیمیایی شد. سطح آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانت و محتوای فنل‌کل در شرایط پاسخ به آلودگی به فوزاریوم فوم 2/1 افزایش یافت. بیشترین فعالیت پراکسیداز، پلی‌فنل اکسیداز، کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و ترکیبات فنلی چهار تا شش روز پس از آلودگی برای ژنوتیپهای مختلف مشاهده شد. در خوشه‌بندی ارقام براساس روش وارد، 32 ژنوتیپ در 3 گروه قرار گرفتند. تجزیه به مؤلفههای اصلی متغیرهای مطالعه‌شده را به 2 مؤلفه با واریانس تجمعی 96درصد کاهش داد. بیشترین فاصله مربوط به ژنوتیپهای ایزابل و شادگانی2 (21/27) بود. بنابراین، ایزابل خارجی مقاوم‌ترین و تودۀ شادگانی2 حساس‌ترین توده به بیماری شناخته شد. توده‌های زرد ایوانکی، شارنته فوم1، جاپالیزی و مگسی در یک گروه قرار گرفتند. بنابراین، میتوان از تلاقی این توده‌ها در تولید جمعیتهای پایه برای مطالعۀ نحوۀ عمل و شناسایی ژن(های) مؤثر در تحمل به پژمردگی آوندی فوزاریومی استفاده کرد.
موسی رسولی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح اله زمانی؛ علی ایمانی؛ علی عبادی
چکیده
استفاده از نشانگرهای مولکولی بهویژه ریزماهواره‌ها به‌دلیل دقت بالای آنها در مطالعة ژنوم درختان میوه از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش برای ارزیابی روابط ژنتیکی 68 رقم و ژنوتیپ بادام داخلی و خارجی از 22 مکان ریزماهواره استفاده شد. DNA ژنومی از بافت‌های برگی جوان استخراج و واکنش‌های PCR با استفاده از 22 مکان انتخاب‌شده (از بین100عدد ...
بیشتر
استفاده از نشانگرهای مولکولی بهویژه ریزماهواره‌ها به‌دلیل دقت بالای آنها در مطالعة ژنوم درختان میوه از اهمیت زیادی برخوردار است. در این پژوهش برای ارزیابی روابط ژنتیکی 68 رقم و ژنوتیپ بادام داخلی و خارجی از 22 مکان ریزماهواره استفاده شد. DNA ژنومی از بافت‌های برگی جوان استخراج و واکنش‌های PCR با استفاده از 22 مکان انتخاب‌شده (از بین100عدد مکان) ریزماهواره روی آن انجام شد. از مکان‌های بررسی‌شده درمجموع 167 آلل چند‌شکل که بین 4 تا 11 آلل در هر مکان SSRs و با متوسط 60/7 آلل بودند، مشاهده شد. از بین مکان‌های استفاده‌شده، مکان‌های pchgms6 و UDP97401 با داشتن تعداد آلل زیاد، آلل مؤثر بالا، قدرت تفکیک‌کنندگی، میزان اطلاعات چندشکلی، هتروزایگوسیتی مورد انتظار و شاخص اطلاعاتی شانون بالا، نسبت به سایر مکان‌های بررسی‌شده کارایی بهتر و مزیت بیشتری داشتند. براساس ماتریس تشابه، بیشترین تشابه (74/0) بین ژنوتیپهای ’5ـ 17 ‘ و ’1ـ 21‘و کمترین تشابه بین ژنوتیپ ’2ـ 7‘ با ’مشهد 3‘ و ’پرلیس ‘و همچنین ژنوتیپ’4ـ 8‘ با ’دیر‌رس ساوجبلاغ‘ و’ آذر‘ (14/0) مشاهده شد. برای رسم نمودار خوشهای از روش UPGMA و ضرایب تشابه دایس بین ارقام و ژنوتیپ‌ها استفاده شد. براساس این روش ارقام و ژنوتیپهای بررسی‌شده در فاصلة تشابه 40/0 به 8 گروه اصلی تقسیم شدند که متناسب با منشاء جغرافیایی و برخی خصوصیات مورفولوژیکی آنها بود.
جواد عرفانی؛ علی عبادی؛ حمید عبدالهی؛ محمد رضا فتاحی مقدم
چکیده
گلابی یکی از محصولات مهم میوه در خانوادة گل‌سرخیان است که بیش از سه هزار سال در مناطق معتدله کشت شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی ارقام مطالعه‌شدة گلابی براساس صفات کمّی و کیفی مهم و تعیین فاصلة ژنتیکی بین آنها بود. بدین منظور این پژوهش با ارزیابی 47 رقم و ژنوتیپ گلابی از گونههای اروپایی، آسیایی و ...
بیشتر
گلابی یکی از محصولات مهم میوه در خانوادة گل‌سرخیان است که بیش از سه هزار سال در مناطق معتدله کشت شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی تنوع ژنتیکی و گروه‌بندی ارقام مطالعه‌شدة گلابی براساس صفات کمّی و کیفی مهم و تعیین فاصلة ژنتیکی بین آنها بود. بدین منظور این پژوهش با ارزیابی 47 رقم و ژنوتیپ گلابی از گونههای اروپایی، آسیایی و وحشی در گروه علوم باغبانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و مؤسسة تحقیقات اصلاح و تهیة نهال و بذر کرج انجام شد. نتایج ارزیابی صفات بررسی‌شده نشان داد تنوع بالایی در برخی خصوصیات مانند اندازة میوه، موقعیت بیشترین قطر میوه، شکل میوه، شکل نوک و قاعدة برگ وجود دارد. در این بررسی تجزیة کلاستر به روش وارد (Ward) و با استفاده از تمام صفات بررسی‌شده انجام شد. ژنوتیپهای بررسی‌شده در فاصلۀ 20 به سه گروه اصلی تقسیم شدند به‌طوری‌که گونة آسیایی، گونههای وحشی و گونة اروپایی در گروه‌های جداگانه قرار گرفتند. نتایج تجزیة همبستگی سادة صفات نشان داد که صفات مرتبط با برگ از‌جمله طول پهنک و عرض پهنک همبستگی مثبت و معناداری با صفات مرتبط با میوه مانند وزن میوه و اندازة میوه دارد. وزن میوه همبستگی منفی با مقدار قند و اسید داشت. نتایج تجزیه به عاملهای اصلی نشان داد، 9 عامل اصلی نزدیک به 80درصد از واریانس کل را توجیه میکند. در بین عاملها، فاکتور اول و دوم که بیشتر مربوط به صفات کمّی مرتبط با میوه و برگ بود نزدیک به 32درصد واریانس را توجیه کرده است.
ملیحه صیادعالیان؛ روح‌انگیز نادری؛ محمد رضا فتاحی مقدم؛ محمد تقی پاداشت دهکائی
چکیده
گیاه سوسن (Lilium spp.) متعلق به خانوادة لاله (Liliaceae) است و به دلیل دارا‌بودن گلهای درشت و جذاب در ردیف یکی از سه گیاه پیازی عمدة صنعت گلکاری قرار دارد. گونة سوسن چلچراغ (L. ledebourii (Baker) Boiss.) که تنها در منطقۀ لنکران جمهوری آذربایجان و نواحی بسیار محدودی از ایران مثل داماش، کلاردشت، اسالم، کجور، درفک و اردبیل پراکنش دارد، نادرترین گونة گیاه سوسن ...
بیشتر
گیاه سوسن (Lilium spp.) متعلق به خانوادة لاله (Liliaceae) است و به دلیل دارا‌بودن گلهای درشت و جذاب در ردیف یکی از سه گیاه پیازی عمدة صنعت گلکاری قرار دارد. گونة سوسن چلچراغ (L. ledebourii (Baker) Boiss.) که تنها در منطقۀ لنکران جمهوری آذربایجان و نواحی بسیار محدودی از ایران مثل داماش، کلاردشت، اسالم، کجور، درفک و اردبیل پراکنش دارد، نادرترین گونة گیاه سوسن به‌شمار میرود. منطقه کجور برای اولین توسط این پژوهش شناسایی گردید [S1] و پیش‌ازاین گزارشی مبنی بر حضور این گیاه در این منطقه اعلام نشده بود. متأسفانه این گیاه با پتانسیل بالای زینتی در معرض انقراض قرار گرفته است. ارزیابی اگرومورفولوژیکی و میزان و پراکنش تنوع ژنتیکی خویشاوندان گیاهان زراعی به عنوان ذخائر ژنتیکی ارزشمند نهتنها موقعیتی را برای حفاظت و نگهداری آنها فراهم میکند، بلکه میتواند در استفادة آنها در برنامههای آتی اصلاح این گیاهان مفید واقع شود. بنابراین مطالعة حاضر با هدف ارزیابی جمعیتهای مختلف گیاه سوسن چلچراغ با استفاده از ویژگیهای مورفولوژیکی و آنالیزهای آماری چند‌متغیره صورت گرفت. مطابق نتایج حاصل، تنوع درخور ملاحظه‌ای میان صفات مطالعه‌شده شامل ارتفاع گیاه، طول غنچه، طول خامه و غیره در بین ژنوتیپهای بررسی‌شده وجود داشت که امکان گزینش گیاهانی با صفات مطلوب را فراهم میکند. از سوی دیگر، نتایج تجزیة همبستگی ساده صفات در اکثر موارد همبستگیهای معنادار و زیادی را میان صفات بررسی‌شده نشان داد که بیشترین آن (930/0r =) مربوط به ارتفاع گیاه و قطر ساقه بود. به منظور تشخیص مهمترین صفات تأثیرگذار در تفکیک ژنوتیپ‌ها، در این مطالعه از تجزیة عاملها استفاده شد و مطابق آن پنج عامل اصلی توانستند در مجموع 13/81درصد واریانس کل را توجیه کنند. مطابق نتایج تجزیة تری‌پلات، ژنوتیپهای آزمایش‌شده در قالب دو گروه تقریباً مجزا قرار گرفتند که در اکثر موارد به‌خوبی با نتایج حاصل از تجزیة کلاستر مطابقت داشت. در‌نهایت، تجزیة کلاستر جمعیتها منجر به گروه‌بندی آنها در قالب دو گروه اصلی شد به‌طوری‌که، گروه اول شامل گیاهان کشت‌شدة درفک، کشت‌شدة اردبیل و کشت‌شدة داماش در کنار گیاهان جمعیت کجور و گروه دوم شامل جمعیتهای اردبیل، داماش، کلاردشت و اسالم بود.
محمد مقدم؛ رضا امید بیگی؛ اعظم سلیمی؛ محمد رضا نقوی
چکیده
جنس ریحان متعلق به تیره نعناعیان یکی از مهمترین و اقتصادی¬ترین گیاهان دارویی دنیا است که گونههای آن برای تولید چای دارویی، اسانس، مقاصد دارویی، ادویه‌ای، به صورت سبزی و گیاه زینتی گلدانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 38 توده ریحان بومی به همراه 2 رقم اصلاح شده (اُپال و کشکنی لولو) به عنوان ...
بیشتر
جنس ریحان متعلق به تیره نعناعیان یکی از مهمترین و اقتصادی¬ترین گیاهان دارویی دنیا است که گونههای آن برای تولید چای دارویی، اسانس، مقاصد دارویی، ادویه‌ای، به صورت سبزی و گیاه زینتی گلدانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 38 توده ریحان بومی به همراه 2 رقم اصلاح شده (اُپال و کشکنی لولو) به عنوان شاهد با استفاده از 32 صفت کمی و کیفی مورفولوژیک در شرایط مزرعهای انجام شد. نتایج مطالعات تاکسونومی نشان داد که این توده‌ها متعلق به سه گونه O. ciliatum (23 توده)، O. minimum (1توده) و O. basilicum (15 توده) بودند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس دادهها، تفاوتهای معنیداری در صفات کمی و کیفی اندازهگیری شده در بین توده‌ها مشاهده شد. بیشترین طول گیاه (5/49 سانتیمتر) و چرخه گل (3/11 عدد) متعلق به توده شماره 18 و بیشترین طول گلآذین را توده‌های 6 و 13 (1/15 سانتیمتر) داشتند. بیشترین طول و عرض برگ را توده‌های 4 و 5 به خود اختصاص دادند. میزان اسانس توده‌ها محدوده¬ای از 47/0% تا 42/1% بود.
سرور محمدزاده؛ ناصر بوذری؛ وحید عبدوسی
چکیده
زردآلو (prunus armeniaca L. ) از نظر اقتصادی یکی از مهمترین میوه های مناطق معتدله می باشد. ایران دارای تنوع خوبی از انواع درختان میوه بخصوص زردآلو می باشد. این آزمایش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 30 رقم و ژنوتیپ زردآلو ایرانی و 2 رقم خارجی به عنوان شاهد با استفاده از صفات مرفولوژیکی و مارکر RAPD انجام گرفت. در آزمایش اول روابط 21 صفت کمی و کیفی میوه ...
بیشتر
زردآلو (prunus armeniaca L. ) از نظر اقتصادی یکی از مهمترین میوه های مناطق معتدله می باشد. ایران دارای تنوع خوبی از انواع درختان میوه بخصوص زردآلو می باشد. این آزمایش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 30 رقم و ژنوتیپ زردآلو ایرانی و 2 رقم خارجی به عنوان شاهد با استفاده از صفات مرفولوژیکی و مارکر RAPD انجام گرفت. در آزمایش اول روابط 21 صفت کمی و کیفی میوه ، برگ ، درخت و گل مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه همبستگی ساده وجود همبستگی های مثبت و منفی معنی داری بین برخی صفات را نشان داد. در آزمایش دوم نشانگر RAPD به کمک 35 آغازگر ده نوکلئوتیدی برای بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و ژنوتیپ های مورد بررسی بکار رفت. نوارهای با وضوح بالا که دارای تکرار پذیری خوبی بودند برای محاسبات انتخاب شدند. ضریب کوفنتیکی بین ماتریس تشابه و دندروگرام در حد 79/0 = r بدست آمد که نشان دهنده همبستگی مناسب دندروگرام با ماتریس تشابه است . با توجه به نتایج بدست آمده ارقام و ژنوتیپ های مورد بررسی از تنوع بالایی برخوردار بودند. بعلاوه ، این آزمایش نشان داد که نشانگر RAPD برای گروه بندی ارقام زردآلو مناسب است. بطور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که سطح چند شکلی بالا بین ارقام و ژنوتیپ های ایرانی زردآلو وجود دارد که نشان می دهد ایران می تواند یکی از مراکز تنوع زردآلو در دنیا باشد. بعلاوه ، این آزمایش نشان داد که نشانگر RAPD برای گروه بندی ارقام زردآلو مناسب است.
مرضیه اتحادپور؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح اله زمانی
چکیده
امروزه آلو یکی از درختان میوه مهم در بسیاری از کشورهای جهان میباشد. آگاهی از تنوع ژنتیکی ژرم‌پلاسم‌های موجود امکان انتخاب والدین در بهبود برنامههای اصلاحی را فراهم میکند. جهت ارزیابی تنوع ژنتیکی و مشخص نمودن روابط ژنتیکی بین ژنوتیپهای آلوی ایران (رامسر، کرج و مشهد) و ژنوتیپهای تجاری موجود در مرکز تحقیقات گروه علوم باغبانی ...
بیشتر
امروزه آلو یکی از درختان میوه مهم در بسیاری از کشورهای جهان میباشد. آگاهی از تنوع ژنتیکی ژرم‌پلاسم‌های موجود امکان انتخاب والدین در بهبود برنامههای اصلاحی را فراهم میکند. جهت ارزیابی تنوع ژنتیکی و مشخص نمودن روابط ژنتیکی بین ژنوتیپهای آلوی ایران (رامسر، کرج و مشهد) و ژنوتیپهای تجاری موجود در مرکز تحقیقات گروه علوم باغبانی دانشگاه تهران و همچنین نمونه میروبالان از هشت نشانگر ریزماهواره استفاده شد. این نشانگرها تعداد 68 آلل در مجموع هشت جایگاه ریزماهواره در ژنوتیپهای مورد بررسی تولید کردند. مکان‌های ریزماهواره UDA-005 و UDP98410 با 12 آلل بیشترین و مکان ریزماهواره CPSCT026 با چهار آلل کمترین تعداد آلل را در بین نشانگرها تولید کردند. میانگین تعداد آلل‌های مؤثر (ne) 1/4 با حداکثر 6/6 آلل در مکان ریزماهواره UDA-005 و حداقل 7/2 درASSR71 بود. میانگین هتروزیگوتی مورد انتظار در بین مکان‌ها 73/0 بود که از 58/0 در ASSR71 تا 86/0 در مکان ریزماهواره UDA-005 متفاوت بود. میانگین هتروزیگوتی مشاهده شده 49/0 بود که از 34/0 در UDP98410 تا 71/0 در مکان ASSR72 متغیر بود. میانگین شاخص جریان ژنی (Nm) در بین همه مکان‌ها 22/1 بود که نشان می‌دهد مبادله مواد ژنتیکی (بذر، گرده و غیره) بین محل‌های جغرافیایی مورد نظر انجام شده است. محتوای اطلاعات چندشکلی در بین ژنوتیپهای مورد بررسی از 52/0 تا 80/0 با میانگین 69/0 ارزیابی شد که هتروزیگوتی بالا را در بین ژنوتیپهای آلو نشان داد. گروه‌بندی نمونه‌ها از روش تجزیه خوشهای بر اساس ضریب تشابه SMC انجام شد و دندروگرام با استفاده از روش Unweighted Paired Group Method of Arithmetic Means رسم گردید. گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها با مناطق جغرافیایی مطابقت نداشت به طوریکه آلوهای مناطق متفاوت در گروه‌های ژنتیکی مجاور هم قرار گرفتند ولی تفاوت مشخصی بین ژنوتیپهای هگزاپلوئید و دیپلوئید مشاهده شد به گونه‌ای که ژنوتیپهای هگزاپلوئید در فاصله 66/0 از بقیه ژنوتیپ‌ها جدا شدند و در یک گروه قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از ماتریس تشابه کمترین تشابه ژنتیکی (506/0) و بیشترین آن (92/0) و متوسط تشابه بین کل ژنوتیپ ها 77/0 بود که با متوسط تشابه گزارشات قبلی در ژنوتیپهای مشابه با استفاده از دیگر نشانگرها (71/0) مطابقت نشان داد.
شهلا کیان امیری؛ محمد اسماعیل حسنی؛ ذبیح اله زمانی
چکیده
در این تحقیق تنوع ژنتیکی 19 پایه اصلاح شده سیب در انگلستان و روسیه که از مناطق مختلف ایران جمع آوری شده همراه با 12 ژنوتیپ و پنج نمونه حاصل از کشت بافت به کمک نشانگرDNA (RAPD) مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 100 آغازگر تصادفی در انجام واکنش PCR روی نمونه ها ارزیابی شد که 10 آغازگر تکثیر DNA الگو را به خوبی انجام داده و بین نمونه ها چند شکلی قابل ملاحظه ...
بیشتر
در این تحقیق تنوع ژنتیکی 19 پایه اصلاح شده سیب در انگلستان و روسیه که از مناطق مختلف ایران جمع آوری شده همراه با 12 ژنوتیپ و پنج نمونه حاصل از کشت بافت به کمک نشانگرDNA (RAPD) مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 100 آغازگر تصادفی در انجام واکنش PCR روی نمونه ها ارزیابی شد که 10 آغازگر تکثیر DNA الگو را به خوبی انجام داده و بین نمونه ها چند شکلی قابل ملاحظه ای نشان دادند. این 10 آغاز گر در مجموع 160 باند در کل نمونه ها تکثیر کردند که 136 باند چند شکل بودند. تجزیه کلاستر نمونه ها بر اساس باندهای چند شکل با استفاده از ضریب تشابه دایس و به روش UPGMA انجام گرفت. بیشترین تشابه ژنتیکی (90%) بین پایه پاکوتاه کننده B.9a و B.9b بدست آمد. در تجزیه کلاستر، نمونه ها در حد تشابه 60/0 در چهار گروه مجزا جای گرفتند. گروه‌بندی پایه های پاکوتاه کننده سیب در اغلب موارد با مناطق جمع آوری آنها مطابقت خوبی نشان داد که نشان دهنده زمینه ژنتیکی نزدیک و یا داشتن والد مشترک می باشد. ضریب کوفنتیکی بین ماتریس تشابه و دندروگرام در حد 89/0 r= بدست آمد که برازش مناسب دندروگرام با ماتریس تشابه را نشان داد. به علاوه، این آزمایش نشان داد که نشانگر RAPD برای گروه بندی نمونه های سیب پایه پاکوتاه کننده یک تکنیک موثر و مفید است.
بهروز سرابی؛ محمدرضا حسندخت؛ محمد اسماعیل حسنی؛ تیمور رمک معصومی
دوره 42، شماره 3 ، دی 1390، ، صفحه 237-244
چکیده
از نشانگر رپید (RAPD) جهت بررسی تنوع ژنتیکی 34 ژنوتیپ مارچوبه خوراکی وحشی بومی شهرستان طالقان به همراه مارچوبه‌های اهلی، مارچوبه خوراکی رقم مری‌واشنگتن و persicus Asparagus استفاده شد. تعداد 80 آغازگر تصادفی در انجام واکنش PCR بر روی نمونه‌ها به کار رفت که 18 آغازگر تکثیر DNA را به صورت چندشکلی بین ژنوتیپ‌ها نشان دادند. این 18 آغازگر در مجموع 175 نوار ...
بیشتر
از نشانگر رپید (RAPD) جهت بررسی تنوع ژنتیکی 34 ژنوتیپ مارچوبه خوراکی وحشی بومی شهرستان طالقان به همراه مارچوبه‌های اهلی، مارچوبه خوراکی رقم مری‌واشنگتن و persicus Asparagus استفاده شد. تعداد 80 آغازگر تصادفی در انجام واکنش PCR بر روی نمونه‌ها به کار رفت که 18 آغازگر تکثیر DNA را به صورت چندشکلی بین ژنوتیپ‌ها نشان دادند. این 18 آغازگر در مجموع 175 نوار در کل ژنوتیپ‌ها تکثیر کردند که از بین آنها 160 نوار چند شکل بودند (4/91 درصد چندشکلی). تجزیه خوشهای ژنوتیپ‌ها بر اساس حضور نوار (یک) و عدم حضور نوار (صفر) با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و به روش UPGMA انجام گرفت. بیشترین و کمترین ضریب تشابه ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها به ترتیب 71/0 و 29/0 به دست آمد. در تجزیه خوشهای، ژنوتیپ‌ها در ضریب تشابه 68/0 در هفت زیرگروه مجزا جای گرفتند. ژنوتیپهای وحشی در چهار زیرگروه، مارچوبه‌های اهلی همراه با مارچوبه خوراکی رقم مری‌واشنگتن در دو زیر گروه قرار گرفتند. persicus .A به عنوان یک گونه مجزا و با اختلاف چشم‌گیری از دیگر نمونههای آزمایش شده در زیرگروه آخر جای گرفت. بنابر نتایج به دست‌آمده ژنوتیپهای مورد بررسی از تنوع نسبتاً بالایی برخوردار بودند که نشاندهنده غنی‌بودن ذخایر ژنتیکی مارچوبه در ایران است. ضمن اینکه، این بررسی توانایی نشانگر RAPD برای تفکیک گونههای مارچوبه و مطالعه تنوع ژنتیکی را نشان داد.
اله داد سلیم پور؛ علی عبادی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ مهدی حدادی نژاد
دوره 42، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 127-140
چکیده
بادام یکی از محصولات مهم خشکباری در جهان است و ایران یکی از مناطق مهم انتشار این گیاه محسوب میشود. در این تحقیق از نشانگرهای ملکولی RAPD جهت تعیین تنوع و سطوح خویشاوندی بین 56 ژنوتیپ جمعآوری شده بادام استفاده شد. تعداد 16 آغازگر تصادفی در واکنش PCR در مجموع 171 باند DNA ایجاد کردند که 168 باند چند شکل بود. تجزیه خوشهای ژنوتیپ‌ها بر اساس حضور ...
بیشتر
بادام یکی از محصولات مهم خشکباری در جهان است و ایران یکی از مناطق مهم انتشار این گیاه محسوب میشود. در این تحقیق از نشانگرهای ملکولی RAPD جهت تعیین تنوع و سطوح خویشاوندی بین 56 ژنوتیپ جمعآوری شده بادام استفاده شد. تعداد 16 آغازگر تصادفی در واکنش PCR در مجموع 171 باند DNA ایجاد کردند که 168 باند چند شکل بود. تجزیه خوشهای ژنوتیپ‌ها بر اساس حضور و عدم حضور باند و با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و به روش UPGMA انجام شد. با توجه به نتایج تجزیه خوشهای، نمونه‌ها در حد تشابه 44% به دو زیرگروه عمده تقسیم شدند. بر اساس ماتریس تشابه بیشترین تشابه (72%) بین نمونههای AV228 و AV164 مشاهده شد که هر دو از ژنوتیپهای ایستگاه تحقیقات گروه علوم باغبانی دانشگاه تهران بودند. کمترین تشابه (29%) بین ژنوتیپ AV123 از ایستگاه تحقیقات گروه علوم باغبانی و ژنوتیپ D8 از آذرشهر مشاهده شد. در آنالیز منطقه‌ای، بیشترین میزان هتروزیگوسیتی کل (Ht) مربوط به آغازگرهای BA6،BA17 و BD10 به میزان 39% بود و کمترین آن مربوط به آغازگر BA14 به میزان 27% بود. نتایج ماتریس تشابه بیشترین تشابه ژنتیکی را بین مناطق GS (جزیره اسلامی) و S (سرج) به میزان 95% نشان داد که هر دو منطقه از آذربایجان‌شرقی بودند. نتایج تجزیه کلاستر مناطق نشان داد در بین نمونههای مناطق مختلف نیز این دو نمونه کمترین فاصله (5%) را داشتند. همچنین دو نمونه AV (از ایستگاه تحقیقات) و MAH (از منطقه مهارلو) بیشترین فاصله (60%) را داشتند. نتایج حاکی از وجود تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین ژنوتیپ‌ها بود که نشاندهنده زمینه ژنتیکی متفاوت آنها میباشد. بنابراین نشانگرهای RAPD به خوبی قادر به تفکیک ژنوتیپهای بادام بوده و با توجه به تنوع موجود بین ژنوتیپ‌ها میتوان از آنها جهت برنامههای اصلاحی به عنوان والد استفاده کرد.
حمید علیپور؛ فرشته غفاری موفق
دوره 42، شماره 1 ، تیر 1390، ، صفحه 73-82
چکیده
به منظور تعیین تنوع ژنتیکی ارقام پسته در ایران، تعداد 42 رقم ماده پسته از رفسنجان، 25 رقم ماده پسته از کرمان، 40 رقم ماده پسته از ایستگاه شماره 1 منطقه ناصریه، 3 رقم از منطقه دامغان و همچنین 5 رقم از منطقه خراسان انتخاب شد. تجزیه خوشهای بر اساس صفات مورفولوژیکی با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS انجام شد. نتایج مشخص نمود که ارقام پسته منطقه ...
بیشتر
به منظور تعیین تنوع ژنتیکی ارقام پسته در ایران، تعداد 42 رقم ماده پسته از رفسنجان، 25 رقم ماده پسته از کرمان، 40 رقم ماده پسته از ایستگاه شماره 1 منطقه ناصریه، 3 رقم از منطقه دامغان و همچنین 5 رقم از منطقه خراسان انتخاب شد. تجزیه خوشهای بر اساس صفات مورفولوژیکی با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS انجام شد. نتایج مشخص نمود که ارقام پسته منطقه رفسنجان در10 گروه، ارقام منطقه ناصریه در 12 گروه و ارقام منطقه کرمان در6 گروه مجزا قرار می‌گیرند. در منطقه رفسنجان بیشترین تشابه ژنتیکی بین ارقام ممتاز و سفید پسته نوق، در منطقه کرمان بین کلهقوچی و خاندانی و در منطقه ناصریه بین غفوری و فندقی غفوری وجود دارد. نتایج تجزیه خوشهای کل ارقام در کل مناطق مشخص نمود که گروه‌بندی ارقام به صورت منطقه‌ای میباشد، به طوری که ارقام مربوط به مناطق مختلف در گروه‌های مجزا قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه خوشهای ارقام منطقه دامغان و خراسان در یک گروه قرار گرفتند، به طوری که رقم شاه پسند دامغان با بادامی سفید خراسان و همچنین عباسعلی دامغان با برگ سیاه خراسان دارای تشابه ژنتیکی بسیار نزدیکی به ترتیب به میزان 893/0 و 908/0 بر اساس ضریب تشابه کوزاین بودند.
سید عبدالله افتخاری؛ محمدرضا حسندخت؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ عبدالکریم کاشی
دوره 41، شماره 1 ، تیر 1389
چکیده
این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 44 توده اسفناج بومی ایران با استفاده از 21 صفت مورفولوژیک بر اساس توصیفگر در شرایط مزرعهای انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس دادهها، تفاوتهای معنیداری در اکثر صفات رویشی اندازهگیری شده در بین توده‌ها مشاهده شد. نتایج نشان داد که توده تبریز دارای بیشترین درصد بوته ماده (49/89%) و کمترین میانگین ...
بیشتر
این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 44 توده اسفناج بومی ایران با استفاده از 21 صفت مورفولوژیک بر اساس توصیفگر در شرایط مزرعهای انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس دادهها، تفاوتهای معنیداری در اکثر صفات رویشی اندازهگیری شده در بین توده‌ها مشاهده شد. نتایج نشان داد که توده تبریز دارای بیشترین درصد بوته ماده (49/89%) و کمترین میانگین طول دمبرگ (35/4 سانتیمتر) بود. در بین توده‌ها، توده کرمان دارای بیشترین میانگین درصد ماده خشک (6/14%) بود. بیشترین میانگین وزن تر بوته (43/84 گرم) و تعداد برگ (4/18 عدد) به ترتیب به توده‌های ورامین2 و ورامین3 اختصاص داشت. توده بجنورد 1 دارای بیشترین مقدار آنتوسیانین بود. در این تحقیق هفت نوع شکل برگ در توده‌های مختلف اسفناج شناسایی گردید. ضریب همبستگی بین صفات کلیه توده‌های مورد بررسی نشان داد که بین تعداد برگ با طول و عرض پهنک برگ همبستگی مثبت و معنیداری وجود داشت. همبستگی مثبت و معنیداری نیز بین طول دمبرگ با طول و عرض پهنک برگ و همچنین بین قطر دمبرگ با طول و عرض پهنک برگ و طول دمبرگ مشاهده شد. بر اساس تجزیه خوشهای، توده‌ها به چهار گروه با 14، 4، 19 و 7 توده تقسیم شدند. در گروه اول توده‌ها از نظر شکل برگ و درصد بوتههای ماده مشابه بودند. وجه تشابه گروه دوم، تعداد و شکل برگ، طول دمبرگ، طول دوره رشد و وزن تر بوتهها بود. در گروه سوم، که تقریباً شامل تمامی توده‌های اسفناج با بذر خاردار بود، وزن تر بوته و طول دوره رشد توده‌ها مشابه بود. در گروه چهارم شباهت توده‌ها با هم، درصد ماده خشک آنها بود. نتایج بیانگر این است که توده‌های اسفناج بومی با صفات باغبانی با ارزش مانند، بالا بودن درصد بوتههای ماده، تعداد برگ، طول دمبرگ، طول دوره رشد، وزن تر بوته و یا درصد ماده خشک، جزو ذخایر ژنتیکی غنی برای برنامههای اصلاحی به شمار می‌روند.
عزیز ابراهیمی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح اله زمانی؛ کورش وحدتی
دوره 40، شماره 4 ، اسفند 1388
چکیده
به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و شناسایی ژنوتیپهای دارای صفات برتر گردو، 608 ژنوتیپ مختلف گردو در شهرستان نی‌ریز ارزیابی و نتایج آن ثبت شد. صفاتی از قبیل رنگ مغز، شکل میوه، روزنه انتهای میوه، بافت پوست و گوشتی بودن مغز کدبندی و صفاتی مانند وزن مغز، درصد مغز و ضخامت پوست نیز اندازهگیری شد. ارتباط و همبستگی بین صفات در بیشتر موارد در سطح ...
بیشتر
به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و شناسایی ژنوتیپهای دارای صفات برتر گردو، 608 ژنوتیپ مختلف گردو در شهرستان نی‌ریز ارزیابی و نتایج آن ثبت شد. صفاتی از قبیل رنگ مغز، شکل میوه، روزنه انتهای میوه، بافت پوست و گوشتی بودن مغز کدبندی و صفاتی مانند وزن مغز، درصد مغز و ضخامت پوست نیز اندازهگیری شد. ارتباط و همبستگی بین صفات در بیشتر موارد در سطح 1 تا 5 درصد معنیدار بوده و صفات وزن دانه با وزن مغز و همچنین ارتباط بین زمان باز شدن برگ با زمان برداشت محصول مثبت و معنیدار بود. در نهایت تعداد 44 ژنوتیپ برتر مشخص و با 10 صفت مورد ارزیابی بیشتر قرار گرفتند. آنالیز حاصل از تجزیه با روش وارد ژنوتیپهای برتر را در چهار گروه مختلف قرار داد. بیشترین اختلاف ژنتیکی مشاهده شده بین دو ژنوتیپ 564 و 536 با ژنوتیپهای 483، 572 و 581 بود. در بین ژنوتیپهای برتر تعداد 7 ژنوتیپ که به طور متوسط 85 درصد از خصوصیات مربوط به یک ژنوتیپ امید بخش (دیر برگی، باردهی جانبی و کیفیت مطلوب دانه) و قابل معرفی گردو را دارا بودند مشخص گردیدند.
