علوم گیاهان دارویی
فرحناز هوشیدری؛ فاطمه سفید کن؛ سید رضا طبایی عقدایی؛ بایزید یوسفی
چکیده
مرزۀ جنگلی (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.)یکی از گونههای انحصاری تیرۀ نعنا (Lamiaceae) است که در رویشگاه‌های طبیعی نواحی شمال و شمال شرق ایران پراکنش دارد. در این تحقیق بهمنظور بررسی امکان کشت و اهلی کردن و بررسی کمیت و کیفیت مواد مؤثرۀ آن در حالت زراعی، آزمایشیدر قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1388 تا 1391 به اجرا در آمد. ...
بیشتر
مرزۀ جنگلی (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.)یکی از گونههای انحصاری تیرۀ نعنا (Lamiaceae) است که در رویشگاه‌های طبیعی نواحی شمال و شمال شرق ایران پراکنش دارد. در این تحقیق بهمنظور بررسی امکان کشت و اهلی کردن و بررسی کمیت و کیفیت مواد مؤثرۀ آن در حالت زراعی، آزمایشیدر قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سالهای 1388 تا 1391 به اجرا در آمد. در آغاز بذر پنج توده یا نمونه (اکسشن) ازاین‌گونه از رویشگاه‌های طبیعی استان‌های خراسان (دو نمونه)، مازندران، گیلان (دو نمونه) گردآوری و در گلخانه کشت و نشا تولید شد. نشاها در مزرعۀ تحقیقاتی ایستگاه گریزۀ سنندج کشت شد. سپس سرشاخه‌های گل‌دار آن‌ها طی دو تا سه سال متوالی پس از کشت در مرحلة گلدهی کامل به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. اسانس‌ها با استفاده از دستگاههای فام‌نگار (کروماتوگرافی) گازی و گاز فام‌نگارمتصل به طیف‌سنج جرمی و با محاسبة شاخص بازداری تجزیه و شناسایی شدند.در شمار پنج نمونۀ بانک ژنی مورد بررسی گونۀ S. mutica ترکیب‌های عمدۀ اسانس در سال اول تیمول (5/8-7/51 درصد)، پارا-سیمن (8/9-2/16 درصد )، گاما- ترپینن (0/10-2/23 درصد) و کارواکرول (7/3 -7/49 درصد) و در سال دومتیمول (5/3-1/34 درصد)، پارا-سیمن (0/17 -0/39 درصد )، گاما-ترپینن (6/15-3/22 درصد) و کارواکرول (6/3-2/44 درصد) بود و در سال سوم تیمول (4/26-9/28 درصد)، پارا-سیمن (8/19 -8/21 درصد)، گاما-ترپینن (2/17-8/17 درصد) و کارواکرول (9/20-0/27 درصد) بود. بازدۀ اسانس توده‌های مورد بررسی این‌گونه به‌تدریج با رشد گیاه در سال دوم و سوم افزایش یافت. مجموع دو ترکیب فنلی تیمول و کارواکرول اسانس در سال دوم نسبت به سال اول در همۀ نمونه‌ها کاهش یافت و بیشترین میزان تیمول در سال اول بود. بهطورکلی می‌توان گفت گیاهان دو ساله و سه ساله بازدۀ اسانس بالاتر و گیاهان یک‌ساله کیفیت اسانس بالاتری داشتند. بازدۀ اسانس در سال سوم نسبت به سال دوم افزایش و کیفیت اسانس در نمونۀ خراسان 1 افزایش و در نمونۀ خراسان 2 کاهش یافت.
علوم گیاهان دارویی
رسول محمدنیا؛ عبدالحسین رضایی نژاد؛ صحبت بهرامی نژاد
چکیده
با هدف تعیین تأثیر دور آبیاری و سیلیسیم بر رشد، عملکرد، میزان اسانس، فنل کل و ویژگی پاداکسندگی (آنتیاکسیدانی) ریحان، این پژوهش در طی سالهای 1395-1394 در گلخانۀ پژوهشی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه لرستان انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عامل‌ها شامل دور آبیاری در سه سطح 4، 7 و 9 روز (بر پایۀ ...
بیشتر
با هدف تعیین تأثیر دور آبیاری و سیلیسیم بر رشد، عملکرد، میزان اسانس، فنل کل و ویژگی پاداکسندگی (آنتیاکسیدانی) ریحان، این پژوهش در طی سالهای 1395-1394 در گلخانۀ پژوهشی دانشکدۀ کشاورزی دانشگاه لرستان انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عامل‌ها شامل دور آبیاری در سه سطح 4، 7 و 9 روز (بر پایۀ میزان آب در خاک 90، 75 و 60 درصد ظرفیت زراعی) و محلولپاشی سیلیکات پتاسیم در سه سطح 0، 1 و 2 میلیمولار، بهصورت هفتگی بود. نتایج بررسی‌ها نشان داد، افزایش فاصلۀ آبیاری باعث کاهش رشد و افزایش کارایی مصرف آب در بوته شد. سیلیسیم تأثیر خشکی را تعدیل و باعث بهبود رشد شد و کاربرد سیلیکات پتاسیم 2 میلیمولار باعث افزایش شاخص مقاومت به تنش شد. افزایش فاصلۀ آبیاری و کاربرد سیلیکات پتاسیم هر دو باعث افزایش میزان اسانس و فنل کل شدند. همچنین با افزایش فاصلۀ آبیاری ویژگی پاداکسندگی افزایش یافت و در فاصلۀ آبیاری نه روز و سیلیکات پتاسیم 2 میلیمولار، بیشترین ویژگی پاداکسندگی گیاه به دست آمد. ضریب همبستگی بین صفات نشان داد، میزان اسانس با طول ریشه، فنل کل و شاخص مقاومت به تنش همبستگی مثبت و با غلظت کشندۀ 50 درصد (IC50) همبستگی منفی داشت. بهطورکلی افزایش فاصلۀ آبیاری باعث کاهش رشد و افزایش میزان اسانس و ویژگی پاداکسندگی شد. سیلیکات پتاسیم به‌ویژه با غلظت 2 میلیمولار تأثیر نامناسب تنش خشکی را بر ویژگیهای رشدی تعدیل کرد و باعث افزایش میزان و عملکرد اسانس و ویژگی پاداکسندگی شد.
علوم گیاهان دارویی
پرنیا عاشقی؛ محمد تقی درزی؛ محمدرضا حاج سید هادی
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر کودهای آلی و زیستی (بیولوژیک) بر عملکرد مادۀ خشک و کمیت و کیفیت اسانس ریحان سبز، آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی انجام گرفت. عامل اول شامل سه سطح 0، 5 و 10 تن در هکتار ورمی کمپوست و عامل دوم شامل دو حالت تلقیح بذر و بدون تلقیح بذر با کود زیستی نیتروکسین بود. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر کودهای آلی و زیستی (بیولوژیک) بر عملکرد مادۀ خشک و کمیت و کیفیت اسانس ریحان سبز، آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی انجام گرفت. عامل اول شامل سه سطح 0، 5 و 10 تن در هکتار ورمی کمپوست و عامل دوم شامل دو حالت تلقیح بذر و بدون تلقیح بذر با کود زیستی نیتروکسین بود. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان داد، بیشترین عملکرد خشک پیکرۀ رویشی (3/2405 کیلوگرم در هکتار) در کاربرد 5 تن ورمی کمپوست و بیشترین درصد اسانس (48/0%) و عملکرد اسانس (81/9 کیلوگرم در هکتار) در کاربرد 10 تن ورمی کمپوست به دست آمد. کود زیستی نیتروکسین تأثیر معنی‌داری روی عملکرد خشک پیکرۀ رویشی و درصد ژرانیال و درصد کاریوفیلن اکساید در اسانس داشت، بهطوریکه بیشترین عملکرد پیکرۀ رویشی (2/2181 کیلوگرم در هکتار)، درصد ژرانیال (91/21%) و کاریوفیلن اکساید (25/3%) در اسانس در تیمار کاربرد نیتروکسین (تلقیح با بذر) به دست آمد. همچنین اثر متقابل در بین عامل‌ها روی عملکرد پیکرۀ رویشی و درصد ژرانیال، کاریوفیلن اکساید و ترانس آلفا برگاموتن در اسانس، معنی‌دار شد. درمجموع بیشترین عملکردهای پیکرۀ رویشی و اسانس با کاربرد ورمی کمپوست و بیشترین ترکیب‌های اسانس با کاربرد نیتروکسین به دست آمد.
علوم گیاهان دارویی
بهمن حسینی؛ نسرین ایوبی؛ محمد فتاحی
چکیده
زرینگیاه یا همان بادرنجبویۀ دنایی با نام علمی Dracocephalum kotschyi متعلق به تیرۀ نعناعیان و جنس بادرشبو (Dracocephalum) است که به علت پراکنش گستردۀ آن در ایران با نامهای چندی از آن یاد میشود. ترکیب‌های فلاونوئید موجود در زرین گیاه، خاصیت ضدسرطانی دارد و استفاده از روشهای مختلف مانند تولید ریشههای موئین می‌تواند به تولید ترکیب‌هایی ...
بیشتر
زرینگیاه یا همان بادرنجبویۀ دنایی با نام علمی Dracocephalum kotschyi متعلق به تیرۀ نعناعیان و جنس بادرشبو (Dracocephalum) است که به علت پراکنش گستردۀ آن در ایران با نامهای چندی از آن یاد میشود. ترکیب‌های فلاونوئید موجود در زرین گیاه، خاصیت ضدسرطانی دارد و استفاده از روشهای مختلف مانند تولید ریشههای موئین می‌تواند به تولید ترکیب‌هایی با ارزش دارویی بالا کمک کند. در این بررسی تأثیر چهار نوع ریزنمونه (لپه یا کوتیلدون، محور ریزلپه یا هیپوکوتیل، برگ و میانگره( و سن ریزنمونه (برگ یک‌هفته‌ای، دوهفته‌ای و چهارهفته‌ای) بر میزان القای ریشۀ موئین گیاه زرینگیاه بررسی شد. تأیید تراریختی با استفاده از آغازگر اختصاصی ژن rolB به روش PCR انجام شد. بهمنظور شناسایی محیط کشت مناسب برای رشد و افزونش ریشههای موئین، تأثیر چهار نوع محیط کشت پایۀ مایع MS، 1/2MS، 1/4 MS وB5 و محرک UV-B در سه سطح: 3 دقیقه، 6 دقیقه و 9 دقیقه بر تغییر ویژگیهای بیوشیمیایی و رزمارینیک اسید ریشههای موئین بررسی شد. بیشترین درصد القاء ریشه در ریزنمونۀ برگ یک‌هفته‌ای (66/56 درصد) و لپه (66/36 درصد) مشاهده شد. بیشترین وزنتر (34/4 گرم) و وزن خشک (31/0 گرم) در محیط کشت 1/4MS و کمترین وزنتر (04/1 گرم) و وزن خشک (10/0 گرم) در محیط کشتB5 ثبت شد. بیشترین فعالیت پاداکسندگی (آنتیاکسیدانی) در تیمار شش دقیقه (33/92 درصد) و کمترین میزان فعالیت پاداکسندگی در ریشههای غیرتراریخت (63 درصد) به دست آمد.نتایج تجزیۀ HPLCنشان داد که تولید رزمارینیک اسید در ریشههای تراریخت تیمارشده با UV-B با زمان شش دقیقه، 5/2 برابر بیشتر از ریشههای غیر تراریخت (g /mg DW 9/34 در مقایسه با،µg /mg DW 8/13) است.
علوم گیاهان دارویی
ندا امیری؛ نجمه زینلی؛ ایرج توسلیان
چکیده
این آزمایش بهمنظور بررسی تأثیر تنش خشکی و کاربرد 24-اپی براسینولید بر ویژگیهای فیزیولوژی و پاداکسندگی (آنتیاکسیدانی) گیاه دارویی گشنیز، بهصورت کرت‌های خردشده بر پایۀ بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان جیرفت اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح تنش خشکی بهصورت آبیاری با تنش ملایم (در پتانسیل ماتریک 2- بار)، آبیاری ...
بیشتر
این آزمایش بهمنظور بررسی تأثیر تنش خشکی و کاربرد 24-اپی براسینولید بر ویژگیهای فیزیولوژی و پاداکسندگی (آنتیاکسیدانی) گیاه دارویی گشنیز، بهصورت کرت‌های خردشده بر پایۀ بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در شهرستان جیرفت اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سه سطح تنش خشکی بهصورت آبیاری با تنش ملایم (در پتانسیل ماتریک 2- بار)، آبیاری با تنش متوسط (در پتانسیل ماتریک 5/3- بار) و آبیاری با تنش شدید (در پتانسیل ماتریک 5/4- بار) به‌عنوان عامل اصلی و غلظتهای 0، 5/0 و 1 میکرومولار 24- اپی براسینولید بهصورت محلولپاشی برگی به‌عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج بررسی‌ها نشان داد، با توجه به معنی‌دار شدن تأثیر سطوح تنش خشکی، بیشترین درصد رطوبت نسبی، میزان سبزینه (کلروفیل)ها، کاروتنوییدها و محتوای پروتئین‌های محلول برگ‌ها در تیمار سطح خشکی ملایم (2- بار) و بیشترین درصد نشت یونی و میزان قندهای احیا در سطح شدید تنش خشکی (5/4- بار) به دست آمد. همچنین تأثیر محلولپاشی با 24-اپی براسینولید بر درصد نشت یونی و میزان پروتئین‌های محلول معنی‌دار شد. کمترین درصد نشت یونی و بیشترین میزان پروتئین‌های محلول در گیاهان تحت تیمار 1 میکرومولار براسینولید به‌دست‌آمده است. همچنین اثر متقابل تنش خشکی و محلولپاشی نیز بر عملکرد رویشی گشنیز معنی‌دار است. بیشترین میانگین عملکرد رویشی در گیاهان تحت تیمار خشکی خفیف 2- بار و در هر سه غلظت براسینولید به‌دست‌آمده که البته تفاوت معنی‌داری با میانگین به‌دست‌آمده در گیاهان تیمارشده با غلظت 5/0 میکرومولار براسینولید در شرایط تنش سطح متوسط (5/3- بار) نداشت.
علوم گیاهان دارویی
بهلول عباس زاده
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر کودهای پرمصرف (ماکرو) و کم‌مصرف (میکرو) بر کمیت و کیفیت گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) در ایستگاه تحقیقات البرز، در سالهای 1392-1388 در شرایط مزرعه، این تحقیق اجرا شد. این آزمایش با استفاده از طرح کرت‌های خردشده (اسپلیت پلات) در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل کودهای شیمایی، دامی (M) و تلفیقی (کود ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر کودهای پرمصرف (ماکرو) و کم‌مصرف (میکرو) بر کمیت و کیفیت گل‌محمدی (Rosa damascena Mill.) در ایستگاه تحقیقات البرز، در سالهای 1392-1388 در شرایط مزرعه، این تحقیق اجرا شد. این آزمایش با استفاده از طرح کرت‌های خردشده (اسپلیت پلات) در قالب بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل کودهای شیمایی، دامی (M) و تلفیقی (کود پرمصرف) در چهارده سطح و عامل فرعی کاربرد در خاک کود کلات آهن خضراء (کود کم‌مصرف) در سه سطح 0، 8 و 12 گرم بر بوته بودند. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد، بین سالهای آزمایش، کودهای پرمصرف و همچنین کود کم‌مصرف، اثر متقابل سال در کود پرمصرف، سال در کود کم‌مصرف، کود پرمصرف در کم‌مصرف و اثر سه‌گانۀ سال*کود پرمصرف* کود کم‌مصرف بر صفات شمار گل در بوته، عملکرد گل تر، درصد اسانس و عملکرد اسانس در سطح 1 درصد معنی‌دار بود. مقایسۀ میانگین‌ها نشان داد، عملکرد گلبرگ تر با میانگین 98/7338 کیلوگرم در هکتار در سال دوم با کاربرد 12 گرم در بوته کود میکرو به همراه کاربرد N80P80K40M0 بیشترین بود. بیشترین درصد و عملکرد اسانس در سال دوم، با کاربرد 12 گرم بر بوته کود میکرو و کاربرد N40P40K40M0 به ترتیب با میانگین‌های 12/0 درصد و 7019 گرم در هکتار وجود داشت. نتایج بررسی دو سال نشان داد، کاربرد کودهای شیمیایی 40 تا 80 کیلوگرم در هکتار از نیتروژن، فسفر و پتاسیم در زمان و کاربرد سالیانه 12 گرم بر بوته از کود کم‌مصرف آهن و روی می‌تواند در بهبود کمیت و کیفیت گل‌محمدی بسیار مؤثر باشد.
علوم گیاهان دارویی
سعید سرابی؛ فاطمه سفیدکن
چکیده
گیاهZiziphora persica یا کاکوتی ایرانی، یک گونۀ معطر یک‌ساله از تیرۀ نعناع‌سانان در ایران است که تأثیر ضدمیکروبی قوی دارد. در این تحقیق، سرشاخۀ گل‌دار این گیاه از شش رویشگاه مختلف گردآوری شد. پس از تأیید نام علمی گیاهان در هرباریوم مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور (TARI)، در آغاز گیاهان در سایه و دمای محیط خشک شدند. آنگاه اسانس‌گیری ...
بیشتر
گیاهZiziphora persica یا کاکوتی ایرانی، یک گونۀ معطر یک‌ساله از تیرۀ نعناع‌سانان در ایران است که تأثیر ضدمیکروبی قوی دارد. در این تحقیق، سرشاخۀ گل‌دار این گیاه از شش رویشگاه مختلف گردآوری شد. پس از تأیید نام علمی گیاهان در هرباریوم مؤسسۀ تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور (TARI)، در آغاز گیاهان در سایه و دمای محیط خشک شدند. آنگاه اسانس‌گیری از آن‌ها به روش تقطیر با آب انجام و بازدۀ اسانس‌ها محاسبه شد. تجزیۀ اسانس‌ها با استفاده از دستگاههای GC و GC/MS صورت گرفت. نتایج نشان داد، بازدۀ اسانس بر حسب وزن خشک گیاه از 11/0درصد (در نمونۀ مشکین‌شهر نودوز) تا 39/0درصد (در نمونۀ الموت قزوین) متغیر است. بین 17 تا 26 ترکیب در اسانس نمونه‌های مختلف شناسایی شد. ترکیب عمده در اسانس نمونه‌های گردآوریشده از منطقۀ الموت قزوین و خوی، منطقۀ قره‌تپه اسپاتولنول (به ترتیب 7/25درصد و 1/24درصد) بود. ترکیب عمدۀ اسانس نمونۀ گردآوریشده از ارومیه بتا-بیسابولن (8/28درصد) بود. ترکیب عمدۀ اسانس دیگر نمونه‌ها اپی-آلفا-مورولول بود که میزان آن در نمونۀ مشکین‌شهر نودوز (8/20درصد) بیشتر از نمونۀ قره‌چمن به‌طرف تبریز (1/17درصد) و میانه، پل‌دختر (4/14درصد) بود. البته سه ترکیب بالا تا حدودی در اسانس همۀ نمونه‌ها موجود بود ولی میزان آن در نمونه‌های مختلف تفاوت زیادی داشت. نتایج تجزیۀ اسانس گونۀ کاکوتی ایرانی از رویشگاه‌های مختلف نشان‌دهندۀ تفاوت اجزای اصلی اسانس این‌گونه با دیگر گونههای جنس Ziziphora است که اغلب پولگون ترکیب عمدۀ تشکیل‌دهندۀ اسانس آن‌هاست.
علوم گیاهان دارویی
Haydeh Rahimi؛ Majid Shokrpour؛ Leila Tabrizi Raeini؛ Ezatollah Esfandiari
چکیده
Saffron (Crocus sativus L.) is one of the most important economical crops in Iran. The present study was conducted to evaluate the morphological characteristics and yield of saffron corms in six regions of Talesh city, Guilin province (Iran) with different altitudes. The studied regions were considered as treatments and the obtained data were analyzed based on a nested design. The results showed significant difference among the cultivation areas in terms of number, diameter and dry weight of corm. The areas withaltitudesof ~1250 and ~1400 m produced the maximum number of corm per plant (7.64 and ...
بیشتر
Saffron (Crocus sativus L.) is one of the most important economical crops in Iran. The present study was conducted to evaluate the morphological characteristics and yield of saffron corms in six regions of Talesh city, Guilin province (Iran) with different altitudes. The studied regions were considered as treatments and the obtained data were analyzed based on a nested design. The results showed significant difference among the cultivation areas in terms of number, diameter and dry weight of corm. The areas withaltitudesof ~1250 and ~1400 m produced the maximum number of corm per plant (7.64 and 6.16, respectively). The highest corm diameter (15.7 mm) and dry weight (0.94 g) were produced in the plain region with ~30 m altitude. Direct associations were observed among environmental factors such as precipitation, relative humidity, annual mean temperature and saffron corm weight. According to the results of the present experiment, saffron corm can be efficiently produced in Talesh region of Guilan province.
علوم گیاهان دارویی
حسن نورافکن؛ فرشته انصاری
چکیده
انتخاب محیط کشت مناسب یکی از ضرورتهای موفقیت در کشت بافت بهلیمو Lippia citriodora H.B.K. است. قطعه‌های گرۀ حاوی یک جوانۀ جانبی بهمنظور ریز ازدیادی نوساقه‌ها در غلظتهای مختلف محیط کشت MS و B5 با غلظتهای یکچهارم، یکدوم و کامل نمکهای عنصرهای ریز و مغذی (میکرو) و عنصرهای اصلی غذایی (ماکرو)، کشت شدند. همۀ محیطهای کشت حاوی 1 گرم در ...
بیشتر
انتخاب محیط کشت مناسب یکی از ضرورتهای موفقیت در کشت بافت بهلیمو Lippia citriodora H.B.K. است. قطعه‌های گرۀ حاوی یک جوانۀ جانبی بهمنظور ریز ازدیادی نوساقه‌ها در غلظتهای مختلف محیط کشت MS و B5 با غلظتهای یکچهارم، یکدوم و کامل نمکهای عنصرهای ریز و مغذی (میکرو) و عنصرهای اصلی غذایی (ماکرو)، کشت شدند. همۀ محیطهای کشت حاوی 1 گرم در لیتر زغال فعال بود. نمونه‌ها به مدت 6 هفته در اتاقک رشد نگهداری شدند. آزمایش در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. ریشه‌زایی 100 درصد در غلظت کامل محیط کشت MS و B5 بهدست آمد. بالاترین میزان از شاخص‌های شمار گره در بلندترین شاخساره، طول بلندترین شاخساره، شمار برگ در بلندترین شاخساره، طول بزرگترین برگ، شاخص سبزینه (کلروفیل)، شمار ریشه، قطر پینه (کالوس)، وزن تر ریشه و وزن خشک‌ریشه در غلظت کامل MS بهدست آمد که می‌تواند ناشی از بالاتر بودن توان یونی محیط کشت MS نسبت به دیگر محیطهای کشت مورد استفاده باشد. کمترین شمار برگ‌های بافت مرده (نکروزه) در بلندترین شاخساره و شمار برگ‌های بافت مردۀ گیاهچه در محیط کشت B5 کامل مشاهده شد. با توجه به یافتههای پژوهش، محیط کشت MS با 1 گرم بر لیتر زغال فعال برای افزایش در شرایط کشت بافتی بهلیمو توصیه می شود.
علوم گیاهان دارویی
سیده مهسا حسینی؛ محسن کافی؛ مسعود ارغوانی
چکیده
چمن لولیوم یا رای گراس چندساله گیاهی با نام علمی Lolium perenne L. از خانوادۀ گندمیان است که در طراحی فضای سبز اهمیت بسیاری دارد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر غلظتهای مختلف اسید سالیسیلیک بر بهبود برخی از ویژگیهای رشدی و بیوشیمیایی گیاه لولیوم تحت تنش خشکی بود. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا ...
بیشتر
چمن لولیوم یا رای گراس چندساله گیاهی با نام علمی Lolium perenne L. از خانوادۀ گندمیان است که در طراحی فضای سبز اهمیت بسیاری دارد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تأثیر غلظتهای مختلف اسید سالیسیلیک بر بهبود برخی از ویژگیهای رشدی و بیوشیمیایی گیاه لولیوم تحت تنش خشکی بود. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. تیمارهای موردبررسی در این آزمایش، اسید سالیسیلیک در سه سطح (0، 75/0 و 5/1 میلیمولار) و تنش خشکی در سه سطح (50، 75 و 100 درصد ظرفیت زراعی) بود. نتایج نشان داد تنش خشکی سبب افزایش میزان نشت یونی و تجمع پرولین شده اما میزان سبزینه (کلروفیل)، محتوای نسبی آب و میزان وزن خشک‌ریشه و رشد شاخساره را کاهش داد. کاربرد برگی اسید سالیسیلیک تحت تنش خشکی در 5/1 میلیمولار، میزان سبزینه و محتوای نسبی آب را افزایش و نشت یونی و تجمع پرولین را کاهش داد. همچنین بالاترین میزان وزن خشک‌ریشه و رشد شاخساره از پاشش اسید سالیسیلیک در غلظت 75/0 میلیمولار به دست آمد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، کاربرد برگی تیمارهای اسید سالیسیلیک توانست اثرگذاریهای منفی ناشی از تنش خشکی را بر شاخص‌های رشدی و بیوشیمیایی چمن لولیوم بهبود بخشد.
علوم گیاهان دارویی
عزیزاله خندان میرکوهی؛ محمدرضا طاهری؛ فروغ ظفر فرخی؛ فرهاد رجالی
چکیده
در این بررسی مشخص شد که قارچ‌ریشة (میکوریز) آربسکولار گونة Glomus mossea CA همزیستی بهتری با گیاه زینتی استئوسپرموم (Osteospermum hybrida ‘Passion Mix’) در مقایسه با گونههای دیگر این قارچ دارد. در این پژوهش تأثیر این‌گونه از قارچ‌ریشة آربسکولار و باکتریهای محرک رشد به تنهایی و یا در ترکیب، در شرایط تنش کم‌آبی بر میزان استقرار (کلون‌سازی) در ...
بیشتر
در این بررسی مشخص شد که قارچ‌ریشة (میکوریز) آربسکولار گونة Glomus mossea CA همزیستی بهتری با گیاه زینتی استئوسپرموم (Osteospermum hybrida ‘Passion Mix’) در مقایسه با گونههای دیگر این قارچ دارد. در این پژوهش تأثیر این‌گونه از قارچ‌ریشة آربسکولار و باکتریهای محرک رشد به تنهایی و یا در ترکیب، در شرایط تنش کم‌آبی بر میزان استقرار (کلون‌سازی) در ریشه و شاخص‌های کمی و کیفی رشد و میزان فسفر در بافت گیاه بررسی شد. آزمایش در شرایط گلخانهای به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در طی دو سال انجام گرفت. نتایج نشان داد گیاهان تلقیحشده با قارچریشه رشد بیشتری در مقایسه با گیاهان تلقیح نشده داشتند. بنابر نتایج، این ریزموجود تنها در سطح آبیاری70درصد ظرفیت زراعی قادر به بهبود این شاخصها در گیاه بود و در سطوح آبیاری 40درصد ظرفیت زراعی هرچند که استئوسپرموم توانست به رشد خود ادامه دهد اما بهرهگیری از این ریزموجود نقش مؤثری در بهبود رشد گیاه نداشت. همچنین تأثیر همافزایی بین قارچ و باکتریهای محرک رشد مشاهده شد بنابراین بهکارگیری قارچریشه و باکتریهای محرک رشد و استفاده از سطح بهینة آبیاری، می‌تواند در بهبود شاخص‌های رشد گیاه استئوسپرموم سودمند باشد.
علوم گیاهان دارویی
فاطمه دهقان نیری؛ وحید رضا صفاری؛ علی اکبر مقصودی مود
چکیده
شوری یکی از عامل‌های مهم محیطی است که رشد گیاهان را محدود می‌کند. بهمنظور بررسی تأثیر اسید سالیسیلیک بر برخی صفات رویشی و تغییرپذیری روزنة گیاه همیشه بهار، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایة طرح کامل تصادفی با پنج تکرار در گلخانة تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال 1391 انجام شد. شوری به‌عنوان عامل اول با پنج سطح 1، 3، 5، 7 و 9 میلی‌موس ...
بیشتر
شوری یکی از عامل‌های مهم محیطی است که رشد گیاهان را محدود می‌کند. بهمنظور بررسی تأثیر اسید سالیسیلیک بر برخی صفات رویشی و تغییرپذیری روزنة گیاه همیشه بهار، آزمایشی بهصورت فاکتوریل بر پایة طرح کامل تصادفی با پنج تکرار در گلخانة تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال 1391 انجام شد. شوری به‌عنوان عامل اول با پنج سطح 1، 3، 5، 7 و 9 میلی‌موس بر سانتیمتر و اسید سالیسیلیک به‌عنوان عامل دوم با سه سطح 0، 100 و 200 میلیگرم بر لیتر در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که تنش شوری و اسید سالیسیلیک هر دو سبب کاهش طول و عرض روزنة برگ‌ها شدند. بالاترین سطح شوری، سبب کاهش وزن خشک اندام هوایی، ریشه و محتوای نسبی آب برگ‌ها به ترتیب به مقدار 51، 58 و 24 درصد نسبت به شاهد شد. کاربرد اسید سالیسیلیک موجب بهبود این صفات در همة سطوح شوری شد. در بالاترین سطح شوری کاربرد محلول 200 میلیگرم بر لیتر اسید سالیسیلیک، به ترتیب موجب افزایش 24 و 28 درصدی وزن خشک اندام هوایی و ریشه و محلول 100 میلیگرم بر لیتر سبب افزایش 9 درصدی محتوی نسبی آب برگ نسبت به بدون کاربرد آن‌ها شد.
علوم گیاهان دارویی
قاسم اسماعیلی؛ مجید عزیزی؛ حسین آرویی؛ لیلا سمیعی
چکیده
گزانگبین (Astragalus adscendens)متعلق به جنس گون‌ها و یکی از گونههای پراهمیت ایران از نظر ارزش دارویی، جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی است. به دلیل قدرت افزایش کم این گیاه با بذر و قلمه، امکان کشت درون شیشه‌ای این گیاه ارزیابی شد. اثر سه نوع سیتوکینین مختلف (BAP1، KIN2 و Ze3) با غلظتهای 5/0، 1، 2 و mg/l 4 در ترکیب با 0 و mg/l 5/0 NAA4 بر پرآوری جوانة انتهایی ...
بیشتر
گزانگبین (Astragalus adscendens)متعلق به جنس گون‌ها و یکی از گونههای پراهمیت ایران از نظر ارزش دارویی، جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی است. به دلیل قدرت افزایش کم این گیاه با بذر و قلمه، امکان کشت درون شیشه‌ای این گیاه ارزیابی شد. اثر سه نوع سیتوکینین مختلف (BAP1، KIN2 و Ze3) با غلظتهای 5/0، 1، 2 و mg/l 4 در ترکیب با 0 و mg/l 5/0 NAA4 بر پرآوری جوانة انتهایی بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی انجام شد. شاخسارهها به محیط کشت ریشه‌زایی حاوی IBA5 و NAA با غلظتهای 0، 3/0، 6/0 و mg/l 9/0 از هر کدام منتقل شدند. نتایج نشان داد تأثیر کاربرد سیتوکینینهای مختلف و غلظتهای استفادهشده از هر کدام و همچنین کاربرد NAA در میزان شاخسارة تولیدشده، شمار برگ و طول شاخسارهها معنی‌دار بود. بیشترین شاخهزایی (5/8 شاخساره در هر ریزنمونه) به همراه شمار برگ مناسب (4/22 برگ در هر شاخساره) در محیط کشت MS6 حاوی mg/l 4BAP به دست آمد. همچنین بیشترین مقدار ریشه‌زایی در محیط کشت MS حاوی mg/l 3/0 از هورمون NAA به دست آمد (100 درصد). بیش از 40 درصد گیاهچههای تولیدشده در گلدان حاوی مخلوط خاک، پیت و پرلیت (1:1:1) سازگار شدند.
علوم گیاهان دارویی
پیمان عینی زاده؛ حمید دهقانی؛ مصطفی خدادادی
چکیده
به منظور بررسی تحمل و سازگاری به تنش خشکی در پانزده تودۀ گشنیز (Coriandrum sativum L.) بومی ایران، سه آزمایش به‌طور جداگانه در شرایط کشتزار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در آزمایش‌های اول، دوم و سوم به ترتیب توده‌های گشنیز در معرض آبیاری معمولی، تنش یک‌باره و تنش تدریجی قرار گرفتند. در این تحقیق شمار هفده صفت پدیدشناختی ...
بیشتر
به منظور بررسی تحمل و سازگاری به تنش خشکی در پانزده تودۀ گشنیز (Coriandrum sativum L.) بومی ایران، سه آزمایش به‌طور جداگانه در شرایط کشتزار در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در آزمایش‌های اول، دوم و سوم به ترتیب توده‌های گشنیز در معرض آبیاری معمولی، تنش یک‌باره و تنش تدریجی قرار گرفتند. در این تحقیق شمار هفده صفت پدیدشناختی (فنولوژیکی)، ریخت‌شناختی (مورفولوژیکی) و فیزیولوژیکی اندازه‌گیری شد. نتایج تجزیۀ واریانس مرکب چندمتغیره و تک‌متغیره اختلاف معنی‌دار بین آزمایش‌ها و توده‌ها را از لحاظ تحمل به تنش خشکی نشان دادند. نتایج مقایسۀ میانگین کل آزمایش‌ها به روش کمترین اختلاف‌های معنی‌دار، برای بیشتر صفات تفاوت معنی‌داری را بین آزمایش‌ها نشان داد. بیشترین تأثیر تنش خشکی بر عملکرد میوه بود. نمودار‌های سه‌بعدی مربوط به شاخص میانگین هندسی بهره‌وری برای عملکرد و میزان اسانس‌های میوه نشان داد که تودۀ شمارۀ 10 می‌تواند برای تولید میوه و اسانس در مناطق با خشکی انتهای فصل توصیه شود. بیشترین میزان وراثت‌پذیری عمومی در آزمایش اول برای شمار میوه در هر بوته و در دو آزمایش همراه با تنش برای صفت شاخص برداشت مشاهده شد. با در نظر گرفتن وراثت‌پذیری و درصد پیشرفت ژنتیکی مورد انتظار در صفات شمار و عملکرد میوه، تولید رقم دورگ (هیبرید) برای بهبود این صفات می‌تواند پیشنهاد میشود.
علوم گیاهان دارویی
رقیه عظیمی؛ فاطمه سفیدکن؛ پروین صالحی؛ اعظم منفرد؛ محمود نادری حاجی باقر کندی
چکیده
جنس بومادران در ایران 19 گونة گیاه علفی چندساله و معطر دارد که شش گونۀ آن انحصاری ایران است. در این تحقیق با هدف بررسی اسانس جمعیت‌های مختلف بومادران با نام علمی Achillea nobilis L. (بومی ایران) در شرایط زراعی، بذر22 جمعیت گیاه از رویشگاه‌های مختلف گردآوریشده و در مزرعۀ تحقیقاتی کشت شد. سرشاخه‌های گل‌دار در هنگام اوج گلدهی برداشت و پس از ...
بیشتر
جنس بومادران در ایران 19 گونة گیاه علفی چندساله و معطر دارد که شش گونۀ آن انحصاری ایران است. در این تحقیق با هدف بررسی اسانس جمعیت‌های مختلف بومادران با نام علمی Achillea nobilis L. (بومی ایران) در شرایط زراعی، بذر22 جمعیت گیاه از رویشگاه‌های مختلف گردآوریشده و در مزرعۀ تحقیقاتی کشت شد. سرشاخه‌های گل‌دار در هنگام اوج گلدهی برداشت و پس از خشک‌کردن در سایه، اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب صورت گرفت. اسانس‌ها با استفاده از دستگاههای رنگ‌نگاری‌گازی (گازکروماتوگرافی) (GC) و رنگ‌نگاری‌گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/Mass) تجزیه شدند. بازدۀ اسانس‌ها از 33/0 درصد تا 44/1درصد متفاوت بود. کمترین بازدۀ اسانس در جمعیت سمنان (33/0 درصد) و بیشترین بازدۀ اسانس در جمعیت سنندج (44/1 درصد) مشاهده شد. تجزیۀ خوشه‌ای (کلاستر) بر پایۀ ترکیب‌های اسانس‌ها نشان داد که کل نمونه‌های (accessions) موردبررسی در دو خوشۀ جداگانه قرار گرفتند. ترکیب اصلی اسانس خوشة-1 آرتمیزیاکتون بود که بیشترین میزان آن (5/85درصد) در جمعیت سنندج بود. در اسانس جمعیت‌های گرگان-2 5/84درصد، مراوه تپه-1 6/81 درصد، زنجان-1 3/81درصد، گلستان-2 2/80 درصد و گلستان-3 1/80درصد آرتمیزیاکتون وجود داشت. در اسانس نمونه‌های خوشة-2 میزان آرتمیزیاکتونکمتر بوده و این جمعیت‌ها بر پایۀ میزان آلفا-توجون، بتا-توجون، 8،1-سینئول و سیس-کریزانتنول بهصورت بسیار متمایزی گروه‌بندی شدند. جمعیت همدان-2 موجود در این گروه‌بندی منبع غنی از سیس-کریزانتنول (7/41درصد) بود. جمعیت‌های گرگان-1 و خرم‌آباد منابع غنی از آلفا-توجون (به ترتیب 1/52درصد و 3/49درصد) بودند و جمعیت گرگان-1 بالاترین میزان بتا-توجون (9/17درصد) را داشت.
علوم گیاهان دارویی
هاجر مرادیپور؛ محمد حسین آبنوسی؛ محمد رضا امیرجانی؛ مجید مهدیه
چکیده
پریوش گیاهی زینتی و داروئی است که ازنظر اقتصادی نیز اهمیت دارد. از پینة (کالوس) گیاه پریوش دروایة (سوسپانسیون) یاخته‌ای تهیه و پس از تیمار با دزهای مختلف نیترات کادمیم به مدت 1، 3، 6 روز توانائی زیست توسط تریپان بلو و MTT بررسی شد. سوسپانسیون یاخته‌ای برای بررسی ریخت‌شناسی (مورفولوژی) و بافت پینه برای بررسی فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، ...
بیشتر
پریوش گیاهی زینتی و داروئی است که ازنظر اقتصادی نیز اهمیت دارد. از پینة (کالوس) گیاه پریوش دروایة (سوسپانسیون) یاخته‌ای تهیه و پس از تیمار با دزهای مختلف نیترات کادمیم به مدت 1، 3، 6 روز توانائی زیست توسط تریپان بلو و MTT بررسی شد. سوسپانسیون یاخته‌ای برای بررسی ریخت‌شناسی (مورفولوژی) و بافت پینه برای بررسی فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز و پراکسیداسیون لیپیدی پس از تیمار با 0، 20، 30 و 40 میلیمولار به مدت سه روز استفاده شد. دادهها به روش ANOVA یکسویه و آزمون دانکن تجزیه (آنالیز) و p<0.05 به عنوان سطح معنی‌داری در نظر گرفته شد. دادههای تریپان بلو و MTT نشاندهندة تفاوت معنی‌دار (p<0.05) میانگین توانایی زیستی بهصورت وابسته به دز در مقایسه با کنترل بود. همچنین فعالیت آنزیم‌های موردبررسی در پاسخ به تنش اکسایشی (اکسیداتیوی) ناشی از نیترات کادمیم افزایش معنی‌دار (p<0.05) نشان داد. میزان مالون دی آلدئید به‌عنوان محصول پراکسیداسیون لیپید نیز با افزایش معنی‌دار همراه بود. نیترات کادمیم باعث تخریب غشاء و کاهش توانائی زیستی یاختهها شد، افزایش فعالیت آنزیم‌های پاداکسندگی قادر به جبران آسیب وارده نبود.
علوم گیاهان دارویی
پرویز رضوانی مقدم؛ محمد بهزاد امیری؛ محسن جهان
چکیده
بهمنظور مطالعه صفات مورفولوژیک مؤثر بر عملکرد گاوزبان ایرانی (Echium amoenum) در شرایط کاربرد تیمارهای تغذیهای و تراکمهای مختلف، آزمایشی در سالهای زراعی 92-1390 در دانشگاه فردوسی مشهد بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل 3 تراکم گیاهی (10، 5 و 3 بوته در مترمربع) و 5 ...
بیشتر
بهمنظور مطالعه صفات مورفولوژیک مؤثر بر عملکرد گاوزبان ایرانی (Echium amoenum) در شرایط کاربرد تیمارهای تغذیهای و تراکمهای مختلف، آزمایشی در سالهای زراعی 92-1390 در دانشگاه فردوسی مشهد بهصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل 3 تراکم گیاهی (10، 5 و 3 بوته در مترمربع) و 5 نوع کود آلی و شیمیایی مختلف (کمپوست، ورمیکمپوست، گاوی، شیمیایی و شاهد) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که تمامی کودهای آلی مورد مطالعه منجر به افزایش عملکرد گل نسبت به شاهد شدند، بهطوریکه عملکرد گل در تیمارهای کمپوست، ورمیکمپوست و گاوی بهترتیب 25، 28 و 27 درصد بیشتر از شاهد بود. نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان داد که متغیرهای ارتفاع بوته، عملکرد اندام هوایی و تعداد گل در بوته، اصلیترین عوامل مؤثر بر عملکرد گل بودند، ضمن اینکه سهم نسبی عملکرد اندام هوایی در مقایسه با ارتفاع بوته و تعداد گل در بوته بهترتیب 16 و 25 درصد بیشتر بود. بر اساس نتایج تحلیل مسیر، عملکرد اندام هوایی در بوته به طرق مختلف به‌طور غیرمستقیم عملکرد گل را تحتتأثیر قرار داد، ولی بیشترین اثر غیرمستقیم آن از طریق ارتفاع بوته بود.
