مهلا خلیلی بورنگ؛ محمد رضا حسندخت؛ وحیده ناظری؛ عبدالرحمن رسول نیا؛ قربان دیده باز معانلو
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی تنوع ژنتیکی و روابط فیلوژنتیکی 14 جمعیت از پنج گونه ترشک شامل R. chalepensis، R. kandavanicus، R. pulcher، R. crispus و R. tuberosus از استان‌های اردبیل و خراسان رضوی با استفاده از صفات مورفولوژیک بود. صفات مورد مطالعه شامل طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی، کلروفیلa ، کلروفیل b، کارتنوئید، آنتی‌اکسیدان و فنل ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، بررسی تنوع ژنتیکی و روابط فیلوژنتیکی 14 جمعیت از پنج گونه ترشک شامل R. chalepensis، R. kandavanicus، R. pulcher، R. crispus و R. tuberosus از استان‌های اردبیل و خراسان رضوی با استفاده از صفات مورفولوژیک بود. صفات مورد مطالعه شامل طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی، کلروفیلa ، کلروفیل b، کارتنوئید، آنتی‌اکسیدان و فنل بود. بررسی‌های صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در مزرعه و گلخانه نشان داد بیشترین ضریب تغییرات برای صفات مورفولوژیکی مربوط به وزن تر و خشک اندام هوایی و تعداد برگ در بوته بود، در حالیکه کمترین ضریب تغییرات مربوط به طول برگ بود. علاوه بر این، بیشترین ضریب تغییرات مربوط به کلروفیل b و فنل و کمترین مربوط به کلروفیل a بود. همچنین نتایج مقایسه میانگین صفات مورفولوژیکی تحت شرایط مزرعه و گلخانه نشان داد بین گونه‌های مختلف جنس Rumex و جمعیت‌های مختلف درون هر گونه در مزرعه تفاوت معنیدار وجود داشت، در حالیکه بین گونه‌های مختلف در گلخانه تنها از لحاظ طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر و خشک اندام هوایی، فنل و آنتی‌اکسیدان تفاوت معنیدار بود. به طور کلی، میزان فنل و آنتی‌اکسیدان در گونه R. crispus نسبت به گونه‌های دیگر بیشتر بود، در‌حالی‌که R. tuberosus از لحاظ کلیه صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی مورد بررسی مقادیر پایین‌تری را در مقایسه با سایر گونه‌ها نشان داد.
علی حیدرزاده؛ وحیده ناظری؛ لیلا تبریزی رائینی
چکیده
به منظور بررسی تأثیر تنش کم‌آبی و سالیسیلیک اسید بر ویژگیهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی کاکوتی کوهی (Ziziphora clinopodioides Lam.)، آزمایشی گلخانه‌ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با دو عامل تنش کم‌آبی در چهار سطح (100، 75، 50 و 30 درصد ظرفیت مزرعهای) و محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید در سه سطح (صفر، نیم ...
بیشتر
به منظور بررسی تأثیر تنش کم‌آبی و سالیسیلیک اسید بر ویژگیهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه دارویی کاکوتی کوهی (Ziziphora clinopodioides Lam.)، آزمایشی گلخانه‌ای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با دو عامل تنش کم‌آبی در چهار سطح (100، 75، 50 و 30 درصد ظرفیت مزرعهای) و محلول‌پاشی سالیسیلیک اسید در سه سطح (صفر، نیم و یک میلی‌مولار) صورت گرفت. وزن خشک بوته و اندامهای برگ و ساقه، کلروفیل a، b و کل، کاروتنوئید و عملکرد اسانس در اثر تنش کم‌آبی کاهش یافت، در حالی که محلول‌پاشی با سالیسیلیک اسید منجر به افزایش مقادیر این صفات شد. میزان فنل کل در اثر تنش کم‌آبی و سالیسیلیک اسید افزایش یافت و در تنش 30 درصد ظرفیت مزرعهای و سالیسیلیک اسید نیم میلی‌مولار به بیشترین مقدار رسید. بیشترین وزن خشک بوته و اندامهای برگ و ساقه به ترتیب به میزان 2/18، 8 و 6/6 گرم در 100 درصد ظرفیت مزرعهای و محلول‌پاشی نیم میلی‌مولار سالیسیلیک اسید مشاهده شد. عملکرد اسانس در اثر تنش کم‌آبی کاهش پیدا کرد و بیشترین عملکرد اسانس در 100 درصد ظرفیت مزرعهای و کاربرد سالیسیلیک اسید نیم میلی‌مولار به‌دست آمد. با توجه به نتایج حاصل گیاه دارویی کاکوتی کوهی برای داشتن بیشترین عملکرد مورفولوژیکی نیاز به آبیاری کامل و محلول‌پاشی نیم میلی‌مولار سالیسیلیک اسید دارد.
علوم میوه
ابراهیم لطیفی خواه؛ سعید عشقی؛ علی قرقانی؛ عنایت اله تفضلی؛ فاطمه رزاقی
چکیده
به خاطر کمبود منابع آب شیرین، این پژوهش با هدف تعیین دامنه تحمل شوری توتفرنگی رقم‌های ʼ پاروسʻ و ʼ آروماسʻ و نقش احتمالی براسینواستروئید در تخفیف اثر منفی شوری برنامهریزی شد. در این پژوهش محلول‌پاشی برگی با 24- اپی براسینولید (0، 25/0، 5/0 و 1 میلی گرم در لیتر) و چهار سطح شوری (0، 20، 40 و60 میلیمولارکلرید سدیم) به‌صورت آزمایش فاکتوریل ...
بیشتر
به خاطر کمبود منابع آب شیرین، این پژوهش با هدف تعیین دامنه تحمل شوری توتفرنگی رقم‌های ʼ پاروسʻ و ʼ آروماسʻ و نقش احتمالی براسینواستروئید در تخفیف اثر منفی شوری برنامهریزی شد. در این پژوهش محلول‌پاشی برگی با 24- اپی براسینولید (0، 25/0، 5/0 و 1 میلی گرم در لیتر) و چهار سطح شوری (0، 20، 40 و60 میلیمولارکلرید سدیم) به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در شرایط آبکشت در گلخانه اجرا شد. نشاهای ریشهدار در گلدانهای پلاستیکی چهار لیتری حاوی محیط کشت پرلایت و کوکوپیت (1:1) کشت شدند. نتایج نشان داد که شوری به‌طور معنیداری باعث کاهش عملکرد گیاه گردید، در غلظت 60 میلی‌مولار حدود 44 درصد کاهش عملکرد در گیاهان تحت تنش شوری مشاهده شد. کاربرد براسینواستروئید در غلظتهای 5/0 و 1 میلیگرم در لیتر توانست اثر منفی شوری بر کاهش عملکرد را کاهش دهد. همچنین باعث افزایش سطح برگ، وزن خشک شاخساره، ریشه و عملکرد گردید. بنابراین، براساس نتایج به‌دست‌آمده در این پژوهش استفاده از تیمار براسینواستروئید با غلظتهای 5/0 و 1 میلیگرم در لیتر، راهکاری مناسب در جهت حل مشکلات ناشی از تنش شوری میباشد و رقم ʼآروماسʻ نسبت به تنش شوری و محلول‌پاشی با براسینواستروئید پاسخ بهتری نسبت به رقمʼپاروسʻ نشان داد.
علوم گیاهان دارویی
بایزید یوسفی
چکیده
این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای محلی گل‌محمدی استان کردستان برای عملکرد گل و اجزای آن در گلستان تحقیقاتی زاله سنندج در سال 1393انجام گردید. صفات بر روی پایه‌های چهار ساله 12 ژنوتیپ محلی کاشتشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و سه پایه در هر کرت در زمان مقتضی اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که بین ...
بیشتر
این تحقیق به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپهای محلی گل‌محمدی استان کردستان برای عملکرد گل و اجزای آن در گلستان تحقیقاتی زاله سنندج در سال 1393انجام گردید. صفات بر روی پایه‌های چهار ساله 12 ژنوتیپ محلی کاشتشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار و سه پایه در هر کرت در زمان مقتضی اندازهگیری گردید. نتایج نشان داد که بین اکسسشن‌ها از لحاظ عملکرد گل و اجزای آن شامل ارتفاع گیاه، تعداد برگ در پایه، متوسط طول و عرض، تعداد گل در پایه، میانگین قطر گل، متوسط وزن تازه و خشک گل و گلبرگ و نسبت وزن گلبرگ به گل اختلاف معنیدار (1% p≤) وجود داشت که این میتواند زمینه اقدامات اصلاحی برای بهبود عملکرد گل را فراهم نماید. میانگین کل عملکرد گل 2/965 گرم در پایه و اکسسشن‌های کامیاران1، بانه2، سقز1 و سروآباد1 بهترتیب با 35/1518، 91/1334، 43/1316 و 88/1262 گرم گل در پایه دارای بیشترین عملکرد بودند. عملکرد گل با تعداد گل، ارتفاع گیاه، تعداد و طول و عرض برگ، قطر گل، وزن تازه و خشک گل و گلبرگ همبستگی مثبت و معنیدار نشان داد. گروه‌بندی حاصل تجزیه خوشه‌ای (CA)، با تفکیک بر مبنای عملکرد گل و خصوصیات اکولوژیکی مناطق منشأ ژنوتیپ‌ها مطابقت نسبی داشت. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA) با نتایج CAمطابقت بالایی نشان داد اما از لحاظ عملکرد گل، تفکیک ژنوتیپی آن واضح‌تر بود. در مجموع، اکسسشن کامیاران1 بهعنوان اکسسشن برتر برای توسعه گل‌محمدی با ژنوتیپهای محلی استان کردستان توصیه می‌شود.
شاهین علیزاده؛ حمید حسن پور
چکیده
زرشک یکی از ریز میوهها است که به‌صورت خودرو در مناطق شمال غرب ایران رشد مییابد. ارزیابی ویژگیهای میوه و بذر میتواند در انتخاب رقم‌های برتر سودمند واقع شود. هدف از این پژوهش بررسی شناخت بهتر ویژگیهای ژنوتیپهای وحشی زرشک استان آذربایجان غربی به‌منظور کاربرد آنها در برنامههای اصلاحی است. در آغاز مناطق و سپس ژنوتیپهای ...
بیشتر
زرشک یکی از ریز میوهها است که به‌صورت خودرو در مناطق شمال غرب ایران رشد مییابد. ارزیابی ویژگیهای میوه و بذر میتواند در انتخاب رقم‌های برتر سودمند واقع شود. هدف از این پژوهش بررسی شناخت بهتر ویژگیهای ژنوتیپهای وحشی زرشک استان آذربایجان غربی به‌منظور کاربرد آنها در برنامههای اصلاحی است. در آغاز مناطق و سپس ژنوتیپهای زرشک موجود شناسایی و نمونهبرداری از آنها صورت گرفت و بی‌درنگ به آزمایشگاه منتقل و صفاتی شامل طول و عرض میوه، بذر و برگ، رنگ و چگالی میوه اندازهگیری شد. تجزیۀ کلاستر به روش وارد (Ward) انجام شد. نتایج نشان داد که تنوع بالایی در برخی از صفات مانند وزن و طول میوه، عرض بذر، و صفات مرتبط به رنگ وجود دارد. ژنوتیپ SH14 نسبت به دیگر ژنوتیپهای بررسی‌شده بزرگ‌ترین میوه را دارد. صفات مرتبط با برگ از جمله طول و عرض برگ همبستگی معنیداری با صفات مرتبط با میوه مانند وزن و اندازة میوه و طول و عرض بذر دارند. سه عامل اصلی نزدیک به 68 درصد از واریانس کل را توجیه کردند. در تجزیۀ کلاستر ژنوتیپهای زرشک به چهار گروه اصلی تقسیم شدند. ژنوتیپهای موجود در گروه A دارای بیشترین میانگین صفت طول دم میوه و شاخصهای a* و b* رنگ را داشتند. شاخص هیو نیز در جداسازی گروهB نقش مهمی داشت. ژنوتیپهای بیبذر نیز در گروه C قرار گرفتند. ژنوتیپهای موجود در گروه D نیز میانگین صفات طول و عرض برگ و شمار بذر بالاتری بودند. نتایج به‌دست‌آمده ممکن است برای برنامههای اصلاحی و معرفی رقم در زرشک سودمند باشد.
نرجس صفائیان؛ ناصر عالم زاده انصاری؛ موسی موسوی
چکیده
در این پژوهش به‌منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی توده‌های بومی گشنیز ایران،21 تودۀ جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف ایران در دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی1390ـ 1391 در قالب طرح آگمنت (ارزیابی مقدماتی عملکرد) کاشته شدند. برخی صفات مورفولوژیکی (زمان سبز‌شدن، ارتفاع، وزن تر و خشک، وزن هزار‌دانه) و آنتیاکسیدانی ...
بیشتر
در این پژوهش به‌منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی توده‌های بومی گشنیز ایران،21 تودۀ جمع‌آوری‌شده از مناطق مختلف ایران در دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی1390ـ 1391 در قالب طرح آگمنت (ارزیابی مقدماتی عملکرد) کاشته شدند. برخی صفات مورفولوژیکی (زمان سبز‌شدن، ارتفاع، وزن تر و خشک، وزن هزار‌دانه) و آنتیاکسیدانی (کاروتنوئید، ویتامین C، کاتالاز و پراکسیداز) ارزیابی شدند. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که جمعیت‌های بررسی‌شده از نظر صفات وزن تر، خشک و وزن هزار‌دانه تفاوت معناداری دارند. تجزیه به عاملها نشان داد، سه عامل اصلی توانست 31/74درصد از کل واریانس صفات را توجیه کنند. براساس نتایج حاصل از تجزیۀ خوشه‌ای به روش یو پی جی ام آ، 21 جمعیت گشنیز در چهار گروه قرار گرفتند. گروه اول شامل: بوشهر (1) و خوزستان (2)، با کوتاهترین زمان سبز‌شدن، بیشترین میانگین وزن تر و خشک برگ، ساقه، بوته، تعداد بذر، وزن هزار‌دانه و بیشترین میزان ویتامین C و پراکسیداز در مقایسه با سایر گروهها به‌منزلۀ سازگارترین توده‌ها در شرایط اهواز معرفی میشوند. در‌مجموع میتوان از این تنوع موجود در میان توده‌های بومی گشنیز به‌منزلۀ یک منبع ژنتیکی ارزشمند، برای کارهای اصلاحی استفاده کرد.
محمد مقدم؛ رضا امید بیگی؛ اعظم سلیمی؛ محمد رضا نقوی
چکیده
جنس ریحان متعلق به تیره نعناعیان یکی از مهمترین و اقتصادی¬ترین گیاهان دارویی دنیا است که گونه‌های آن برای تولید چای دارویی، اسانس، مقاصد دارویی، ادویه‌ای، به صورت سبزی و گیاه زینتی گلدانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 38 توده ریحان بومی به همراه 2 رقم اصلاح شده (اُپال و کشکنی لولو) به عنوان ...
بیشتر
جنس ریحان متعلق به تیره نعناعیان یکی از مهمترین و اقتصادی¬ترین گیاهان دارویی دنیا است که گونه‌های آن برای تولید چای دارویی، اسانس، مقاصد دارویی، ادویه‌ای، به صورت سبزی و گیاه زینتی گلدانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 38 توده ریحان بومی به همراه 2 رقم اصلاح شده (اُپال و کشکنی لولو) به عنوان شاهد با استفاده از 32 صفت کمی و کیفی مورفولوژیک در شرایط مزرعهای انجام شد. نتایج مطالعات تاکسونومی نشان داد که این توده‌ها متعلق به سه گونه O. ciliatum (23 توده)، O. minimum (1توده) و O. basilicum (15 توده) بودند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس دادهها، تفاوتهای معنیداری در صفات کمی و کیفی اندازهگیری شده در بین توده‌ها مشاهده شد. بیشترین طول گیاه (5/49 سانتیمتر) و چرخه گل (3/11 عدد) متعلق به توده شماره 18 و بیشترین طول گلآذین را توده‌های 6 و 13 (1/15 سانتیمتر) داشتند. بیشترین طول و عرض برگ را توده‌های 4 و 5 به خود اختصاص دادند. میزان اسانس توده‌ها محدوده¬ای از 47/0% تا 42/1% بود.
سرور محمدزاده؛ ناصر بوذری؛ وحید عبدوسی
چکیده
زردآلو (prunus armeniaca L. ) از نظر اقتصادی یکی از مهمترین میوه های مناطق معتدله می باشد. ایران دارای تنوع خوبی از انواع درختان میوه بخصوص زردآلو می باشد. این آزمایش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 30 رقم و ژنوتیپ زردآلو ایرانی و 2 رقم خارجی به عنوان شاهد با استفاده از صفات مرفولوژیکی و مارکر RAPD انجام گرفت. در آزمایش اول روابط 21 صفت کمی و کیفی میوه ...
بیشتر
زردآلو (prunus armeniaca L. ) از نظر اقتصادی یکی از مهمترین میوه های مناطق معتدله می باشد. ایران دارای تنوع خوبی از انواع درختان میوه بخصوص زردآلو می باشد. این آزمایش به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 30 رقم و ژنوتیپ زردآلو ایرانی و 2 رقم خارجی به عنوان شاهد با استفاده از صفات مرفولوژیکی و مارکر RAPD انجام گرفت. در آزمایش اول روابط 21 صفت کمی و کیفی میوه ، برگ ، درخت و گل مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه همبستگی ساده وجود همبستگی های مثبت و منفی معنی داری بین برخی صفات را نشان داد. در آزمایش دوم نشانگر RAPD به کمک 35 آغازگر ده نوکلئوتیدی برای بررسی تنوع ژنتیکی ارقام و ژنوتیپ های مورد بررسی بکار رفت. نوارهای با وضوح بالا که دارای تکرار پذیری خوبی بودند برای محاسبات انتخاب شدند. ضریب کوفنتیکی بین ماتریس تشابه و دندروگرام در حد 79/0 = r بدست آمد که نشان دهنده همبستگی مناسب دندروگرام با ماتریس تشابه است . با توجه به نتایج بدست آمده ارقام و ژنوتیپ های مورد بررسی از تنوع بالایی برخوردار بودند. بعلاوه ، این آزمایش نشان داد که نشانگر RAPD برای گروه بندی ارقام زردآلو مناسب است. بطور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که سطح چند شکلی بالا بین ارقام و ژنوتیپ های ایرانی زردآلو وجود دارد که نشان می دهد ایران می تواند یکی از مراکز تنوع زردآلو در دنیا باشد. بعلاوه ، این آزمایش نشان داد که نشانگر RAPD برای گروه بندی ارقام زردآلو مناسب است.
سید عبدالله افتخاری؛ محمدرضا حسندخت؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ عبدالکریم کاشی
دوره 41، شماره 1 ، تیر 1389
چکیده
این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 44 توده اسفناج بومی ایران با استفاده از 21 صفت مورفولوژیک بر اساس توصیفگر در شرایط مزرعهای انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس دادهها، تفاوتهای معنیداری در اکثر صفات رویشی اندازهگیری شده در بین توده‌ها مشاهده شد. نتایج نشان داد که توده تبریز دارای بیشترین درصد بوته ماده (49/89%) و کمترین میانگین ...
بیشتر
این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 44 توده اسفناج بومی ایران با استفاده از 21 صفت مورفولوژیک بر اساس توصیفگر در شرایط مزرعهای انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس دادهها، تفاوتهای معنیداری در اکثر صفات رویشی اندازهگیری شده در بین توده‌ها مشاهده شد. نتایج نشان داد که توده تبریز دارای بیشترین درصد بوته ماده (49/89%) و کمترین میانگین طول دمبرگ (35/4 سانتیمتر) بود. در بین توده‌ها، توده کرمان دارای بیشترین میانگین درصد ماده خشک (6/14%) بود. بیشترین میانگین وزن تر بوته (43/84 گرم) و تعداد برگ (4/18 عدد) به ترتیب به توده‌های ورامین2 و ورامین3 اختصاص داشت. توده بجنورد 1 دارای بیشترین مقدار آنتوسیانین بود. در این تحقیق هفت نوع شکل برگ در توده‌های مختلف اسفناج شناسایی گردید. ضریب همبستگی بین صفات کلیه توده‌های مورد بررسی نشان داد که بین تعداد برگ با طول و عرض پهنک برگ همبستگی مثبت و معنیداری وجود داشت. همبستگی مثبت و معنیداری نیز بین طول دمبرگ با طول و عرض پهنک برگ و همچنین بین قطر دمبرگ با طول و عرض پهنک برگ و طول دمبرگ مشاهده شد. بر اساس تجزیه خوشه‌ای، توده‌ها به چهار گروه با 14، 4، 19 و 7 توده تقسیم شدند. در گروه اول توده‌ها از نظر شکل برگ و درصد بوتههای ماده مشابه بودند. وجه تشابه گروه دوم، تعداد و شکل برگ، طول دمبرگ، طول دوره رشد و وزن تر بوتهها بود. در گروه سوم، که تقریباً شامل تمامی توده‌های اسفناج با بذر خاردار بود، وزن تر بوته و طول دوره رشد توده‌ها مشابه بود. در گروه چهارم شباهت توده‌ها با هم، درصد ماده خشک آنها بود. نتایج بیانگر این است که توده‌های اسفناج بومی با صفات باغبانی با ارزش مانند، بالا بودن درصد بوتههای ماده، تعداد برگ، طول دمبرگ، طول دوره رشد، وزن تر بوته و یا درصد ماده خشک، جزو ذخایر ژنتیکی غنی برای برنامههای اصلاحی به شمار می‌روند.
