مهلا خلیلی بورنگ؛ محمد رضا حسندخت؛ وحیده ناظری؛ عبدالرحمن رسول نیا؛ قربان دیده باز معانلو
چکیده
هدف از این پژوهش، بررسی تنوع ژنتیکی و روابط فیلوژنتیکی 14 جمعیت از 5 گونه ترشک شامل R. chalepensis، R. kandavanicus، R. pulcher، R. crispus و R. tuberosus از استان‌های اردبیل و خراسان رضوی با استفاده از صفات مورفولوژیک بود. صفات مورد مطالعه شامل طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر، وزن خشک، کلروفیل a ، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، ضد اکسنده و فنل بود. ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، بررسی تنوع ژنتیکی و روابط فیلوژنتیکی 14 جمعیت از 5 گونه ترشک شامل R. chalepensis، R. kandavanicus، R. pulcher، R. crispus و R. tuberosus از استان‌های اردبیل و خراسان رضوی با استفاده از صفات مورفولوژیک بود. صفات مورد مطالعه شامل طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر، وزن خشک، کلروفیل a ، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، ضد اکسنده و فنل بود. بررسی‌های صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی در مزرعه و گلخانه نشان داد بیشترین ضریب تغییرات برای صفات مورفولوژیکی مربوط به وزن تر، تعداد برگ در بوته و وزن خشک بود، در حالی‌که کمترین ضریب تغییرات مربوط به صفت طول برگ بود. علاوه بر این، بیشترین ضریب تغییرات مربوط به کلروفیل b و فنل وکم‌ترین مربوط به کلروفیل a بود. همچنین نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات مورفولوژیکی تحت شرایط مزرعه و گلخانه نشان داد که بین گونه‌های مختلف جنس Rumexو جمعیتهای مختلف درون هر گونه در مزرعه تفاوت معنیدار وجود دارد، در حالی‌که بین گونه‌های مختلف در گلخانه تنها از لحاظ مجموعه صفات مانند طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ در بوته، وزن تر، وزن خشک، فنل و ضد اکسنده تفاوت معنیدار بود. به طور کلی، میزان فنل و ضد اکسنده در گونه R. crispus نسبت به گونه‌های دیگر بیشتر بود. درحالیکه R. tuberosus از لحاظ کلیه صفات مورفولوژی و فیتوشیمیای مورد بررسی مقادیر پایین‌تری را در مقایسه با سایر گونه‌ها نشان داد.
سید فاضل میراحمدی؛ محمد رضا حسندخت؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ محمدرضا نقوی؛ کرامت اله رضایی
چکیده
اسفناج به سبب داشتن ارزش غذایی و اقتصادی بالا، همواره مورد توجه اصلاحگران بوده است. در این پژوهش تعداد 40 جمعیت متعلق به 3 گونه Spinacia oleracea، S. turkestanica و S. tetrandra از سراسر ایران، به علاوه یک جمعیت از کشور افغانستان و نیز دو رقم اصلاح شده Viroflay و Baby spinach ، ژرمپلاسم مورد مطالعه را تشکیل دادند. در راستای انجام این آزمایش، تعداد 33 صفت در سه گروه ...
بیشتر
اسفناج به سبب داشتن ارزش غذایی و اقتصادی بالا، همواره مورد توجه اصلاحگران بوده است. در این پژوهش تعداد 40 جمعیت متعلق به 3 گونه Spinacia oleracea، S. turkestanica و S. tetrandra از سراسر ایران، به علاوه یک جمعیت از کشور افغانستان و نیز دو رقم اصلاح شده Viroflay و Baby spinach ، ژرمپلاسم مورد مطالعه را تشکیل دادند. در راستای انجام این آزمایش، تعداد 33 صفت در سه گروه مورفولوژیک، فیزیولوژیک و بیوشیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد ساختار ژنتیکی ژرمپلاسم حاضر دارای تنوع مناسبی برای صفات مورد بررسی بود. میانگین ضریب تغییرات صفات مورد مطالعه 8/29 درصد بدست آمد. تجمع اکسالات در بین جمعیتهای مورد مطالعه دارای تفاوت معنیداری بود. کمترین میانگین انباشت اکسالات 682 میلی‌گرم در 100 گرم وزن تر در جمعیت کرج از گونه اهلی S.oleracea و بیشترین مقدار 2902 میلی‌گرم در 100 گرم وزن تر در جمعیت بزنگان از گونه وحشی S. turkestanica مشاهده شد. نتایج آنالیز خوشهای، جمعیتهای دو گونه وحشی را در یک گروه مشترک و جدا از بقیه قرار داد. ضرایب همبستگی صفات مورد بررسی از 83/0- تا 99/0 متغیر بود. در مجموع 1/43 درصد از تمام روابط متقابل بین 33 صفت موجود دارای همبستگی معنیدار در سطح 1 یا 5 درصد بود. نتایج همبستگی نشان داد که گیاه با شاخص کارایی بیشتر، از ماندگاری پس از برداشت بیشتری نیز برخوردار بود. همچنین از میان تمام صفات تنها صفت تاول دار بودن سطح برگ دارای همبستگی منفی و معنیدار با صفت انباشت اکسالات بود.
پژمان مشین چی؛ محمد رضا حسندخت؛ حسین دهقانی سانیچ
چکیده
بهمنظور ارزیابی برخی صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی خیار گلخانهای تحت تأثیر سطوح مختلف تنش کم آبی و انواع خاکپوش، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. سطوح مختلف آبیاری در سه سطح 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی به‌عنوان کرت اصلی و سطوح خاکپوش در چهار سطح بدون خاکپوش، خاکپوش پلاستیک ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی برخی صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی خیار گلخانهای تحت تأثیر سطوح مختلف تنش کم آبی و انواع خاکپوش، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. سطوح مختلف آبیاری در سه سطح 100، 80 و 60 درصد نیاز آبی به‌عنوان کرت اصلی و سطوح خاکپوش در چهار سطح بدون خاکپوش، خاکپوش پلاستیک سیاه، خاکپوش پلاستیک شفاف و خاکپوش چیپس چوب به‌عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. در این آزمایش ارتفاع بوته، قطر ساقه اصلی، درصد ماده خشک ساقه و برگ، کلروفیل a، b و کل، زودرسی، عملکرد کل ، عملکرد خیار درجه 1 و 2 و کارایی مصرف آب مورد ارزیابی قرار گرفت.نتایج نشان داد بیشترین مقدار صفات در سطح آبیاری 100 درصد نیاز آبی حاصل گردید و با اعمال سطح آبیاری 80 و 60 درصد نیاز آبی، صفاتی نظیر ارتفاع بوته، قطر ساقه، کلروفیل a، b و کل، عملکرد کل و زودرسی کاهش پیدا کردند. بالاترین عملکرد خیار درجه 1 و کل بهترتیب با 3514 و 3684 گرم در بوته در 100 درصد نیاز آبی و با کاربرد خاکپوش چیپس چوب بدست آمد.نتایج پژوهش حاضر حاکی از اثربخشی سودمند کاربرد خاکپوش چیپس چوب در اکثر ویژگیهای فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی خیار گلخانهای مورد مطالعه به دلیل حفظ رطوبت خاک و استفاده بهینه آن در مدیریت آبیاری بود، که میتواند در افزایش بهرهوری محصولات گلخانهای به ویژه در مناطق خشک و نیمهخشک مؤثر باشد.
سید مهدی نبئی؛ محمد رضا حسندخت؛ وحید عبدوسی؛ محمدرضا اردکانی
چکیده
این تحقیق بهمنظور بررسی اثر بیوچار در ترکیب با کود تازه مرغی و سطوح مختلف چای کمپوست کود مرغی بر واکنشهای تغذیهای و صفات رشدی گوجهفرنگی گلخانهای صورت گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل بیوچار در دو سطح (صفر و 10 تن در هکتار)و تغذیه آلی و شیمیایی در شش سطح (کود ...
بیشتر
این تحقیق بهمنظور بررسی اثر بیوچار در ترکیب با کود تازه مرغی و سطوح مختلف چای کمپوست کود مرغی بر واکنشهای تغذیهای و صفات رشدی گوجهفرنگی گلخانهای صورت گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل بیوچار در دو سطح (صفر و 10 تن در هکتار)و تغذیه آلی و شیمیایی در شش سطح (کود مرغی تازه به میزان 30 تن در هکتار، چای کمپوست مرغی شامل سه سطح 4/1، 8/1 و 12/1 حجم کود به حجم آب و کود شیمیایی ماکرومیکس و پلیمیکرو به میزان 1 لیتر در هکتار و آب به عنوان شاهد) بود. نتایج نشان داد بین تیمارهای مختلف از لحاظ میزان نیتروژن کل، آهن، منگنز، مس و روی خاک تفاوت معنیداری. وجود داشت. بیشترین غلظت نیتروژن برگ، وزن خشک بوته و عملکرد میوه مربوط به تیمار T1B1(بیوچار + کود شیمیایی) و بیشترین میزان غلظت منگنز، روی، مس و آهن برگ بهترتیب مربوط به تیمار T3B1 (چای کمپوست 4/1 و بیوچار )و T4B1(چای کمپوست 8/1 و بیوچار ) بهدست آمد. در تیمار T3B1 (چای کمپوست 4/1 و بیوچار)، بیشترین ظرفیت پاداکسنده (75/3IC50= ) و میزان ویتامین ث (03/29 میلی گرم بر 100 گرم میوه تازه) نسبت به شاهد حاصل شد، ولی در بین تیمارهای بیوچار و بیوچار توام با تغذیه از نظر میزان مواد جامد محلول و اسید قابل عیارسنجی تفاوت معنیداری مشاهده نشد.
علوم سبزی
سجاد جعفری؛ محمد رضا حسندخت؛ مهدی طاهری؛ عبدالکریم کاشی
چکیده
والک یکی از سبزیهای بومی ایران است که چندین گونه از جنس آلیوم و زیرجنس ملانوکرومیوم را شامل میشود. این تحقیق با هدف بررسی ارزش غذایی و ظرفیت پاداکسایشی اندامهای مختلف هشت جمعیت وحشی از دو گونه والک ایرانی (Allium akaka S.G. Gmelin و Allium elburzense W.) در اقلیمهای مختلف انجام شد. نتایج نشان داد مقدار پتاسیم و کلسیم در رویشگاه اصلی مورد مطالعه، ...
بیشتر
والک یکی از سبزیهای بومی ایران است که چندین گونه از جنس آلیوم و زیرجنس ملانوکرومیوم را شامل میشود. این تحقیق با هدف بررسی ارزش غذایی و ظرفیت پاداکسایشی اندامهای مختلف هشت جمعیت وحشی از دو گونه والک ایرانی (Allium akaka S.G. Gmelin و Allium elburzense W.) در اقلیمهای مختلف انجام شد. نتایج نشان داد مقدار پتاسیم و کلسیم در رویشگاه اصلی مورد مطالعه، بهترتیب بهمیزان 182 تا 432 و 159 تا 252 (mg/100g) و در مزرعه نیز بهترتیب 311 تا 533 و 193 تا 243 (mg/100g) بهدست آمد. مقدار فنل کل بهمیزان 73/1 تا 57/2 (g AGE/kg FW)، مقدار اسید آسکوربیک بهمیزان 08/6 تا 11/8 (mg/100g FW) و ظرفیت پاداکسایشی در بازه 13/2 تا 02/3 (g AAE/kg FW) در مزرعه بهدست آمد؛ درحالیکه میزان این ترکیبات در رویشگاه اصلی بهترتیب در بازه 95/1 تا 52/2(g AGE/kg FW)، 15/6 تا 94/8 (mg/100g FW) و 85/1 تا 07/3 (g AAE/kg FW) بود. ضرایب همبستگی کانونیک نشان دادند که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، pH خاک و کاهش میانگین دما، مقدار عناصر روی، آهن و پتاسیم افزایش یافت، که منجر به افزایش ترکیبات دفاعی گیاه، از جمله فنلها و در نتیجه ظرفیت پاداکسایشی کل شد. همچنین نتایج نشان داد کلسیم، پتاسیم، منیزیم و روی بیشترین اثر را بر سنتز اسید آسکوربیک، فنلها و ظرفیت پاداکسایشی، نسبت به سایر عناصر داشتند. بر اساس نتایج بارهای کانونیک، تمام فراسنجههای محیطی بر ارزش غذایی و ظرفیت پادکسایشی بافت والک اثرگذار بودند که بررسی هرکدام از آنها بهتنهایی و یا چند مورد از آنها، منجر به نتیجه مطلوب نمی‌گردد و تمام این عوامل در کنار یکدیگر، شرایط موجود گیاه را توجیه میکنند.
علوم سبزی
عاطفه طبسی؛ محمدرضا حسندخت؛ محمدرضا فتاحی مقدم
چکیده
بهمنظور برآورد وراثت‌پذیری، هتروزیس، ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی در صفات تعداد برگ، میانگین تعداد روز تا نخستین گلدهی، میانگین وزن تر بوته، میانگین وزن تر ساقه و طول ساقه گل‌دهنده، هفت لاین کاهوی ایرانی (سیاه دزفول، گرگان، ورامین، جهرم، لاینهای شماره 18 ، 21 و 27 مازندران) در یک طرح دای‌آلل کامل تلاقی داده شدند. در مجموع 49 ...
بیشتر
بهمنظور برآورد وراثت‌پذیری، هتروزیس، ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی در صفات تعداد برگ، میانگین تعداد روز تا نخستین گلدهی، میانگین وزن تر بوته، میانگین وزن تر ساقه و طول ساقه گل‌دهنده، هفت لاین کاهوی ایرانی (سیاه دزفول، گرگان، ورامین، جهرم، لاینهای شماره 18 ، 21 و 27 مازندران) در یک طرح دای‌آلل کامل تلاقی داده شدند. در مجموع 49 ژنوتیپ شامل والدین و نتاج آنها برای ارزیابی صفات مورد نظر، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس صفات نشان‌دهنده تفاوت معنیدار در میان ژنوتیپ‌ها بود. برای برآورد ترکیب‌پذیری، از روش نخست گریفینگ مدل (1) استفاده شد. میزان ترکیب‌پذیری عمومی در همه صفات، از ترکیب‌پذیری خصوصی آنها بیشتر بود که نشان‌دهنده نقش بیشتر اثر افزایشی نسبت به اثر غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود. وراثت‌پذیری خصوصی برای صفات طول ساقه گل‌دهنده و وزن تر بوته بهترتیب 89/0و 74/0 بود. هتروزیس مطلوبی بر اساس میانگین والدین برای وزن تر بوته (9/11 درصد) و تعداد برگ در بوته (42/12 درصد) مشاهده شد. نتایج حاصل از این تحقیق میتواند به اجرای فعالیتهای بهنژادی مدون و کاراتر در کاهو کمک کند.
علوم سبزی
محمد امیریان مجرد؛ محمد رضا حسندخت؛ وحید عبدوسی؛ سیدعلی طباطبائی؛ کامبیز لاریجانی
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر شوری بر برخی ویژگیهای ریخت‌شناختی (مورفولوژیک) و فیزیولوژیک تودههای شلغم ایرانی آزمایشی گلخانهای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اول شوری آب در چهار سطح (0، 60، 120 و 180 میلیمولار کلرید سدیم) و عامل دوم 15تودۀ شلغم ایرانی بود. نتایج نشان داد، تنش شوری میزان وزن تر و خشک ...
بیشتر
بهمنظور بررسی تأثیر شوری بر برخی ویژگیهای ریخت‌شناختی (مورفولوژیک) و فیزیولوژیک تودههای شلغم ایرانی آزمایشی گلخانهای به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل اول شوری آب در چهار سطح (0، 60، 120 و 180 میلیمولار کلرید سدیم) و عامل دوم 15تودۀ شلغم ایرانی بود. نتایج نشان داد، تنش شوری میزان وزن تر و خشک شاخساره (63 و 33 درصد)، وزن تر ریشۀ غدهای (86 درصد)، سبزینۀ (کلروفیل) a و b (52 و 5/37 درصد)، پتاسیم برگ و ریشه (2/33 و 2/31 درصد) را کاهش و میزان سدیم برگ و ریشۀ غدهای را افزایش (84 و 3/90 درصد) داد. نتایج اثر متقابل شوری و توده نشان داد، تودههای مشهد، یزد و بیرجند بیشترین کاهش میزان پرولین (71، 5/64 و 6/61 درصد) و تودههای مهریز و کرمانشاه کمترین کاهش سبزینۀ a (22 و 3/32 درصد) در شوری 180 میلیمولار نسبت به شاهد را داشتند. سبزینۀ a و b با وزن تر (**8/0 و **72/0) و خشک اندامهای هوایی (*73/0 و *68/0) همبستگی مثبت داشت. پرولین نیز به ترتیب با سدیم و پتاسیم برگ همبستگی مثبت و منفی (*43/0 و *42/0-) داشت. پتاسیم و سدیم ریشه همبستگی منفی (**88/0-) و معنیداری با هم داشتند. نتایج همچنین نشان داد، تودههای شلغم ایرانی به تنش شوری واکنشهای متفاوتی نشان میدهند و از یونهای پتاسیم و سدیم میتوان به‌عنوان شاخص انتخاب تودههای متحمل به شوری در شلغم استفاده کرد.
محمد رضا ایمانی؛ عبدالهادی حسین زاده؛ محمد رضا حسندخت؛ محمد رضا نقوی؛ رجب چوکان
چکیده
یکی از اثرگذاری‌های تغییر اقلیم و گرم شدن هوا، بر تولید سبزیهای برگی، گلدهی زودهنگام (بولتینگ) است. بهمنظور بررسی نحوۀ توارث این پدیده و زمان گلدهی، چهار رگه (لاین) از تودههای محلی کاهو شامل شیرازی (دو رگه)، زیره‌ای و سیاه با زمان گلدهی متفاوت، تلاقی و نسل‌های F1، F2، BC1p1 و BC1p2 به دست آمد. نشاهای هر تلاقی در دو آزمایش جداگانه و ...
بیشتر
یکی از اثرگذاری‌های تغییر اقلیم و گرم شدن هوا، بر تولید سبزیهای برگی، گلدهی زودهنگام (بولتینگ) است. بهمنظور بررسی نحوۀ توارث این پدیده و زمان گلدهی، چهار رگه (لاین) از تودههای محلی کاهو شامل شیرازی (دو رگه)، زیره‌ای و سیاه با زمان گلدهی متفاوت، تلاقی و نسل‌های F1، F2، BC1p1 و BC1p2 به دست آمد. نشاهای هر تلاقی در دو آزمایش جداگانه و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار کشت و صفات زمان گلدهی، وزن محصول (هد)، شمار برگ و طول بزرگ‌ترین برگ خارجی یادداشت‌برداری شد. نتایج تجزیۀ میانگین نسل‌ها نشان داد، در همۀ صفات مدل افزایشی-غالبیت کفایت نکرده و عامل‌های دیگری از جمله اثر متقابل غیرآللی (اپیستازی) در کنترل صفات مؤثر است. اثر افزایشی و غالبیت معنیدار، اما اثر غالبیت تأثیر بیشتری داشت. همچنین اثر اپیستازی افزایشی در افزایشی و غالبیت در غالبیت بر صفات مؤثر بوده است. برای تعیین شمار عامل‌های مؤثر در زمان گلدهی از نحوۀ تفرق صفت در نسل F2 استفاده و شمار دو ژن دخیل در کنترل زمان گلدهی تأیید شد. نتایج نشان داد، رگه‌های دیرگلدۀ به‌دست‌آمده از تودههای سیاه و زیره‌ای محصول و سرهای با کیفیت و کمیت بهتری نسبت به رگه‌های زود گلدۀ حاصل از تودۀ شیرازی تولید کردند. به‌طورکلی با توجه به اینکه دیرگلدهی با صفات مهم شمار برگ و وزن محصول همبستگی بالایی دارند، انتظار می‌رود که نژادگان (ژنوتیپ)های انتخابی دیرگل‌دهنده ظرفیت خوبی از نظر بروز این صفات داشته و در برنامه‌های اصلاحی از آنها استفاده شود.
محمد رضا حسندخت؛ مهدی بیگدلو؛ فروزنده سلطانی؛ رضا صالحی محمدی
چکیده
هندوانۀ ابوجهل Citrullus colocynthis L.یکی از گونه‌های گیاهی متحمل به خشکی است که به‌طور گسترده در مناطق بیابانی ایران پراکنده شده است. برای ارزیابی تحمل به خشکی آن آزمایش در مزرعۀ تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایۀ بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد که در آن سطوح آبیاری به‌عنوان ...
بیشتر
هندوانۀ ابوجهل Citrullus colocynthis L.یکی از گونه‌های گیاهی متحمل به خشکی است که به‌طور گسترده در مناطق بیابانی ایران پراکنده شده است. برای ارزیابی تحمل به خشکی آن آزمایش در مزرعۀ تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج به‌صورت کرت‌های خردشده در قالب طرح پایۀ بلوکهای کامل تصادفی اجرا شد که در آن سطوح آبیاری به‌عنوان کرت اصلی در دو سطح (100 درصد و 60 درصد ظرفیت زراعی) و توده‌ها به‌عنوان کرت فرعی در هفت سطح (کرمان، سیستان و بلوچستان، خوزستان، یزد، هرمزگان، بوشهر و اصفهان) بودند. در پایان دورۀ رشد، عملکرد، اجزای عملکرد و شاخص‌های مقاومت به خشکی در شرایط تنش و بدون تنش خشکی برای غربالگری تودههای هندوانۀ ابوجهل اندازه‌گیری شد. بیشترین میانگین عملکرد میوه در بوته در شرایط تنش و بدون تنش خشکی بهترتیب به تودۀ اصفهان (54/2 کیلوگرم در بوته) و تودۀ کرمان (73/5 کیلوگرم در بوته) و کمترین عملکرد به ترتیب به تودۀ بوشهر (27/1 کیلوگرم در بوته) و تودۀ سیستان و بلوچستان (54/3 کیلوگرم در بوته) تعلق داشت. اجزای عملکرد تودۀ اصفهان کمترین درصد تغییرپذیری را در شرایط تنش و بدون تنش خشکی نشان داد. بررسی شاخص‌های مقاومت به خشکی و همبستگی بین شاخص‌ها به همراه تجزیه به مؤلفه‌های اصلی نشان داد تودۀ اصفهان به‌عنوان تودۀ متحمل و دارای عملکرد پایدار، تودههای یزد و هرمزگان توده‌هایی نیمه متحمل با عملکرد به نسبت پایدار، تودۀ کرمان دارای عملکرد بالا در شرایط بدون تنش و غیر‌متحمل به تنش خشکی، تودههای بوشهر و خوزستان دارای عملکرد پایین و حساسیت بالا به تنش خشکی و تودۀ سیستان و بلوچستان به‌عنوان توده‌ای با ظرفیت عملکرد پایین و به نسبت متحمل به تنش خشکی بودند. به‌طورکلی تودۀ اصفهان تحمل بالایی به تنش خشکی داشت و مناسب برای برنامه‌های بهنژادی هندوانه‌های تجاری است.
ژیلا زنگویی؛ محمد رضا حسندخت؛ عبدالکریم کاشی
چکیده
این پژوهش بهمنظور بررسی اثر دو غلظت اسپرمیدین (5/0 و 1 میکرومولار) بر القای ماده‌زایی شش توده پیاز خوراکی بومی استان خراسان در محیط درونشیشهای انجام شد. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین درصد رویانزایی بهترتیب در محیطهای کشت M2 و M5 به دست آمد. بیشترین (41/1) و کمترین (33/0) درصد رویانزایی بهترتیب متعلق به تودههای روشناوند ...
بیشتر
این پژوهش بهمنظور بررسی اثر دو غلظت اسپرمیدین (5/0 و 1 میکرومولار) بر القای ماده‌زایی شش توده پیاز خوراکی بومی استان خراسان در محیط درونشیشهای انجام شد. نتایج نشان داد بیشترین و کمترین درصد رویانزایی بهترتیب در محیطهای کشت M2 و M5 به دست آمد. بیشترین (41/1) و کمترین (33/0) درصد رویانزایی بهترتیب متعلق به تودههای روشناوند بیرجند و سفید نیشابور بود. بیشترین درصد باززایی (33/3) مربوط به تودۀ آشخانۀ بجنورد در محیط کشت M2 بود. تودۀ آشخانۀ بجنورد و تودۀ درگز بیشترین و کمترین درصد بقای گیاه را داشتند (بهترتیب 25/81 و80/49 درصد). بنابراین، اسپرمیدین در دو غلظت 5/0 و 1 میکرومولار، بدون تنظیمکنندههای رشد گیاهی دیگر، بر ماده‌زایی پیاز تأثیر مثبت نداشت و نبایستی جایگزین 2,4-D و BA شود. ترکیب اسپرمیدین با هورمونهای دیگر رشدی میتواند سبب القای ماده‌زایی در پیاز شود.
بیتا خوانساری نژاد؛ محمد رضا حسندخت؛ وحیده ناظری؛ ابوذر سورنی
چکیده
در این مطالعه 16 صفت مورفولوژیک روی 250 نمونۀ گیاهی (بوته) و 13 آغازگر ISSR بر 25 نمونه از دو گونۀ زعفران وحشی ایرانی (Crocus speciosus و Crocus cancellathus) بررسی شد. بیشترین ضریب تنوع مربوط به ضخامت گلبرگ (25/71درصد) و کمترین آن مربوط به صفت طول برگ (08/15درصد) بود. تجزیۀ خوشهای بر‌اساس صفات مورفولوژیک نمونه‌های مطالعه‌شده را به سه گروه تقسیم کرد. سیزده ...
بیشتر
در این مطالعه 16 صفت مورفولوژیک روی 250 نمونۀ گیاهی (بوته) و 13 آغازگر ISSR بر 25 نمونه از دو گونۀ زعفران وحشی ایرانی (Crocus speciosus و Crocus cancellathus) بررسی شد. بیشترین ضریب تنوع مربوط به ضخامت گلبرگ (25/71درصد) و کمترین آن مربوط به صفت طول برگ (08/15درصد) بود. تجزیۀ خوشهای بر‌اساس صفات مورفولوژیک نمونه‌های مطالعه‌شده را به سه گروه تقسیم کرد. سیزده آغازگر ISSR چندشکلی بالایی (46/94درصد) را نشان دادند. دامنۀ تشابه ژنتیکی بین 11/0 تا 75/0 بهترتیب میان نمونه‌های خانهمیرانـ اراک با حسنآبادـ شازند (متعلق به C. cancellathus) و بین نمونه‌های کنگاور با روانسر (متعلق به speciosusC. ) متغیر بود. نتایج نشان داد که نمونه‌های متعلق به دو گونۀ بررسیشده از تنوع بالایی برخوردار بودند و نشانگر ISSR برای تنوع ژنتیکی گونه‌های زعفران مناسب است.
راهله ابراهیمی؛ محمد رضا حسندخت؛ ذبیح اله زمانی؛ عبدالکریم کاشی؛ ایزابل رولدان رویز
چکیده
در این پژوهش، تنوع ژنتیکی 21 تودۀ موسیر (Allium hirtifolium Boiss.) وحشی ایران از مناطق جنوب، جنوب غرب، غرب و مرکز ایران با استفاده از صفات مورفولوژیکی و نشانگرهای AFLP ارزیابی شد. نتایج نشان داد تودۀ خوانسار دارای بیشترین عرض برگ (42/5 سانتی‌متر)، میانگین تعداد برگ در بوته (41/5)، قطر سوخ (84/10 سانتی‌متر)، ارتفاع سوخ (95/4 سانتی‌متر) و وزن متوسط سوخ (5/122گرم) ...
بیشتر
در این پژوهش، تنوع ژنتیکی 21 تودۀ موسیر (Allium hirtifolium Boiss.) وحشی ایران از مناطق جنوب، جنوب غرب، غرب و مرکز ایران با استفاده از صفات مورفولوژیکی و نشانگرهای AFLP ارزیابی شد. نتایج نشان داد تودۀ خوانسار دارای بیشترین عرض برگ (42/5 سانتی‌متر)، میانگین تعداد برگ در بوته (41/5)، قطر سوخ (84/10 سانتی‌متر)، ارتفاع سوخ (95/4 سانتی‌متر) و وزن متوسط سوخ (5/122گرم) بود و بنابراین، تودۀ مناسبی برای اهلیسازی و کشت است. بر‌اساس تجزیۀ کلاستر تودههای مطالعه‌شده از نظر صفات مورفولوژیکی در سه گروه قرار گرفتند که تا حد زیادی بر‌اساس نزدیکی و دوری جغرافیایی بود. در بررسی مولکولی توسط نشانگرهای AFLP از چهار ترکیب آغازگری EcoRI و MseI دارای سه نوکلئوتید انتخابی استفاده شد. در آنالیز مولکولی، 376 نشانگر حاصل شد که 204 نشانگر (28/53 درصد) چندشکلی نشان دادند. بر‌اساس دندروگرام حاصل از دادههای مولکولی، تودههای موسیر بومی ایران در حد تشابه 70 درصد در پنج گروه قرار گرفتند که مطابقت زیادی با پراکنش جغرافیایی آنها نشان داد. همچنین تودۀ کازرون از منطقۀ گرمتر جنوبی با تودههای شمالیتر که از مناطق سردتر بوند تفاوتهای ژنتیکی بارزتری داشت. نتایج نشان داد تکنیک AFLP ابزار مناسبی در ارزیابی تنوع ژنتیکی تودههای موسیر ایرانی است.
محمود رقامی؛ محمد رضا حسندخت؛ ذبیح اله زمانی؛ محمد رضا فتاحی مقدم؛ عبدالکریم کاشی؛ آنا ایزابل لوپز‌سیز
چکیده
مجموعه 18 جفت آغازگر اس‌اس‌آر برای ارزیابی تنوع ژنتیکی در 52 توده ملون شامل 24 توده از گروه‌های مختلف باغبانی ملون ایران همراه با 28 توده خارجی از کشورهای مختلف به‌کار گرفته شد. تمام جایگاه‌های ژنی ریزماهواره آزمون‌شده چندشکل بودند که مفید بودن آنها برای تجزیه ژنتیکی ملون‌ها تایید گردید. تعداد 141 آلل در میان کلیه ژنوتیپ‌های ...
بیشتر
مجموعه 18 جفت آغازگر اس‌اس‌آر برای ارزیابی تنوع ژنتیکی در 52 توده ملون شامل 24 توده از گروه‌های مختلف باغبانی ملون ایران همراه با 28 توده خارجی از کشورهای مختلف به‌کار گرفته شد. تمام جایگاه‌های ژنی ریزماهواره آزمون‌شده چندشکل بودند که مفید بودن آنها برای تجزیه ژنتیکی ملون‌ها تایید گردید. تعداد 141 آلل در میان کلیه ژنوتیپ‌های بررسیشده یافت شد که 79 آلل با میانگین 38/4 آلل در هر جایگاه در تودههای ایرانی دیده شد. مقادیر کم هتروزایگوتی مشاهدهشده با میانگین 12/0 بیانگر تنوع پایین درونتودهای ملونهای ایران است که حاکی از فقدان دگرگشنی بین توده‌ها یا نرخ بالای خویشآمیزی است. گزینشهای پیاپی توسط کشاورزان برای حفظ اصالت توده‌ها ممکن است توضیحی برای مقدار نسبتا بالای هموزایگوتی مشاهدهشده درون توده‌ها در این تحقیق باشد. مقادیر هموزایگوتی مشاهدهشده برای تودههای 'سوسکیسبز' و 'خاتونی' بعنوان عمدهترین تودههای زیر کشت خربزه در ایران بهترتیب 98/0 و 99/0 بود. بالاترین میزان چندشکلی با 100 درصد جایگاه ژنی چندشکل در تودههای گروه دستنبو (Dudaim) یافت شد. میانگین فاصله ژنتیکی میان تودههای ایرانی 67/0 بود.
زهرا قهرمانی؛ محمدرضا حسندخت؛ عبدالکریم کاشی؛ منصور امیدی؛ مریم جعفر خانی کرمانی
چکیده
این پژوهش به منظور ارزیابی واکنش هفت توده منتخب تره ایرانی از نظر صفات زراعی به ماده‌زایی در محیط درون شیشه‌ای انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در طرح پایه کاملا تصادفی که شامل سه سطح هورمونیB2D0 (2 میلی‌گرم در لیتر (BA ، B2D2 (2 میلی‌گرم در لیتر BA و 2 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D) و B2D4 (2 میلی‌گرم در لیتر BA و 4 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D) و هفت توده تره ...
بیشتر
این پژوهش به منظور ارزیابی واکنش هفت توده منتخب تره ایرانی از نظر صفات زراعی به ماده‌زایی در محیط درون شیشه‌ای انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در طرح پایه کاملا تصادفی که شامل سه سطح هورمونیB2D0 (2 میلی‌گرم در لیتر (BA ، B2D2 (2 میلی‌گرم در لیتر BA و 2 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D) و B2D4 (2 میلی‌گرم در لیتر BA و 4 میلی‌گرم در لیتر 2,4-D) و هفت توده تره ایرانی (گرگان، نیشابور، همدان، میانه، کنگاور، ورامین و کرمان) در سه تکرار انجام شد . صفات درصد رویانزایی، درصد باززایی گیاه، درصد بقای گیاه، درصد کالوسزایی، درصد شیشه‌ای شدن گل‌‌ها و زمان لازم جهت ظهور رویان ارزیابی شدند. در این آزمایش از مجموع 18900 گل کشت شده در محیط کشتهای مختلف، 459 رویان (43/2 درصد) تولید شد، که همه آنها به گیاه کامل تبدیل شدند. بیشترین درصد رویانزایی و باززایی گیاه (25 درصد) در توده گرگان و میانه در محیط کشت B2D2 مشاهده شد. نتایج نشان داد کشت گل گرده افشانی نشده روش موثری برای ماده‌زایی تره ایرانی در محیط درون شیشه‌ای است.
بهروز سرابی؛ محمدرضا حسندخت؛ محمد اسماعیل حسنی؛ تیمور رمک معصومی
دوره 42، شماره 3 ، دی 1390، ، صفحه 237-244
چکیده
از نشانگر رپید (RAPD) جهت بررسی تنوع ژنتیکی 34 ژنوتیپ مارچوبه خوراکی وحشی بومی شهرستان طالقان به همراه مارچوبه‌های اهلی، مارچوبه خوراکی رقم مری‌واشنگتن و persicus Asparagus استفاده شد. تعداد 80 آغازگر تصادفی در انجام واکنش PCR بر روی نمونه‌ها به کار رفت که 18 آغازگر تکثیر DNA را به صورت چندشکلی بین ژنوتیپ‌ها نشان دادند. این 18 آغازگر در مجموع 175 نوار ...
بیشتر
از نشانگر رپید (RAPD) جهت بررسی تنوع ژنتیکی 34 ژنوتیپ مارچوبه خوراکی وحشی بومی شهرستان طالقان به همراه مارچوبه‌های اهلی، مارچوبه خوراکی رقم مری‌واشنگتن و persicus Asparagus استفاده شد. تعداد 80 آغازگر تصادفی در انجام واکنش PCR بر روی نمونه‌ها به کار رفت که 18 آغازگر تکثیر DNA را به صورت چندشکلی بین ژنوتیپ‌ها نشان دادند. این 18 آغازگر در مجموع 175 نوار در کل ژنوتیپ‌ها تکثیر کردند که از بین آنها 160 نوار چند شکل بودند (4/91 درصد چندشکلی). تجزیه خوشهای ژنوتیپ‌ها بر اساس حضور نوار (یک) و عدم حضور نوار (صفر) با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و به روش UPGMA انجام گرفت. بیشترین و کمترین ضریب تشابه ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها به ترتیب 71/0 و 29/0 به دست آمد. در تجزیه خوشهای، ژنوتیپ‌ها در ضریب تشابه 68/0 در هفت زیرگروه مجزا جای گرفتند. ژنوتیپ‌های وحشی در چهار زیرگروه، مارچوبه‌های اهلی همراه با مارچوبه خوراکی رقم مری‌واشنگتن در دو زیر گروه قرار گرفتند. persicus .A به عنوان یک گونه مجزا و با اختلاف چشم‌گیری از دیگر نمونه‌های آزمایش شده در زیرگروه آخر جای گرفت. بنابر نتایج به دست‌آمده ژنوتیپ‌های مورد بررسی از تنوع نسبتاً بالایی برخوردار بودند که نشان‌دهنده غنی‌بودن ذخایر ژنتیکی مارچوبه در ایران است. ضمن اینکه، این بررسی توانایی نشانگر RAPD برای تفکیک گونه‌های مارچوبه و مطالعه تنوع ژنتیکی را نشان داد.
بهروز سرابی؛ محمدرضا حسندخت؛ محمد اسماعیل حسنی؛ تیمور رمک معصومی
دوره 41، شماره 3 ، آذر 1389
چکیده
مارچوبه خوراکی (L. (Asparagus officinalis یک سبزی قدیمی بومی اروپا، آسیا و آفریقا می‌باشد. منبع ژنتیکی مارچوبه در ایران محدود است و تنها تعداد بسیار کمی بوته مارچوبه خوراکی در کوههای شهرستان طالقان پیدا شده‌اند. به منظور ارزیابی صفات مورفولوژیک این سبزی ارزشمند، 58 بوته درون توده طالقان مطالعه و با رقم مری واشینگتن مقایسه گردید. نتایج نشان ...
بیشتر
مارچوبه خوراکی (L. (Asparagus officinalis یک سبزی قدیمی بومی اروپا، آسیا و آفریقا می‌باشد. منبع ژنتیکی مارچوبه در ایران محدود است و تنها تعداد بسیار کمی بوته مارچوبه خوراکی در کوههای شهرستان طالقان پیدا شده‌اند. به منظور ارزیابی صفات مورفولوژیک این سبزی ارزشمند، 58 بوته درون توده طالقان مطالعه و با رقم مری واشینگتن مقایسه گردید. نتایج نشان داد که میانگین بعضی صفات مورد ارزیابی از جمله ارتفاع بوته، تعداد شاخه درجه یک، قطر ساقه اصلی، طول شاخه درجه یک و تعداد فلس تا محل اولین انشعاب پانیکولی به ترتیب 81/133 سانتی‌متر، 38/38، 3/5 میلی‌متر، 6/39 سانتی‌متر و 78/14 بودند. ژنوتیپ‌های مورد بررسی 97/68 درصد نر و 03/31 درصد ماده بودند. میانگین طول اسپیر (3/6%)، قطر اسپیر (4/30%) و وزن تر اسپیر (2/52%) در ژنوتیپ‌های وحشی مارچوبه از رقم مری‌واشینگتن کمتر بودند. در گیاهان مورد بررسی گل‌‌ها از نیمه دوم اردیبهشت تا نیمه اول خرداد ظاهر و در اواسط تیر میوه‌های سبز‌رنگ تشکیل شدند. تعداد بذر در میوه‌های حبه رسیده قرمز که در اواسط شهریور جمع‌آوری گردیدند، از چهار تا شش عدد در میان گیاهان مورد بررسی متغیر بود. ضرایب همبستگی ساده بین صفات اندازه‌گیری شده نشان داد که قطر اسپیر با طول فلس‌های روی اسپیر بالاترین همبستگی مثبت را در سطح 99 درصد داشتند. در تجزیه عامل‌ها، صفات در چهار عامل اصلی قرار گرفتند که دو عامل اول 74/44 درصد از واریانس کل را توجیه کردند و نه صفت را شامل شدند. همچنین ژنوتیپ‌های مورد بررسی در تجزیه خوشهای به پنج گروه تقسیم شدند و گروه سوم که همگی جنسیت نر داشتند، از لحاظ میانگین کلیه صفات اندازه‌گیری شده، بالاتر از میانگین کل قرار گرفتند. نتایج این تحقیق نشان داد که ژنوتیپ‌های مارچوبه وحشی از تنوع قابل توجهی برخوردار بودند و این منطقه میتواند به عنوان یکی از رویشگاه‌های طبیعی مارچوبه خوراکی معرفی شود و لازم است که تنها منبع ژنتیکی این گیاه ارزشمند حفظ گردد.
سید عبدالله افتخاری؛ محمدرضا حسندخت؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ عبدالکریم کاشی
دوره 41، شماره 1 ، تیر 1389
چکیده
این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 44 توده اسفناج بومی ایران با استفاده از 21 صفت مورفولوژیک بر اساس توصیفگر در شرایط مزرعهای انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس دادهها، تفاوتهای معنیداری در اکثر صفات رویشی اندازه‌گیری شده در بین توده‌ها مشاهده شد. نتایج نشان داد که توده تبریز دارای بیشترین درصد بوته ماده (49/89%) و کمترین میانگین ...
بیشتر
این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 44 توده اسفناج بومی ایران با استفاده از 21 صفت مورفولوژیک بر اساس توصیفگر در شرایط مزرعهای انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس دادهها، تفاوتهای معنیداری در اکثر صفات رویشی اندازه‌گیری شده در بین توده‌ها مشاهده شد. نتایج نشان داد که توده تبریز دارای بیشترین درصد بوته ماده (49/89%) و کمترین میانگین طول دمبرگ (35/4 سانتی‌متر) بود. در بین توده‌ها، توده کرمان دارای بیشترین میانگین درصد ماده خشک (6/14%) بود. بیشترین میانگین وزن تر بوته (43/84 گرم) و تعداد برگ (4/18 عدد) به ترتیب به تودههای ورامین2 و ورامین3 اختصاص داشت. توده بجنورد 1 دارای بیشترین مقدار آنتوسیانین بود. در این تحقیق هفت نوع شکل برگ در تودههای مختلف اسفناج شناسایی گردید. ضریب همبستگی بین صفات کلیه تودههای مورد بررسی نشان داد که بین تعداد برگ با طول و عرض پهنک برگ همبستگی مثبت و معنیداری وجود داشت. همبستگی مثبت و معنیداری نیز بین طول دمبرگ با طول و عرض پهنک برگ و همچنین بین قطر دمبرگ با طول و عرض پهنک برگ و طول دمبرگ مشاهده شد. بر اساس تجزیه خوشهای، توده‌ها به چهار گروه با 14، 4، 19 و 7 توده تقسیم شدند. در گروه اول توده‌ها از نظر شکل برگ و درصد بوتههای ماده مشابه بودند. وجه تشابه گروه دوم، تعداد و شکل برگ، طول دمبرگ، طول دوره رشد و وزن تر بوتهها بود. در گروه سوم، که تقریباً شامل تمامی تودههای اسفناج با بذر خاردار بود، وزن تر بوته و طول دوره رشد توده‌ها مشابه بود. در گروه چهارم شباهت توده‌ها با هم، درصد ماده خشک آنها بود. نتایج بیانگر این است که تودههای اسفناج بومی با صفات باغبانی با ارزش مانند، بالا بودن درصد بوتههای ماده، تعداد برگ، طول دمبرگ، طول دوره رشد، وزن تر بوته و یا درصد ماده خشک، جزو ذخایر ژنتیکی غنی برای برنامه‌های اصلاحی به شمار می‌روند.
محمدرضا حسندخت؛ فاطمه مستوری؛ محمد نقی پاداشت دهکایی
دوره 40، شماره 1 ، خرداد 1388
چکیده
کمپوست کردن ضایعات آلی کشاورزی روشی پایدار برای استفاده مجدد از این ضایعات است. به منظور بررسی تاثیر کمپوست ضایعات چای و کمپوست پوست درختان، به عنوان اصلاح کنندگان خاک بر بستر کاشت و برخی صفات کمی و کیفی کاهوی گلخانه ای رقم Grate Lake 118آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل نسبتهای مختلف کمپوست ضایعات چای، ...
بیشتر
کمپوست کردن ضایعات آلی کشاورزی روشی پایدار برای استفاده مجدد از این ضایعات است. به منظور بررسی تاثیر کمپوست ضایعات چای و کمپوست پوست درختان، به عنوان اصلاح کنندگان خاک بر بستر کاشت و برخی صفات کمی و کیفی کاهوی گلخانه ای رقم Grate Lake 118آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارها شامل نسبتهای مختلف کمپوست ضایعات چای، کمپوست پوست درخت و خاک بودند و خاک تنها بعنوان شاهد بود. آنالیز کمپوستها نشان داد که بیشتر خصوصیات شیمیایی کمپوست ضایعات چای (EC, pH و میزان پتاسیم قابل تبادل) بهتر از کمپوست پوست درختان بود. بستر کاشت دارای کمپوست ضایعات چای و کمپوست پوست درختان دارای خصوصیات مناسبی (EC, pH و میزان پتاسیم قابل تبادل) برای کشت بدون خاک کاهوی گلخانهای بودند. نتایج نشان داد که بسترهای کشت دارای هر دو نوع کمپوست عملکرد بیشتری نسبت به شاهد داشتند، اما رشد، تجمع ماده خشک و وزن هد در بسترهای اصلاح شده با کمپوست ضایعات چای بیشتر از کمپوست ضایعات پوست درختان بود. علاوه بر عملکرد هد، بلوغ رابطه مثبتی با میزان مصرف کمپوست داشت. محصول در بستر کاشت بدون خاک نسبت به خاک دو هفته زودرس‌تر بود. بیشترین میزان فسفر، پتاسیم و کلسیم در مخلوط حاوی سه قسمت کمپوست ضایعات چای و یک قسمت خاک اندازه گیری شد. با توجه به زودرسی (78 روز) و عملکرد بالای گیاهان در بستر دارای کمپوست ضایعات چای، استفاده از آن برای بستر کاشت کاهوی گلخانهای توصیه میشود.
