علوم باغبانی ایران - فهرست مقالات

تاثیر خصوصیات رشدی پایه بر ریز شاخه پیوندی (Minigrafting) گردو

حامد بلانیان؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ علی عبادی؛ داراب حسنی

دوره 44، شماره 1 ، اردیبهشت 1392، ، صفحه 21-30

https://doi.org/10.22059/ijhs.2013.30402

چکیده

ازدیاد غیرجنسی یکی از بزرگترین مشکلات تولید گردو در ایران است. این آزمایش به منظور بررسی اثرات فیزیولوژیک پایه مانند علفی یا چوب نرم بودن و وجود برگ روی آن بر ریز شاخه پیوندی گردو صورت گرفت که در آن پیوندک های 5/2-5/1 سانتیمتری گردو روی پایه های گردوی چند هفته ای علفی و چوب نرم با یا بدون برگ و در شرایط کنترل شده پیوند گردیدند. نتایج نشان ... بیشتر ازدیاد غیرجنسی یکی از بزرگترین مشکلات تولید گردو در ایران است. این آزمایش به منظور بررسی اثرات فیزیولوژیک پایه مانند علفی یا چوب نرم بودن و وجود برگ روی آن بر ریز شاخه پیوندی گردو صورت گرفت که در آن پیوندک های 5/2-5/1 سانتیمتری گردو روی پایه های گردوی چند هفته ای علفی و چوب نرم با یا بدون برگ و در شرایط کنترل شده پیوند گردیدند. نتایج نشان داد که به طور کلی وجود برگ روی پایه تاثیر منفی بر میزان گیرایی داشته است. میانگین گیرایی در پایه های بدون برگ و برگدار به ترتیب 56 و 48 درصد بود. اختلاف معنی داری بین پایه های علفی و چوب نرم نیز دیده شد، به نحوی که پایه های چوب نرم با میانگین 56% دارای گیرایی بیشتری نسبت به پایه های علفی با 46% بودند. اثر متقابل بین نوع پایه و وجود برگ نیز مشاهده شد به نحوی که برگ در پایه های علفی باعث افزایش گیرایی ولی در پایه های چوب نرم تاثیر منفی بر گیرایی داشت. تاثیر منفی برگ در پایه های چوب نرم تا حدی بود که گیرایی را از 73% در پایه های بی برگ به 43% در پایه های برگ دار کاهش داد. وجود برگ بر زمان لازم برای گیرایی تاثیر معنی داری نداشت ولی در پایه های علفی گیرایی در زمان کمتری نسبت به پایه های چوب نرم صورت گرفت. اندازه گیری میزان قند های محلول در محل پیوند در پایه نشان داد که میزان کربوهیدراتها در پایه های چوب نرم در مقایسه با پایه های علفی و همچنین در پایه های برگدار نسبت به پایه های بی برگ بالاتر بود در صورتی که گیرایی از رابطه فوق تبعیت نکرد. این مسئله می تواند بیانگر تاثیر احتمالی عوامل دیگری علاوه بر کربوهیدرات ها باشد که توسط برگهای مسن تر یا جوانتر در پایه های چوب نرم و علفی ساخته شده و به محل پیوند منتقل می گردند که می توانند گیرایی و رشد بعدی پیوندک ها را تحت تاثیر خود قرار دهند. گیاهان پیوندی تا یک سال پس از آزمایش از زنده مانی و رشد مطلوبی برخوردار بوده اند.

بررسی تنوع فنوتیپی برخی از ارقام و ژنوتیپ های بادام با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی

موسی رسولی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح اله زمانی؛ علی ایمانی؛ علی عبادی

دوره 43، شماره 4 ، دی 1391، ، صفحه 357-370

https://doi.org/10.22059/ijhs.2012.29371

چکیده

به منظور گروه بندی و مقایسه 72 رقم و ژنوتیپ بادام،30 صفت شامل 12 صفت فنولوژیکی و رویشی درخت و 18 صفت مربوط به خشک میوه و مغز، براساس توصیفگر جهانی بادام اندازه گیری شد. بر اساس نتایج بدست آمده برخی از صفات مثل عادت رشدی درخت، رنگ گل، وزن خشک میوه، سختی پوست چوبی و طعم مغز دارای ضریب تغییرات بالایی بودند. ضرایب همبستگی ساده بین صفات نشان داد ... بیشتر به منظور گروه بندی و مقایسه 72 رقم و ژنوتیپ بادام،30 صفت شامل 12 صفت فنولوژیکی و رویشی درخت و 18 صفت مربوط به خشک میوه و مغز، براساس توصیفگر جهانی بادام اندازه گیری شد. بر اساس نتایج بدست آمده برخی از صفات مثل عادت رشدی درخت، رنگ گل، وزن خشک میوه، سختی پوست چوبی و طعم مغز دارای ضریب تغییرات بالایی بودند. ضرایب همبستگی ساده بین صفات نشان داد که بین برخی از صفات اندازه گیری شده رویشی، خشک میوه و مغز همبستگی مثبت یا منفی معنی دار وجود دارد. تجزیه کلاستر در فاصله 25 اقلیدسی ارقام و ژنوتیپ ها را به دو گروه اصلی تقسیم کرد و صفاتی مثل طول خشک میوه، وزن، عرض و رنگ مغز در تفکیک ارقام و ژنوتیپ ها موثر بودند. با کاهش فاصله اقلیدسی از 25 به 10، ارقام و ژنوتیپ ها به شش گروه اصلی تقسیم بندی شدند که از عوامل مهم تفکیک کلاسترهای اصلی صفاتی از جمله قدرت رشدی درخت، سختی و ضخامت پوست چوبی، نسبت طول به عرض خشک میوه، نسبت وزن مغز به وزن خشک میوه و طعم مغز بودند. تجزیه به عامل ها صفات مورد ارزیابی را به 11 عامل اصلی کاهش داد که در مجموع 07/75 درصد واریانس کل را توجیه نمودند. بر اساس نتایج بدست آمده ارقام و ژنوتیپ های ’دیررس ساوجبلاغ‘، ‘D-124’، ‘D-99’، ’شاهرود 12‘، ’تونو‘، ’نان پاریل‘، ’پرایس‘، ’میرپنج تهران‘، ’پاکوتاه شماره 2 طالقان‘، ’شماره 34-13‘، ’شماره 8-16‘، ’شماره 10-11‘، ’زرقان 10‘، ’ارومیه 68‘، ’برگ درشت همدان‘ و ’یزد 60 ‘از نظر برخی صفات مهم مثل عادت دیرگلدهی، خشک میوه و مغز بهتر از سایر ارقام و ژنوتیپ ها بودند.

بررسی عوامل محیطی موثر بر برخی از خصوصیات بیولوژیکی گل در چهار رقم زردآلوی ایرانی

فاطمه نکونام؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ علی عبادی

دوره 43، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 175-187

https://doi.org/10.22059/ijhs.2012.25109

چکیده

زردآلو از جایگاه مطلوبی در اقتصاد صنعت میوه برخوردار است. محدود بودن دامنه سازگاری اکولوژیکی یکی از عوامل محصول‌دهی نامنظم در این گونه است. هدف از این مطالعه بررسی اثر دمای محیط در مرحله پیش از گلدهی روی برخی از خصوصیات گل در چهار رقم زردآلوی تجاری با نام‌های نصیری، نوری، شاهرودی و جهانگیری می‌باشد. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص ... بیشتر زردآلو از جایگاه مطلوبی در اقتصاد صنعت میوه برخوردار است. محدود بودن دامنه سازگاری اکولوژیکی یکی از عوامل محصول‌دهی نامنظم در این گونه است. هدف از این مطالعه بررسی اثر دمای محیط در مرحله پیش از گلدهی روی برخی از خصوصیات گل در چهار رقم زردآلوی تجاری با نام‌های نصیری، نوری، شاهرودی و جهانگیری می‌باشد. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد دمای محیط از طریق تاثیر بر اندام‌های زایشی گل از جمله سلامت دانه‌گرده و مادگی نقش مهمی در میزان باروری ارقام ایفا می‌نماید، به طوری که در سال اول، جوانه‌زنی دانه‌گرده به علت سرمای طولانی و شدید زمستان به میزان زیادی کاهش پیدا نمود و در سال دوم احتمالا به علت وجود زمستان گرم مرحله نهایی نمو مادگی با مشکل مواجه شد و مادگی‌های با خامه کوتاه و تخمدان غیر متورم در بعضی ارقام از جمله جهانگیری و نوری مشاهده شد. دو رقم دیگر در سال دوم مادگی‌های طبیعی‌تری تولید نمودند. علت وجود تفاوت در بین ارقام را می‌توان به مسئله تناوب باردهی و ذخیره کربوهیدراتی آنها و حساسیت رقم جهانگیری به زمستان‌های گرم نسبت داد. در رقم نصیری درصد چند‌تخمکی در سال 88-87 کاهش یافت. از طرف دیگر در این سال به علت تامین زودتر سرمای تجمعی، گلدهی ارقام زودتر اتفاق افتاد و دچار مشکل سرمازدگی بهاره شدند. طبق نتایج، نوسانات دمایی در هر دو سال به نحوی کیفیت گل را تحت تاثیر قرار داد. در کل زمستان سرد و یکنواخت در سال 87-86 شرایط مناسب‌تری برای نمو اعضاء گل و تشکیل میوه زردآلو فراهم کرد. جوانه زنی دانه گرده در این سال کاهش یافت اما به علت عدم وقوع سرمازدگی بهاره باردهی ارقام به صورت مطلوب انجام گرفت.

بررسی تنوع ژنتیکی نمونه های آلوی وحشی و تجاری با استفاده از مارکر ملکولی SSR

مرضیه اتحادپور؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح اله زمانی

دوره 43، شماره 2 ، مهر 1391، ، صفحه 199-210

https://doi.org/10.22059/ijhs.2012.25111

چکیده

امروزه آلو یکی از درختان میوه مهم در بسیاری از کشورهای جهان می‌باشد. آگاهی از تنوع ژنتیکی ژرم‌پلاسم‌های موجود امکان انتخاب والدین در بهبود برنامه‌های اصلاحی را فراهم می‌کند. جهت ارزیابی تنوع ژنتیکی و مشخص نمودن روابط ژنتیکی بین ژنوتیپ‌های آلوی ایران (رامسر، کرج و مشهد) و ژنوتیپ‌های تجاری موجود در مرکز تحقیقات گروه علوم باغبانی ... بیشتر امروزه آلو یکی از درختان میوه مهم در بسیاری از کشورهای جهان می‌باشد. آگاهی از تنوع ژنتیکی ژرم‌پلاسم‌های موجود امکان انتخاب والدین در بهبود برنامه‌های اصلاحی را فراهم می‌کند. جهت ارزیابی تنوع ژنتیکی و مشخص نمودن روابط ژنتیکی بین ژنوتیپ‌های آلوی ایران (رامسر، کرج و مشهد) و ژنوتیپ‌های تجاری موجود در مرکز تحقیقات گروه علوم باغبانی دانشگاه تهران و همچنین نمونه میروبالان از هشت نشانگر ریزماهواره استفاده شد. این نشانگرها تعداد 68 آلل در مجموع هشت جایگاه ریزماهواره در ژنوتیپ‌‌های مورد بررسی تولید کردند. مکان‌های ریزماهواره UDA-005 و UDP98410 با 12 آلل بیشترین و مکان‌ ریزماهواره CPSCT026 با چهار آلل کمترین تعداد آلل را در بین نشانگرها تولید کردند. میانگین تعداد آلل‌های مؤثر (ne) 1/4 با حداکثر 6/6 آلل در مکان ریزماهواره UDA-005 و حداقل 7/2 درASSR71 بود. میانگین هتروزیگوتی مورد انتظار در بین مکان‌ها 73/0 بود که از 58/0 در ASSR71 تا 86/0 در مکان ریزماهواره UDA-005 متفاوت بود. میانگین هتروزیگوتی مشاهده شده 49/0 بود که از 34/0 در UDP98410 تا 71/0 در مکان ASSR72 متغیر بود. میانگین شاخص جریان ژنی (Nm) در بین همه مکان‌ها 22/1 بود که نشان می‌دهد مبادله مواد ژنتیکی (بذر، گرده و غیره) بین محل‌های جغرافیایی مورد نظر انجام شده است. محتوای اطلاعات چندشکلی در بین ژنوتیپ‌های مورد بررسی از 52/0 تا 80/0 با میانگین 69/0 ارزیابی شد که هتروزیگوتی بالا را در بین ژنوتیپ‌های آلو نشان داد. گروه‌بندی نمونه‌ها از روش تجزیه خوشه‌ای بر اساس ضریب تشابه SMC انجام شد و دندروگرام با استفاده از روش Unweighted Paired Group Method of Arithmetic Means رسم گردید. گروه‌بندی ژنوتیپ‌ها با مناطق جغرافیایی مطابقت نداشت به طوریکه آلوهای مناطق متفاوت در گروه‌های ژنتیکی مجاور هم قرار گرفتند ولی تفاوت مشخصی بین ژنوتیپ‌های هگزاپلوئید و دیپلوئید مشاهده شد به گونه‌ای که ژنوتیپ‌های هگزاپلوئید در فاصله 66/0 از بقیه ژنوتیپ‌ها جدا شدند و در یک گروه قرار گرفتند. بر اساس نتایج حاصل از ماتریس تشابه کمترین تشابه ژنتیکی (506/0) و بیشترین آن (92/0) و متوسط تشابه بین کل ژنوتیپ ها 77/0 بود که با متوسط تشابه گزارشات قبلی در ژنوتیپ‌های مشابه با استفاده از دیگر نشانگرها (71/0) مطابقت نشان داد.

ارزیابی تنوع ژنتیکی در تعدادی از ژنوتیپ‌های بادام با استفاده از صفات مورفولوژیک

اله داد سلیم پور؛ علی عبادی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ محمدرضا بی همتا

دوره 42، شماره 4 ، اسفند 1390، ، صفحه 319-327

چکیده

بادام یکی از مهمترین محصولات خشک میوه است که با توجه با اهداف خاص نیاز به اصلاح دارد. به این منظور اولین مرحله ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم‌پلاسم موجود است. در این راستا 56 ژنوتیپ پر رشد از طریق ثبت نه صفت مورفولوژیک (قطر تنه، ارتفاع تنه اصلی، تراکم تاج، زاویه تاج، تعداد شاخه، متوسط اندازه شاخه، رنگ نوک سرشاخه و قدرت رشد) بر اساس توصیفگر ... بیشتر بادام یکی از مهمترین محصولات خشک میوه است که با توجه با اهداف خاص نیاز به اصلاح دارد. به این منظور اولین مرحله ارزیابی تنوع ژنتیکی در ژرم‌پلاسم موجود است. در این راستا 56 ژنوتیپ پر رشد از طریق ثبت نه صفت مورفولوژیک (قطر تنه، ارتفاع تنه اصلی، تراکم تاج، زاویه تاج، تعداد شاخه، متوسط اندازه شاخه، رنگ نوک سرشاخه و قدرت رشد) بر اساس توصیفگر در ایستگاه تحقیقات باغبانی دانشگاه تهران ارزیابی شدند. تجزیه خوشه‌ای، در فاصله 9 ژنوتیپ‌ها را به چهار گروه تقسیم نمود. در گروه اول همه ژنوتیپ‌ها به استثنای دو ژنوتیپ از ایستگاه تحقیقات گروه باغبانی دانشگاه تهران و استهبان، بقیه از آذربایجان (غربی و شرقی) بودند. در گروه دوم به غیر از دو ژنوتیپ از کاشمر و استهبان، بقیه ژنوتیپ‌ها از آذربایجان بودند. در گروه سوم سه ژنوتیپ از ایستگاه تحقیقات و دو ژنوتیپ از آذربایجان بودند. در گروه چهارم نیز ژنوتیپ‌های مناطق مختلف قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده از ضریب همبستگی، صفات همبستگی بالائی را با هم نشان دادند و در اکثر صفات همبستگی معنی‌دار شد. بیشترین میزان همبستگی (74/0) بین صفات تراکم تاج و انشعاب‌دهی مشاهده شد که در سطح 1% معنی‌دار شدند. کمترین میزان همبستگی (007/0-) بین صفات قدرت رشد و تراکم تاج مشاهده شد.

بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ارقام و ژنوتیپ‌های زردآلو با استفاده از خصوصیات مورفولوژیکی و نشانگرهای RAPD

عباسعلی جنتی زاده؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح اله زمانی؛ هادی زراعتگر

دوره 42، شماره 3 ، دی 1390، ، صفحه 255-265

چکیده

ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زردآلو در جهان است که سابقه بسیار طولانی در کشت و کار آن دارد. تکثیر جنسی زردآلو از طریق بذر در طول قرنهای گذشته سبب تولید انواع متعددی از آن در ایران شده است که متاسفانه اطلاعات جامعی از وضعیت آنها وجود ندارد. در این پژوهش تعداد 39 رقم و ژنوتیپ ایرانی زردآلو با استفاده از صفات مورفولوژیک و نشانگر مولکولی ... بیشتر ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان زردآلو در جهان است که سابقه بسیار طولانی در کشت و کار آن دارد. تکثیر جنسی زردآلو از طریق بذر در طول قرنهای گذشته سبب تولید انواع متعددی از آن در ایران شده است که متاسفانه اطلاعات جامعی از وضعیت آنها وجود ندارد. در این پژوهش تعداد 39 رقم و ژنوتیپ ایرانی زردآلو با استفاده از صفات مورفولوژیک و نشانگر مولکولی RAPD مورد ارزیابی قرار گرفتند. در بررسی ضریب تنوع صفات، نسبت مواد جامد محلول (TSS) به اسیدیته قابل تیتراسیون (TA)، اسیدیته قابل تیتراسیون (TA)، وزن مغز دانه، وزن گوشت میوه و وزن میوه دارای مقادیر بالایی بودند که نشان از امکان انتخاب برای هر صفت در برنامه‌های اصلاحی را دارد. همچنین در تجزیه فاکتور که برای تعیین تعداد عامل‌های اصلی مؤثر بر شناسایی ظاهری استفاده شد، صفات مؤثر در 6 فاکتور اصلی قرار گرفتند که مجموعاً 52/79% از تغییرات کل را توجیه کردند که می‌توان فاکتورهای مستقل اول تا سوم را تحت عنوان: اندازه میوه (24%)، هسته میوه (16%) و طعم میوه (5/14%) نام گذاری کرد. تجزیه کلاستر داده‌های مورفولوژیکی توانست ارقام مختلف را براساس اندازه میوه، تاریخ رسیدن و صفات مربوط به طعم میوه تفکیک نماید. تجزیه و تحلیل داده‌های ملکولی RAPD بیشترین تشابه ژنتیکی را بین ژنوتیپ‌های نوری دیررس و نوری پیش‌رس (95/0) و کمترین تشابه ژنتیکی را بین ژنوتیپ‌های تنسگل و شاهرود-48 (30/0) نشان داد. در تجزیه کلاستر داده‌های RAPD، ژنوتیپ‌ها در فاصله تشابه 65% به 6 گروه اصلی تقسیم شدند که تا حدودی با نتایج خصوصیات مورفولوژیکی و منشاء جغرافیایی آنها تطابق داشت.

تأثیر غلظتهای مختلف سرب بر جوانهزنی بذر جنسهای چمن و ارزیابی پتانسیل جذب آن به منظور گیاهپالایی

مینا تقی زاده؛ محسن کافی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ غلامرضا ثواقبی

دوره 42، شماره 3 ، دی 1390، ، صفحه 277-289

چکیده

اخیراً استفاده از گیاهان تجمعکننده فلزات سنگین برای پالایش مناطق آلوده بسیار مورد توجه قرار گرفته است. سرب یکی از مهمترین آلاینده‌هایی است که تجمع غلظتهای نسبتاً بالایی از این فلز در برخی مناطق گزارش شده است. در این تحقیق توانایی تحمل بذر جنس‌های چمن در مرحله جوانهزنی به غلظتهای مختلف سرب و در مرحله استقرار گیاه بررسی گردید. در بخش ... بیشتر اخیراً استفاده از گیاهان تجمعکننده فلزات سنگین برای پالایش مناطق آلوده بسیار مورد توجه قرار گرفته است. سرب یکی از مهمترین آلاینده‌هایی است که تجمع غلظتهای نسبتاً بالایی از این فلز در برخی مناطق گزارش شده است. در این تحقیق توانایی تحمل بذر جنس‌های چمن در مرحله جوانهزنی به غلظتهای مختلف سرب و در مرحله استقرار گیاه بررسی گردید. در بخش اول این تحقیق نیترات سرب در غلظتهای 0، 200، ،400 800 و 1000 میلیگرم در لیتر در مرحله جوانهزنی به کار برده شد. بخش دوم با اضافه نمودن غلظتهای 0، 200، 400 و 800 میلیگرم در لیتر نیترات سرب به خاک در مرحله استقرار اجرا گردید. صفاتی که در این آزمایشها اندازهگیری شدند، شامل درصد جوانهزنی، روند جوانهزنی در طی زمان، طول ریشهچه، طول ساقهچه، طول اندام هوایی و ریشه، وزن تر اندام هوایی و ریشه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، عرض برگ، میزان کلروفیل برگ و میزان تجمع سرب در اندام هوایی و ریشه بود. طبق نتایج با افزایش غلظت سرب، درصد جوانهزنی و طول ساقهچه نسبت به شاهد افزایش یافت ولی بر رشد ریشهچه اثر بازدارندگی داشت. فاکتورهای رشدی چمن در مرحله استقرار تحت تأثیر غلظتهای سرب قرار نگرفت. میزان تجمع سرب در ریشهها نسبت به اندامهای هوایی بیشتر بود. با افزایش میزان سرب در خاک میزان تجمع سرب در اندامهای چمن افزایش یافت. به طور کلی در بین سه جنس مختلف چمن، رایگرس با 5/473 میلیگرم در کیلوگرم و کنتاکی بلوگرس با 5/1121 میلیگرم در کیلوگرم به ترتیب کمترین و بیشترین تجمع سرب را در اندام هوایی داشتند. در حالی که برموداگرس 9/877 میلیگرم در کیلوگرم وزن خشک و رایگرس با 2/2743 میلیگرم در کیلوگرم وزن خشک به ترتیب کمترین و بیشترین تجمع سرب را در ریشه نشان دادند. ارزیابی تحمل و توانایی پالایندگی نشان داد رایگرس میتواند به عنوان یک گیاه پوششی و سوپرجاذب در مکانهای آلوده به سرب استفاده شود.

بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ‌های بادام و تعیین فاصله بین 16 منطقه جمع‌آوری نمونه با استفاده از نشانگرهای مولکولی RAPD

اله داد سلیم پور؛ علی عبادی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ مهدی حدادی نژاد

دوره 42، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 127-140

چکیده

بادام یکی از محصولات مهم خشکباری در جهان است و ایران یکی از مناطق مهم انتشار این گیاه محسوب می‌شود. در این تحقیق از نشانگرهای ملکولی RAPD جهت تعیین تنوع و سطوح خویشاوندی بین 56 ژنوتیپ جمع‌آوری شده بادام استفاده شد. تعداد 16 آغازگر تصادفی در واکنش PCR در مجموع 171 باند DNA ایجاد کردند که 168 باند چند شکل بود. تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌ها بر اساس حضور ... بیشتر بادام یکی از محصولات مهم خشکباری در جهان است و ایران یکی از مناطق مهم انتشار این گیاه محسوب می‌شود. در این تحقیق از نشانگرهای ملکولی RAPD جهت تعیین تنوع و سطوح خویشاوندی بین 56 ژنوتیپ جمع‌آوری شده بادام استفاده شد. تعداد 16 آغازگر تصادفی در واکنش PCR در مجموع 171 باند DNA ایجاد کردند که 168 باند چند شکل بود. تجزیه خوشه‌ای ژنوتیپ‌ها بر اساس حضور و عدم حضور باند و با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و به روش UPGMA انجام شد. با توجه به نتایج تجزیه خوشه‌ای، نمونه‌ها در حد تشابه 44% به دو زیرگروه عمده تقسیم شدند. بر اساس ماتریس تشابه بیشترین تشابه (72%) بین نمونه‌های AV228 و AV164 مشاهده شد که هر دو از ژنوتیپ‌های ایستگاه تحقیقات گروه علوم باغبانی دانشگاه تهران بودند. کمترین تشابه (29%) بین ژنوتیپ AV123 از ایستگاه تحقیقات گروه علوم باغبانی و ژنوتیپ D8 از آذرشهر مشاهده شد. در آنالیز منطقه‌ای، بیشترین میزان هتروزیگوسیتی کل (Ht) مربوط به آغازگرهای BA6،BA17 و BD10 به میزان 39% بود و کمترین آن مربوط به آغازگر BA14 به میزان 27% بود. نتایج ماتریس تشابه بیشترین تشابه ژنتیکی را بین مناطق GS (جزیره اسلامی) و S (سرج) به میزان 95% نشان داد که هر دو منطقه از آذربایجان‌شرقی بودند. نتایج تجزیه کلاستر مناطق نشان داد در بین نمونه‌های مناطق مختلف نیز این دو نمونه کمترین فاصله (5%) را داشتند. همچنین دو نمونه AV (از ایستگاه تحقیقات) و MAH (از منطقه مهارلو) بیشترین فاصله (60%) را داشتند. نتایج حاکی از وجود تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین ژنوتیپ‌ها بود که نشان‌دهنده زمینه ژنتیکی متفاوت آنها می‌باشد. بنابراین نشانگرهای RAPD به خوبی قادر به تفکیک ژنوتیپ‌های بادام بوده و با توجه به تنوع موجود بین ژنوتیپ‌ها می‌توان از آنها جهت برنامه‌های اصلاحی به عنوان والد استفاده کرد.

شناسایی آلل‌های خود ناسازگاری در ارقام و ژنوتیپ‌های بادام ایرانی به روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)

سید اصغر موسوی قهفرخی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح اله زمانی؛ علی ایمانی؛ اینکارنا اورتگا؛ فدریکو دیسنتا

دوره 42، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 169-183

چکیده

بادام (Prunus dulcis L.) از گونه‌های اقتصادی جنس پرونوس و از خانواده رزاسه است. قسمت تجاری میوه بادام بذر خوراکی آن (مغز) می‌باشد، بنابراین انجام گرده‌افشانی و تلقیح برای تولید محصول در بادام ضروری است. اکثر ارقام تجاری بادام، خودناسازگار و برخی نیز دگرناسازگار هستند. خودناسازگاری در بادام گامتوفتیک بوده و توسط یک مکان ژنی با چندین فرم آللی ... بیشتر بادام (Prunus dulcis L.) از گونه‌های اقتصادی جنس پرونوس و از خانواده رزاسه است. قسمت تجاری میوه بادام بذر خوراکی آن (مغز) می‌باشد، بنابراین انجام گرده‌افشانی و تلقیح برای تولید محصول در بادام ضروری است. اکثر ارقام تجاری بادام، خودناسازگار و برخی نیز دگرناسازگار هستند. خودناسازگاری در بادام گامتوفتیک بوده و توسط یک مکان ژنی با چندین فرم آللی و به صورت همبارز کنترل می‌شود. در این مطالعه آلل‌های خودناسازگاری 70 رقم و ژنوتیپ بادام ایرانی و 17 رقم خارجی به روش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز(PCR) و با استفاده از ترکیب آغازگرهای دژنره که بر اساس توالی نواحی حفاظت شده مکان ژنی ناسازگاری در جنس پرونوس طراحی شده‌اند، تعیین گردید. جداسازی محصول PCR روی ژل آگارز و اندازه باندهای تکثیر شده در ارقام بادام ایرانی با اندازه آلل‌های شناخته شده در ارقام بادام خارجی شاهد و نشانگر یک کیلو جفت بازی مقایسه گردیدند. بر اساس نتایج در 50 رقم و ژنوتیپ ایرانی ازجمله ارقام ربیع (S7S27)، یلدا (S1S7)، آذر-2(S3S4) ، حریر (S4S24)، سهند (S1S2)، زرقان-7(S1S4) ، زرقان-8 (S1S2)، منقای دیرگل (S1S13)، منقا (S7S14)، خورشیدی(S4S8) ، شیربادام (S2S4)، شمشیری (S7S24)، مامایی اصفهان (S10S12) و ژنوتیپ‌های A-92 (S8S23)، (S8S13) A-2، (S8S9) K-10-15، (S7S24) K-1-16، (S1S4) K-11-40و (S1S9) A200 هر دو آلل خودناسازگاری و در 20 رقم و ژنوتیپ مورد بررسی یک باند مربوط به آلل‌های گزارش شده قبلی مشاهده شد در حالی که اندازه باند دوم مشابه با اندازه باند هیچ یک از آلل‌های شناسایی شده قبلی در بادام نبوده و احتمالاً مربوط به یک آلل جدید است که برای معرفی قطعی آلل‌های جدید باید توالی کامل آنها تعیین گردد. تعداد 8 باند تکثیر یافته جدید بودند که اندازه آنها متفاوت با اندازه آلل‌های شناخته شده در بادام بود. به طور مثال ارقام مامایی، سفید و تجاری به ترتیب دارای آلل‌های S25، S7، S24 و باندهای جدیدی به اندازه 1250، 1000 و 1065 جفت باز بودند. در بین جمعیت بادام‌های ایرانی مورد مطالعه، آلل‌های خود ناسازگاری S4، S1، S24، S7، S12 و S2 به ترتیب بیشترین فراوانی را در این تحقیق نشان دادند. استفاده از آغازگرهای دژنره، یک روش مناسب برای شناسایی ژنوتیپ ناسازگاری در ارقام و ژنوتیپ‌های بادام می‌باشد.

ارزیابی جمعیت‌های سیب حاصل از تلاقی کنترل شده ارقام ایرانی و خارجی و ارتباط بین صفات رویشی و زودباردهی

علیرضا فرخزاد؛ ذبیح اله زمانی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ علیرضا طلایی؛ محسن مردی؛ علی قرقانی؛ علی شاهی قره لر

دوره 42، شماره 2 ، شهریور 1390، ، صفحه 193-205

چکیده

به منظور بررسی ارتباط بین برخی خصوصیات مورفولوژیکی، فنولوژیکی و زود باردهی در طول چندین سال متفاوت رشدی، پژوهشی روی جمعیت‌های سیب حاصل از تلاقی کنترل شده انجام گرفت. در این آزمایش برخی صفات کمی و کیفی در بیش از 400 نتاج حاصل از چهار ترکیب تلاقی سیب‌های ارقام گلاب و شفیع‌آبادی به عنوان والدین پدری و ارقام رداسپار و گلدن اسموتی به عنوان ... بیشتر به منظور بررسی ارتباط بین برخی خصوصیات مورفولوژیکی، فنولوژیکی و زود باردهی در طول چندین سال متفاوت رشدی، پژوهشی روی جمعیت‌های سیب حاصل از تلاقی کنترل شده انجام گرفت. در این آزمایش برخی صفات کمی و کیفی در بیش از 400 نتاج حاصل از چهار ترکیب تلاقی سیب‌های ارقام گلاب و شفیع‌آبادی به عنوان والدین پدری و ارقام رداسپار و گلدن اسموتی به عنوان والدین مادری، اندازه‌گیری شدند. پارامترهای آماری مانند ضریب تغییرات فنوتیپی و شاخص تنوع فنوتیپی شانون-ویور به عنوان معیارهایی از تنوع ژنتیکی بر اساس صفات کمی و کیفی محاسبه شدند. نتایج تجزیه واریانس وجود تفاوت‌های معنی‌داری را بین جمعیت‌های مورد تلاقی نشان داد. همچنین مقایسه میانگین داده‌ها نشان داد که تفاوت معنی‌دار بین جمعیت‌های مورد مطالعه وجود دارد که بیشتر متأثر از خصوصیات والد مادری می‌باشد. نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات، وجود همبستگی های مثبت و منفی معنی‌دار بین برخی صفات مهم چون ارتفاع دانهال، محیط تنه، اندازه سطح برگ، طول و عرض برگ، نیاز سرمایی بذور، زود باردهی و غیره را نشان داد. نتایج تجزیه عامل‌ها نشان داد که 8 عامل اصلی با مقادیر بالاتر از یک، بیش از 73 درصد از واریانس کل را توجیه می‌کنند. تجزیه خوشه‌ای جمعیت‌ها بر اساس صفات مورد اندازه‌گیری به روش وارد، توانست ترکیب تلاقی دارای والد مادری مشترک را در یک گروه قرار دهد.

بررسی وضعیت ناسازگاری و عقیمی در چهار رقم زردآلوی تجاری ایران

فاطمه نکونام؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ علی عبادی

دوره 42، شماره 1 ، تیر 1390، ، صفحه 1-9

چکیده

زردآلو (Prunus armeniaca L.)، از جایگاه خاص در صنعت میوه‌کاری ایران برخوردار است. از مشکلات اساسی در تولید زردآلو می‌توان به بی نظمی باردهی و عملکرد پایین آن اشاره کرد که از جمله علل آن خودناسازگاری و عقیمی گل‌های آن است. در این آزمایش سعی شد وضعیت ناسازگاری و عقیمی در 4 رقم زردآلوی تجاری ایران در شرایط آب و هوایی کرج به روش گرده‌افشانی کنترل ... بیشتر زردآلو (Prunus armeniaca L.)، از جایگاه خاص در صنعت میوه‌کاری ایران برخوردار است. از مشکلات اساسی در تولید زردآلو می‌توان به بی نظمی باردهی و عملکرد پایین آن اشاره کرد که از جمله علل آن خودناسازگاری و عقیمی گل‌های آن است. در این آزمایش سعی شد وضعیت ناسازگاری و عقیمی در 4 رقم زردآلوی تجاری ایران در شرایط آب و هوایی کرج به روش گرده‌افشانی کنترل شده و بررسی درصد تشکیل میوه در سه دوره شمارشی (10، 30 و 60 روز بعد از گرده‌افشانی) و همچنین ارزیابی طول و قطر مادگی و بررسی جوانه‌زنی دانه گرده آنها تعیین شود. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی و به شکل تلاقی‌های دای آلل کامل انجام پذیرفت. نتایج بررسی جوانه‌زنی دانه گرده نشان داد که نر عقیمی در ارقام مورد مطالعه وجود ندارد. داده‌های مربوط به تشکیل میوه در سه دوره شمارشی جمع‌آوری و بر اساس داده‌های هر دوره، فنوتیپ‌های ناسازگار و وضعیت عقیمی تعیین شد. اندازه‌گیری طول مادگی و قطر تخمدان در جوانه‌های گل در مرحله بالونی نیز این موضوع را تایید کرد. بر اساس داده‌های حاصل از مرحله دوم شمارش میوه، مشخص شد تمام ارقام مورد بررسی خودناسازگارند اما بین آنها ناسازگاری کامل مشاهده نشد. بر اساس نتایج محاسبه درصد میوه در مراحل اول و سوم به نظر می‌رسد در دو رقم شاهرودی و نصیری ماده عقیمی و نقص کیسه جنینی وجود داشته باشد به طوری که ریزش میوه در این ارقام از شدت بیشتری برخوردار بود. اثرات ساده مربوط به نوع والد گرده‌دهنده در تشکیل میوه اولیه معنی‌دار نشد اما اثر متقابل دانه گرده و طول مادگی در سطح پنج درصد معنی‌دار شد. در کل هر چهار رقم مورد بررسی خود ناسازگار تشخیص داده شدند و عقیمی مادگی در ارقام نصیری و شاهرودی بیشتر از دو رقم دیگر مشاهده شد و به نظر می‌رسد که رقم جهانگیری فاقد عقیمی مادگی باشد. نر عقیمی در هیچکدام از ارقام مشاهده نشد.

بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ‌های وحشی زیر‌جنس Cerasus با استفاده از خصوصیات رویشی گیاه و بذر

علی شاهی قره لر؛ ذبیح اله زمانی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ناصر بوذری؛ عبداله خدیوی خوب

دوره 41، شماره 4 ، اسفند 1389، ، صفحه 359-373

چکیده

برخی از گونه‌های وحشی زیرجنس Cerasus را می‌توان در برنامه‌های اصلاحی و همچنین به عنوان پایه برای آلبالو و گیلاس مورد استفاده قرار داد. هدف از این بررسی شناخت بهتر ویژگی‌های گونه‌های وحشی زیرجنس Cerasus به منظور کاربرد آنها در برنامه‌های اصلاحی آینده بود. به این منظور، تعدادی از ویژگی‌های مورفولوژیکی قسمت‌های رویشی گیاه و بذر و استفاده ... بیشتر برخی از گونه‌های وحشی زیرجنس Cerasus را می‌توان در برنامه‌های اصلاحی و همچنین به عنوان پایه برای آلبالو و گیلاس مورد استفاده قرار داد. هدف از این بررسی شناخت بهتر ویژگی‌های گونه‌های وحشی زیرجنس Cerasus به منظور کاربرد آنها در برنامه‌های اصلاحی آینده بود. به این منظور، تعدادی از ویژگی‌های مورفولوژیکی قسمت‌های رویشی گیاه و بذر و استفاده از این صفات برای گروه‌بندی ژنوتیپ‌های وحشی زیر‌جنس Cerasus، تعداد 38 صفت روی 28 ژنوتیپ از چهار گونه این زیرجنس که از 8 منطقه جمع‌آوری شده بودند مورد ارزیابی قرار گرفت که شامل گونه‌های P. avium L. و P. mahaleb L. (از گروه Eucerasus) و P. incana Pall. و P. microcarpa Boiss. (از گروه Microcerasus) بودند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از تنوع ژنوتیپ‌ها از لحاظ صفات مورد بررسی بود. نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات، وجود همبستگی‌های مثبت و منفی معنی‌دار بین برخی صفات مهم چون ارتفاع درخت، اندازه سطح برگ، طول و وزن بذر را نشان داد. همچنین تجزیه عامل مشخص نمود که ارتفاع درخت، اندازه سطح برگ، شکل برگ، طول دمبرگ، طول بذر، وزن بذر، شکل نوک بذر و ضخامت بذر از صفات تشکیل دهنده عوامل اصلی هستند. صفات مؤثر در هفت گروه عاملی قرار گرفتند که مجموعاً 71/85 درصد از کل واریانس را توجیه نمودند. تجزیه کلاستر با استفاده از این هفت عامل توانست گونه‌ها را از همدیگر تفکیک نماید به طوری که در فاصله نزدیک 25 ژنوتیپ‌ها را به دو گروه اصلی شامل Eucerasus و Microcerasus و در فاصله 19 در سطح چهار گونه تقسیم نمود. در فاصله 10 گروه‌های بیشتری (8 گروه) مشاهده شد که به دلیل تفاوت‌های درون گونه‌ای گیاهان مورد بررسی از مناطق مختلف بود، به طوری که گیاهان یک گونه و از یک منطقه اغلب با یکدیگر گروه‎بندی شدند. تجزیه سه‎بعدی با استفاده از سه عامل اصلی نیز توانست موقعیت ژنوتیپ‌ها را مشخص نموده و گونه‌ها را از هم تفکیک نماید.

جمع‌آوری و ارزیابی تنوع مورفولوژیکی ژنوتیپ‌های گل‎محمدی ایران

مهناز کیانی؛ ذبیح اله زمانی؛ احمد خلیقی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ مجید رضا کیانی

دوره 41، شماره 3 ، آذر 1389، ، صفحه 223-233

چکیده

ذخایر توارثی پایه‌های اساسی برنامه‌های اصلاحی گیاهان بوده و مخزن ژنی برای اصلاح ارقام با ویژگی‎های مطلوب را فراهم می‌کنند. در این بین شناسایی دقیق ژنوتیپ‎ها پیش نیاز بهره‎برداری کامل از آن محسوب می‌شود. در این تحقیق پاجوش‌های26 ژنوتیپ گل‎محمدی جمع‎آوری شده از مناطق عمده کشت و پرورش آن در ایران (استان‎های فارس، اصفهان، کرمان، ... بیشتر ذخایر توارثی پایه‌های اساسی برنامه‌های اصلاحی گیاهان بوده و مخزن ژنی برای اصلاح ارقام با ویژگی‎های مطلوب را فراهم می‌کنند. در این بین شناسایی دقیق ژنوتیپ‎ها پیش نیاز بهره‎برداری کامل از آن محسوب می‌شود. در این تحقیق پاجوش‌های26 ژنوتیپ گل‎محمدی جمع‎آوری شده از مناطق عمده کشت و پرورش آن در ایران (استان‎های فارس، اصفهان، کرمان، آذربایجان‌شرقی و خراسان رضوی) در ایستگاه تحقیقات گروه علوم باغبانی دانشگاه تهران در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی کاشته شدند. در طی دو سال تعداد 50 صفت کمی و کیفی در این گیاهان مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس داده‎ها غالب صفات مورد بررسی در محدوده ژنوتیپ‎ها معنی‎دار بودند و ژنوتیپ‎ها بر اساس تجزیه آماری خوشه‎ای به روش وارد در فواصل اقلیدسی محاسبه شده در 7 گروه قرار گرفتند. 14 ژنوتیپ در گروهی واحد قرار گرفتند که نشان‎دهنده نزدیکی ژنتیکی تعداد زیادی از ژنوتیپ‎های گل‎محمدی جمع‎آوری شده از استان‎های فارس، اصفهان و کرمان می‌باشد. ژنوتیپ‎‎های آذربایجان شرقی نیز گروهی مستقل را تشکیل دادند. از بین دیگر ژنوتیپ‌ها یک ژنوتیپ پاکوتاه (3 Gاز تهران) و یک ژنوتیپ با تعداد خار کم (24 Gاز خراسان رضوی) در گروه‎هایی مستقل قرار گرفتند. مقایسه بین انحراف میانگین صفات کمی گروه‎های حاصل از آنالیز خوشه‎ای از میانگین کل هر صفت و نتایج حاصل از مقایسه جمعیت‎ها تأثیر حضور برخی از ژنوتیپ‎ها را در متمایز شدن نمونه‌های برخی از استان‎ها مشخص کرد. مطالعه حاضر افق‎های تازه‎ای را در ارتباط با ذخیره توارثی گل‎محمدی در ایران نشان داد که می‎تواند در برنامه‎ریزی‎های اصلاحی آن مورد توجه قرار گیرد.

تعیین و شناسایی آلل‌های خودناسازگاری (S-آلل) در ژنوتیپ‌های و ارقام منتخب ایرانی و خارجی بادام به روش PCR

ابوذر شیخ علیان؛ علی وزوایی؛ علی عبادی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ علی سرخوش

دوره 41، شماره 3 ، آذر 1389، ، صفحه 247-252

چکیده

بادام با نام علمی Prunus dulcis Miller [D.A. Webb] دارای خودناسازگاری گامتوفیتیک است. برای کشت وسیع و تجاری بادام استفاده از ارقام خودسازگار و کشت حداقل دو رقم سازگار با هم الزامی است. تعیین خودناسازگاری در بادام روش‎های متعددی دارد که جدیدترین آنها استفاده از آغازگرهای اختصاصی به روش PCR است. در این آزمایش از جفت آغازگر اختصاصی AS1II و AmyC5R برای تعیین ... بیشتر بادام با نام علمی Prunus dulcis Miller [D.A. Webb] دارای خودناسازگاری گامتوفیتیک است. برای کشت وسیع و تجاری بادام استفاده از ارقام خودسازگار و کشت حداقل دو رقم سازگار با هم الزامی است. تعیین خودناسازگاری در بادام روش‎های متعددی دارد که جدیدترین آنها استفاده از آغازگرهای اختصاصی به روش PCR است. در این آزمایش از جفت آغازگر اختصاصی AS1II و AmyC5R برای تعیین آللهای خودناسازگاری در بعضی ارقام ایرانی، ژنوتیپ‎های برتر در کلکسیون پردیس کشاورزی دانشگاه تهران و چند رقم خارجی به عنوان شاهد، استفاده شد. این جفت آغازگر برای تعیین آلل‎های خودناسازگاری (S- آلل) S1، S2، S3، S5،S7 ،S9 ، S10، S11، S12 وS13 مناسب است. نتایج به دست آمده در این آزمایش نشان داد که اندازه باندهای ارقام خارجی با گزارش‎های ارائه شده به طور کامل مطابقت دارد. بنابراین باندهای شناخته شده مربوط به ارقام خارجی ملاک مقایسه باندهای مربوط به ژنوتیپ‎ها و ارقام ایرانی مورد بررسی قرار گرفت. با مقایسه اندازه باندها نوع آلل خودناسازگاری مربوط به ژنوتیپ یا رقم مورد مطالعه پیش‎بینی گردید. اندازه باندهای ارقام ایرانی و ژنوتیپ‎های برتر مرکز تحقیقات باغبانی پردیس کشاورزی دانشگاه تهران عبارتند از: "یلدا" به اندازه 1100 و 2000 جفت باز متعلق به S1 وS7 ؛ "شاهرودی-5"، "آذر" و "شکوفه" به اندازه 1200 جفت باز متعلق به Sf یا S3؛ "تلخ-13" با باندی به اندازه 2000 جفت باز متعلق به S7 و باندی به اندازه 1600 جفت باز متعلق به S12؛ ژنوتیپ دیرگل شماره 5 به اندازه 1200 و 1400 جفت باز که متعلق به S1 و S13؛ ژنوتیپ دیرگل شماره 11 به اندازه 1400 جفت باز متعلق به S13 می باشد.

بررسی فنوتیپی برخی ژنوتیپ‌های انبه در ایران

منصوره شمیلی؛ علیرضا طلایی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ سیدمحمود طالبی

دوره 41، شماره 2 ، شهریور 1389

چکیده

انبه یکی از میوه‌های مهم مناطق گرمسیر و سرشار از مواد و عناصر غذایی است. در این تحقیق روابط بین 48 صفت کمی و کیفی مربوط به گل، میوه و برگ در 48 ژنوتیپ انبه مورد بررسی قرار گرفت. صفات مورد بررسی شامل مشخصات طول، عرض و شکل برگ، طول دمبرگ، وزن، طول، عرض و شکل میوه، مشخصات گل، میزان فیبر هسته، میزان ویتامین C میوه، میزان TSS آب میوه، درصد اسیدیته ... بیشتر انبه یکی از میوه‌های مهم مناطق گرمسیر و سرشار از مواد و عناصر غذایی است. در این تحقیق روابط بین 48 صفت کمی و کیفی مربوط به گل، میوه و برگ در 48 ژنوتیپ انبه مورد بررسی قرار گرفت. صفات مورد بررسی شامل مشخصات طول، عرض و شکل برگ، طول دمبرگ، وزن، طول، عرض و شکل میوه، مشخصات گل، میزان فیبر هسته، میزان ویتامین C میوه، میزان TSS آب میوه، درصد اسیدیته میوه، pH آب میوه و عملکرد درخت بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی در محدوده ارقام معنی‎دار هستند. نتایج تجزیه همبستگی ساده صفات، وجود همبستگی‌های مثبت و منفی معنی‎دار بین برخی صفات مهم را نشان داد. همچنین از تجزیه فاکتور برای تعیین تعداد عامل‎های اصلی استفاده شد. تجزیه عامل نشان داد که اکثر صفات مربوط به میوه، بذر، صفات کیفی میوه و زمان گل‎دهی عوامل اصلی را تشکیل دادند. صفات موثر در 16 گروه عاملی قرار گرفتند که در مجموع 7/83% از کل تغییرات را توجیه نمودند. در محدوده هر عامل صفات با ضرایب عاملی بالای 6/0 درصد معنی‎دار در نظر گرفته شد. تجزیه کلاستر با استفاده از این 16 عامل و روش وارد انجام شد و ژنوتیپ‎ها را به دو کلاستر اصلی، ژنوتیپ‎های هندی و پاکستانی تقسیم کرد. علاوه بر این استفاده از فاکتورهای اصلی موقعیت ژنوتیپ‌ها در آنالیز دی پلات نیز ژنوتیپ‎های پاکستانی را از ژنوتیپ‎های هندی تفکیک نمود.

ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی بعضی از ارقام و ژنوتیپ‏های بادام

سید اصغر موسوی قهفرخی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح¬اله زمانی؛ علی ایمانی

دوره 41، شماره 2 ، شهریور 1389

چکیده

به منظور ارزیابی تنوع مرفولوژیکی برخی از ارقام و ژنوتیپ‌های بادام، آزمایشی روی 55 رقم و ژنوتیپ بادام ایرانی و خارجی انجام گرفت. در این مطالعه 29 صفت کمی و کیفی خشک میوه و مغز و همچنین 4 صفت فنولوژیک درخت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات نشان داد که ارقام و ژنوتیپ‏های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه ... بیشتر به منظور ارزیابی تنوع مرفولوژیکی برخی از ارقام و ژنوتیپ‌های بادام، آزمایشی روی 55 رقم و ژنوتیپ بادام ایرانی و خارجی انجام گرفت. در این مطالعه 29 صفت کمی و کیفی خشک میوه و مغز و همچنین 4 صفت فنولوژیک درخت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات نشان داد که ارقام و ژنوتیپ‏های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه با یکدیگر دارای تفاوت معنی‏دار هستند که نشان‏دهنده وجود تنوع بین ارقام و صفات مورد بررسی است. صفاتی مانند وزن خشک میوه، درصد مغز، درصد دو قلویی، سختی و ضخامت پوست چوبی، عادت رشد و زمان رسیدن که ضرایب تغییرات بالاتری نشان دادند، دارای تنوع بالاتری بین ارقام و ژنوتیپ‏های مورد بررسی بودند. ضرایب همبستگی بین صفات اندازه‏گیری شده نشان‏دهنده وجود همبستگی مثبت یا منفی بین برخی صفات مهم بود. نتایج تجزیه کلاستر بر اساس تمام صفات اندازه‏گیری شده، ارقام را در فاصله اقلیدسی 25، به دو گروه اصلی تقسیم‏بندی کرد. با کاهش فاصله اقلیدسی از 25 به 5، ژنوتیپ‏ها و ارقام به شش گروه اصلی تقسیم‏بندی شدند. از عوامل مهم تفکیک کلاسترهای اصلی صفاتی از جمله طول، شکل و وزن خشک میوه و مغز، درصد مغز، میزان ضخامت و سختی پوست چوبی و زمان گل‏دهی بودند. تجزیه عامل توانست صفات مورد ارزیابی را به 9 عامل اصلی کاهش دهد که مجموعاً 83 درصد واریانس کل را توجیه نمودند. در محدوده هر عامل صفات با ضرایب بالای 6/0 به عنوان ضرایب عاملی معنی‏دار در نظر گرفته شدند. براساس نتایج تجزیه عامل‏ها خصوصیات خشک میوه و مغز شامل: طول، ضخامت (قطر)، وزن و اندازه خشک میوه و ضخامت و سختی پوست چوبی، میزان نقوش و شکاف در پوست چوبی، درصد مغز، طول، عرض و ضخامت (قطر) مغز، درصد دوقلویی، شکل خشک میوه و مغز بیشترین سهم را در تفاوت بین ارقام و ژنوتیپ‏ها نشان دادند. با استفاده از سه عامل اصلی در تجزیه پلات ارقام و ژنوتیپ‏هایی با خصوصیات پوست نازک و کاغذی، طول خشک میوه و مغز بلندتر، وزن و درصد مغز بالاتر از ارقام و ژنوتیپ‏هایی با پوست سخت، وزن مغز و درصد مغز پایین‏تر، طول میوه و مغز کوچک‏تر ولی ضخامت و وزن خشک میوه بیشتر و درصد دو قلویی بالاتر تفکیک گردیدند. بر اساس نتایج به دست آمده ارقام ’شاهرود12‘، ’شاهرود7‘، ’شاهرود 8- ب‘، ’زرقان7‘، ’فرانیس‘، ’شاهرود 21‘، ’مامایی‘، ’نان پاریل‘، ’مونتری‘، ’سونورا‘، ’نی پلاس الترا‘، ’یلدا‘ و ژنوتیپ‏های’کا-12-4-4‘، ’کا-1-16‘، ’کا-11-40‘ و ’کا-10-15‘ از نظر صفات خشک میوه و مغز بر

بررسی سازگاری گرده‌افشانی برخی ارقام گیلاس با رقم زرد دانشکده

موسی رسولی؛ کاظم ارزانی؛ علی ایمانی؛ محمدرضا فتاحی مقدم

دوره 41، شماره 2 ، شهریور 1389

چکیده

گیلاس (.Prunus avium L) یکی از مهمترین میوه‏های مناطق معتدله در دنیا به شمار می‏رود که به دلیل کوتاه بودن دوره رشد و نمو میوه و زودرسی و نوبرانه بودن محصول آن، از ارزش اقتصادی بالایی برخوردار می‏باشد. با توجه به اینکه اکثر ارقام گیلاس خودناسازگار بوده و برای تولید میوه تجارتی نیاز به گرده‏دهنده مناسب و سازگار دارند. در این پژوهش‌ گیلاس ... بیشتر

تنوع ژنتیکی توده‌های اسفناج بومی ایران (Spinacia oleracea L.) با استفاده از صفات مورفولوژیک

سید عبدالله افتخاری؛ محمدرضا حسندخت؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ عبدالکریم کاشی

دوره 41، شماره 1 ، تیر 1389

چکیده

این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 44 توده اسفناج بومی ایران با استفاده از 21 صفت مورفولوژیک بر اساس توصیفگر در شرایط مزرعه‎ای انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس داده‎ها، تفاوت‎های معنی‎داری در اکثر صفات رویشی اندازه‎گیری شده در بین توده‎ها مشاهده شد. نتایج نشان داد که توده تبریز دارای بیشترین درصد بوته ماده (49/89%) و کمترین میانگین ... بیشتر این تحقیق به منظور تعیین تنوع ژنتیکی 44 توده اسفناج بومی ایران با استفاده از 21 صفت مورفولوژیک بر اساس توصیفگر در شرایط مزرعه‎ای انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس داده‎ها، تفاوت‎های معنی‎داری در اکثر صفات رویشی اندازه‎گیری شده در بین توده‎ها مشاهده شد. نتایج نشان داد که توده تبریز دارای بیشترین درصد بوته ماده (49/89%) و کمترین میانگین طول دمبرگ (35/4 سانتی‎متر) بود. در بین توده‎ها، توده کرمان دارای بیشترین میانگین درصد ماده خشک (6/14%) بود. بیشترین میانگین وزن تر بوته (43/84 گرم) و تعداد برگ (4/18 عدد) به ترتیب به توده‌های ورامین2 و ورامین3 اختصاص داشت. توده بجنورد 1 دارای بیشترین مقدار آنتوسیانین بود. در این تحقیق هفت نوع شکل برگ در توده‎های مختلف اسفناج شناسایی گردید. ضریب همبستگی بین صفات کلیه توده‎های مورد بررسی نشان داد که بین تعداد برگ با طول و عرض پهنک برگ همبستگی مثبت و معنی‎داری وجود داشت. همبستگی مثبت و معنی‎داری نیز بین طول دمبرگ با طول و عرض پهنک برگ و همچنین بین قطر دمبرگ با طول و عرض پهنک برگ و طول دمبرگ مشاهده شد. بر اساس تجزیه خوشه‌ای، توده‌ها به چهار گروه با 14، 4، 19 و 7 توده تقسیم شدند. در گروه اول توده‎ها از نظر شکل برگ و درصد بوته‎های ماده مشابه بودند. وجه تشابه گروه دوم، تعداد و شکل برگ، طول دمبرگ، طول دوره رشد و وزن تر بوته‎ها بود. در گروه سوم، که تقریباً شامل تمامی توده‎های اسفناج با بذر خاردار بود، وزن تر بوته و طول دوره رشد توده‎ها مشابه بود. در گروه چهارم شباهت توده‎ها با هم، درصد ماده خشک آنها بود. نتایج بیانگر این است که توده‎های اسفناج بومی با صفات باغبانی با ارزش مانند، بالا بودن درصد بوته‎های ماده، تعداد برگ، طول دمبرگ، طول دوره رشد، وزن تر بوته و یا درصد ماده خشک، جزو ذخایر ژنتیکی غنی برای برنامه‎های اصلاحی به شمار می‌روند.

بررسی سازگاری و تاثیر گرده‎افشانی تکمیلی رقم "سوپرنووآ" با گرده ارقام مختلف بادام

موسی رسولی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح اله زمانی؛ علی ایمانی؛ علی عبادی

دوره 40، شماره 4 ، اسفند 1388

چکیده

بادام (Prunus dulcis) یکی از مهمترین میوه‌های خشک مناطق معتدله است که اکثر ارقام آن خودناسازگار بوده و برای تولید میوه تجارتی نیاز به گرده‌دهنده مناسب و سازگار دارند، لذا بررسی چگونگی تشکیل میوه و تعیین سازگاری ارقام مختلف از اهمیت بالایی در صنعت میوه‌کاری برخوردار است. از طرفی ایجاد ارقام خودسازگار بویژه در شرایط اقلیمی نامناسب برای ... بیشتر بادام (Prunus dulcis) یکی از مهمترین میوه‌های خشک مناطق معتدله است که اکثر ارقام آن خودناسازگار بوده و برای تولید میوه تجارتی نیاز به گرده‌دهنده مناسب و سازگار دارند، لذا بررسی چگونگی تشکیل میوه و تعیین سازگاری ارقام مختلف از اهمیت بالایی در صنعت میوه‌کاری برخوردار است. از طرفی ایجاد ارقام خودسازگار بویژه در شرایط اقلیمی نامناسب برای گلدهی (دمای پائین) که فعالیت حشرات گرده‎افشان کننده به صورت کافی و مناسب نباشد از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش،‌ رقم خودسازگار "سوپرنووآ" به عنوان پایه مادری با استفاده از دانه گرده ارقام "شاهرود21"، "شاهرود12"، "فراجیلو"، "10-4"، "5-11" و همچنین گرده رقم "سوپرنووآ" به عنوان پایه‌های پدری، با دو روش مختلف گرده‎افشانی شدند. طبق نتایج بدست آمده تمام ارقام مورد بررسی با رقم "سوپرنووآ" سازگار بودند. همچنین از نظر درصد تشکیل میوه بین ارقام (نوع دانه گرده) در مرحله 2 و 3 تفاوت معنی‎داری وجود داشت اما بین نوع گل‎های گرده‎افشانی شده رقم "سوپرنووآ" (اخته شده یا نشده) از نظر درصد تشکیل میوه تفاوتی مشاهده نگردید. گل‎های گرده‎افشانی شده رقم "سوپرنووآ" با گرده رقم "شاهرود 21" دارای بیشترین درصد تشکیل میوه بودند. همچنین کمترین درصد تشکیل میوه مربوط به گل‎های خودگرده‎افشانی شده رقم "سوپرنووآ" بود.

بررسی تنوع ژنتیکی 608 ژنوتیپ بذری گردو (Juglans regia) و انتخاب برخی از ژنوتیپ‎های دارای صفات برتر

عزیز ابراهیمی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ ذبیح اله زمانی؛ کورش وحدتی

دوره 40، شماره 4 ، اسفند 1388

چکیده

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و شناسایی ژنوتیپ‎های دارای صفات برتر گردو، 608 ژنوتیپ مختلف گردو در شهرستان نی‌ریز ارزیابی و نتایج آن ثبت شد. صفاتی از قبیل رنگ مغز، شکل میوه، روزنه انتهای میوه، بافت پوست و گوشتی بودن مغز کدبندی و صفاتی مانند وزن مغز، درصد مغز و ضخامت پوست نیز اندازه‌گیری شد. ارتباط و همبستگی بین صفات در بیشتر موارد در سطح ... بیشتر

بررسی تنوع ژنتیکی برخی از نمونه‌های خرمالو با استفاده از خصوصیات مرفولوژیکی و نشانگرهای RAPD

محمدرضا فتاحی مقدم؛ زهرا طالب بیدختی؛ ذبیح اله زمانی

دوره 40، شماره 2 ، شهریور 1388

چکیده

در این پژوهش تنوع ژنتیکی 29 نمونه و ژنوتیپ خرمالو با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و RAPD مورد بررسی قرار گرفت. صفات وزن تر میوه، قطر طولی و عرضی میوه، سفتی گوشت میوه، pH، TA، TSS عصاره میوه، شاخص طعم میوه، رنگ پوست و گوشت میوه، وجود بذر در میوه، و طول و عرض برگ بررسی شدند. همچنین تعداد 100 آغازگر تصادفی در انجام واکنش PCR روی نمونه‌ها آزمایش ... بیشتر در این پژوهش تنوع ژنتیکی 29 نمونه و ژنوتیپ خرمالو با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و RAPD مورد بررسی قرار گرفت. صفات وزن تر میوه، قطر طولی و عرضی میوه، سفتی گوشت میوه، pH، TA، TSS عصاره میوه، شاخص طعم میوه، رنگ پوست و گوشت میوه، وجود بذر در میوه، و طول و عرض برگ بررسی شدند. همچنین تعداد 100 آغازگر تصادفی در انجام واکنش PCR روی نمونه‌ها آزمایش شد. نتایج تجزیه واریانس صفات اندازه‌گیری شده نشان داد که تمام آنها در محدوده ارقام معنی‌دار هستند. نتایج تجزیه همبستگی ساده وجود همبستگی‌های منفی و مثبت معنی‌دار بین برخی صفات را نشان داد. همچنین از تجزیه فاکتور برای تعیین تعداد عامل‌های اصلی استفاده شد. صفات موثر در 4 گروه عاملی قرار گرفتند که مجموعاً 75/76% از کل تغییرات را توجیه نمودند. در مورد داده‌های RAPD تعداد 13 آغازگر تکثیر DNA الگو را به خوبی انجام داده و بین نمونه‌ها چندشکلی نشان دادند. در مجموع 65 نوار در کل نمونه‌ها تکثیر یافتند که 64 عدد از آنها چندشکل بودند. تجزیه کلاستر نمونه‌ها بر اساس نوارهای چندشکل با استفاده از ضریب تشابه جاکارد و به روش UPGMA انجام گرفت. در تجزیه خوشه‌ای، نمونه‌ها در حد تشابه 60 % در 4 گروه مجزا جای گرفتند. گونه‌های وحشی خرمالو از انواع خوراکی جدا شده و در دو گروه مجزای لوتوس و ویرجینیانا قرار گرفتند و خرمالوهای خوراکی نیز در دو گروه معمولی و ژاپنی قرار گرفتند. ضریب کوفنتیکی بین ماتریس تشابه و دندروگرام در حد 97/0r = بدست آمد که برازش مناسب دندروگرام به ماتریس تشابه را نشان داد.

بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ های گردوی ایرانی(Juglans regia L.) با استفاده از نشانگر مولکولی رپید RAPD

محمدرضا فتاحی مقدم؛ عزیز ابراهیمی؛ ذبیح اله زمانی

دوره 40، شماره 1 ، خرداد 1388

چکیده

گردو از محصولات مهم خشکباری است که ایران یکی از مراکز مهم پراکنش و کشت و کار آن به شمار می رود. در این مطالعه از صفات مورفولوژیک و نشانگرهای مولکولی RAPD برای تعیین سطح تنوع و خویشاوندی 31 ژنوتیپ برتر از ایران و چهار رقم خارجی گردو استفاده گردید. 14 آغازگر RAPD در مجموع 180 نوار در کل ژنوتیپ‌ها تکثیر کردند که از بین آنها 174 نوار چند شکل بودند. ... بیشتر

توارث‌پذیری آلل خودسازگاری(Sf) در نتاج بادام با استفاده از روش PCR

کاظم کمالی؛ علی عبادی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ محمدرضا نقوی؛ علی ایمانی

دوره 40، شماره 1 ، خرداد 1388

چکیده

اصلاح بادام به منظور دست یابی به ارقام خودسازگار از مهم‌ترین اهداف اصلاحی است و در این راستا تشخیص زود هنگام ژنوتیپ‌های خودسازگار به دلیل صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها اهمیت بسزایی دارد. برای تشخیص ژنوتیپ‌های خودسازگار از خودناسازگار روش‌های مختلفی اعم از کلاسیک و ملکولی وجود دارد. در این تحقیق با استفاده از روش PCRو پرایمرهای اختصاصی ... بیشتر اصلاح بادام به منظور دست یابی به ارقام خودسازگار از مهم‌ترین اهداف اصلاحی است و در این راستا تشخیص زود هنگام ژنوتیپ‌های خودسازگار به دلیل صرفه‌جویی در وقت و هزینه‌ها اهمیت بسزایی دارد. برای تشخیص ژنوتیپ‌های خودسازگار از خودناسازگار روش‌های مختلفی اعم از کلاسیک و ملکولی وجود دارد. در این تحقیق با استفاده از روش PCRو پرایمرهای اختصاصی ژنوتیپ‌های نتاج بدست‌آمده تعیین گردیدند. خودناسازگاری در بادام از نوع گامتوفیتیک بوده و این ویژگی توسط یک مکان ژنی چند آللی(S-locus )کنترل می‌شود که در درون خامه به عنوان S-RNase بیان می‌گردد. در این تحقیق ابتدا دو رقم تجاری Ferragnes وFerralise با رقم خودسازگار Tuono به صورت متقابل (Reciprocal) تلاقی داده شده و نتاج حاصله که دارای آلل خودسازگار (Sf) بودند با استفاده از روش پوشاندن شاخه‌ها (Bagging) وادار به خودگشنی شدند. بذور به دست آمده پس از طی دوره استراتیفیکاسیون سبز گردیدند و در دوران نونهالی DNA ژنومی از کلیه نتاج بدست‌آمده استخراج و ژنوتیپ های S به دست آمده با روش‌های PCR ساده و مرکب مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بدست‌آمده نشان داد که حاصل این خودگشنی، نتاج خودسازگار هموزیگوس و هتروزیگوس بوده و تمام نسبت‌های به دست آمده از اصول مندلی پیروی می‌کند. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد تشخیص خودسازگاری در بادام با استفاده از روش PCR در دوران نونهالی گیاه میسر می‌باشد. استفاده از این روش در شناسایی ژنوتیپ‌ها و ارقام خودسازگار بسیار حایز اهمیت بوده و دارای دقت بالایی است.

بررسی پارامترهای ژنتیکی در اصلاح انگورهای تازه خوری

جواد عرفانی مقدم؛ علی عبادی؛ محمدرضا فتاحی مقدم

دوره 39، شماره 1 ، اسفند 1387

چکیده

انگور یکی از مهمترین محصولات میوه در ایران است که اهمیت زیادی در مصارف تازه خوری و کشمشی دارد. در این تحقیق پارامترهای ژنتیکی (همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی، وراثت پذیری و تکرار پذیری) برخی از صفات مهم در انگورهای تازه خوری شامل: تاریخ رسیدگی، وزن، طول و عرض حبه، قند، اسید و نسبت آنها، تراکم حبه در خوشه و استحکام حبه به خوشه برآورد شده اند. ... بیشتر

اثر سیتوکینین ها، ساکارز و 8-HQS بر کیفیت و طول عمر گل های شاخه بریده رز رقم Red Gant

سپیده کلاته جاری؛ احمد خلیقی؛ فواد مرادی؛ محمدرضا فتاحی مقدم

دوره 39، شماره 1 ، اسفند 1387

چکیده

در این آزمایش اثر تیمارهای مختلفی شامل محلول نگهدارنده (200 میلی گرم در لیتر ماده8- HQS همراه با 20 گرم در لیتر ساکارز) به تنهایی یا در ترکیب با بنزیل آدنین (BA) و تیدیازورون (TDZ) به صورت تیمار کوتاه مدت (پالسی) یا افشانه (اسپری) بر صفات مرتبط با پیری و همچنین طول عمر گل های شاخه بریده رز رقم رد جانت بررسی شد. تیمارهای محلول نگهدارنده و همچنین ... بیشتر

دوره 53 (1401)

دوره 52 (1400)

دوره 51 (1399)

دوره 50 (1398)

دوره 49 (1397)

دوره 48 (1396)

دوره 47 (1395)

دوره 46 (1394)

دوره 45 (1393)

دوره 44 (1392)

دوره 43 (1391)

دوره 42 (1390)

دوره 41 (1389)

دوره 40 (1388)

دوره 39 (1387)

نویسنده = محمدرضا فتاحی مقدم

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده