صفیه بی نوا؛ علیرضا یاوری؛ مجید شکرپور
چکیده
مورتلخ (Salvia mirzayanii) یکی از گونههای چندساله و معطر اندمیک و در حال انقراض از تیره نعناع (Lamiaceae) میباشد که بهصورت خودرو در جنوب ایران میروید. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار گیاه مورتلخ از پنج رویشگاه در استان هرمزگان شامل دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ جمعآوری گردید. نمونهها در سایه و دمای محیط، خشک شدند. ...
بیشتر
مورتلخ (Salvia mirzayanii) یکی از گونههای چندساله و معطر اندمیک و در حال انقراض از تیره نعناع (Lamiaceae) میباشد که بهصورت خودرو در جنوب ایران میروید. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار گیاه مورتلخ از پنج رویشگاه در استان هرمزگان شامل دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ جمعآوری گردید. نمونهها در سایه و دمای محیط، خشک شدند. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر با سه تکرار انجام شد و پس از اندازهگیری مقدار اسانس (درصد وزنی به وزنی)، نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس جمعیت‌ها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) تعیین گردید. نتایج نشان داد عملکرد اسانس جمعیت‌های دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ به ترتیب 3/1، 2/1، 1/1، 2/1 و 4/1 درصد (وزنی به وزنی) بودند. در مجموع تعداد 40 ترکیب در اسانس مورتلخ شناسایی گردید که از این تعداد، 28 ترکیب در تمام جمعیت‌ها مشترک بودند. بیشترین اجزای شیمیایی شناسایی شده در جمعیت‌های دقفینو و بستک (36 ترکیب) و کمترین آنها در جمعیت سرچاهان (33 ترکیب) ملاحظه گردید. عمدهترین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس مورتلخ شامل دلتا- کادینن، لینالول، 1، 8- سینئول، آلفا- ترپینئول و گاما- کادینن در بین جمعیت‌های مورد بررسی بودند. وجود تفاوت بین جمعیت‌های مورتلخ نشان داد ضمن تأثیر وراثت گیاه، این گونه از پتاسیل سازگاری بالایی نسبت به شرایط اقلیمی مختلف برخوردار میباشد.
رحیمه همتی گوگه؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ مجید شکرپور؛ محمدرضا نقوی؛ علیداد ورشوچی
چکیده
تاکسول بهعنوان یک دارو با منشأ گیاهی در درمان سرطان‌های مختلف استفاده می‌گردد. گیاه فندق (Corylus avellana L.) بهعنوان یک منبع جایگزین برای تأمین تاکسول مطرح شده و توجه زیادی را بخود معطوف کرده است. در این مطالعه، تأثیر دو الیسیتور متیل جاسمونات و اسید سالیسیلیک بر روی گیاهچه‌های حاصل از کشت درونشیشهای فندق رقم سگورب مورد بررسی ...
بیشتر
تاکسول بهعنوان یک دارو با منشأ گیاهی در درمان سرطان‌های مختلف استفاده می‌گردد. گیاه فندق (Corylus avellana L.) بهعنوان یک منبع جایگزین برای تأمین تاکسول مطرح شده و توجه زیادی را بخود معطوف کرده است. در این مطالعه، تأثیر دو الیسیتور متیل جاسمونات و اسید سالیسیلیک بر روی گیاهچه‌های حاصل از کشت درونشیشهای فندق رقم سگورب مورد بررسی قرار گرفت. فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی PAL، کاتالاز، PPO، SOD و نیز محتوی پراکسید هیدورژن مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین این تحقیق، با هدف ارزیابی بیان ژن‌های txs، dbat و bapt بیوسنتز و تولید تاکسانها انجام شد. بررسی میزان فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدانی و محتوی پراکسید هیدروژن حاکی از تأثیر معنیدار الیسیتورها در افزایش محتوی H2O2 و افزایش فعالیت آنزیمهای مورد مطالعه در تیمارهای مؤثر بر افزایش متابولیتها بود. ژن‌های txs و dbat در فندق رقم سگورب بیان نشدند. بیشترین میزان بیان ژن bapt بهترتیب در تیمار با اسید سالیسیلیک در غلظت 1/0 میلیمولار در روز دوم و در تیمار با متیل جاسمونات در غلظت 1/0 میلیمولار در روز چهارم بود و بالاترین مقدار تاکسانها بهترتیب در تیمار با متیل جاسمونات 1/0 میلیمولار و اسید سالیسیلیک 2/0 و 1/0 میلیمولار به‌دست آمد، به طوری که نسبت به شاهد هشت برابر افزایش نشان داد. در کل، میزان تاکسانها از روز دوم تا روز 16 نسبت به شاهد بیشتر بود. بیشترین مقدار 10-deacetyltaxol و تاکسول مربوط به روز چهارم بعد از اعمال الیسیتور بود. در مجموع، هر دو الیسیتور متیلجاسمونات و اسید سالیسیلیک باعث افزایش بیان نسبی ژنbapt شدند.
سیاوش محمدی؛ لیلا تبریزی رائینی؛ مجید شکرپور؛ جواد هادیان؛ هارتویگ شولز
چکیده
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) یکی از گونههای اندمیک ایران است که به‌دلیل داشتن درصد بالای اسانس و همچنین میزان بالای تیمول در اسانس اهمیت دارد و در صنایع دارویی و غذایی استفاده آن رو به گسترش است. بهمنظور ارزیابی خصوصیات ژنتیکی و ترکیب‌پذیری عمومی (GCA)، 12 جمعیت آویشن دنایی از طرح آمیزشی پلی‌کراس استفاده شد. خزانه پلی‌کراس در قالب ...
بیشتر
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak) یکی از گونههای اندمیک ایران است که به‌دلیل داشتن درصد بالای اسانس و همچنین میزان بالای تیمول در اسانس اهمیت دارد و در صنایع دارویی و غذایی استفاده آن رو به گسترش است. بهمنظور ارزیابی خصوصیات ژنتیکی و ترکیب‌پذیری عمومی (GCA)، 12 جمعیت آویشن دنایی از طرح آمیزشی پلی‌کراس استفاده شد. خزانه پلی‌کراس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 6 تکرار در سال‌های 1393 و 1394 اجرا شد. سپس آزمون نتاج پلی‌کراس در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در سال‌های 1395 و 1396 در ایستگاه تحقیقاتی گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز دانشگاه تهران واقع در کرج مورد مطالعه قرار گرفت. صفات رشدی و عملکردی، درصد و عملکرد اسانس و میزان تیمول و کارواکرول مورد اندازهگیری قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر صفات مؤثر در عملکرد مانند ارتفاع بوته، وزن تر و خشک بوته و وزن خشک برگ جمعیت‌های ایلام، اصفهان 2، مرکزی 1 و 2 میزان ترکیب‌پذیری عمومی بالایی را نشان دادند و جمعیت‌های ایلام و ملایر 2 بیشترین ترکیب‌پذیری عمومی را برای درصد اسانس و عملکرد اسانس نشان دادند. بهطورکلی، نتایج این پژوهش حاکی از تنوع بالای جمعیت‌های مورد مطالعه از نظر خصوصیات مورفولوژیک و فیتوشیمیایی بود و در نهایت میتوان از جمعیت های ایلام، ملایر 2، مرکزی 1 و مرکزی 2 جهت ایجاد رقم سنتتیک و یا خزانه ژنتیکی جدید برای گزینش ژنوتیپ های برتر استفاده کرد.
علی عبادی؛ اسماء عباسی کاشانی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ مجید شکرپور
چکیده
بهمنظور ارزیابی اثر اسیدسالیسیلیک در افزایش تحمل یخ‌زدگی در انگور رقم شاهانی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل‌در قالب طرح بلوکهای کامل‌تصادفی با سه‌تکرار انجام شد. عامل‌اول اسیدسالیسیلیک در سه سطح (صفر، 5/0و ۱ میلیمولار)، عامل‌دوم زمان محلول‌پاشی در چهار سطح (مرحله رنگ‌گیری‌حبه‌ها، زمان برداشت، یک‌ماه پس از برداشت ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی اثر اسیدسالیسیلیک در افزایش تحمل یخ‌زدگی در انگور رقم شاهانی، آزمایشی بهصورت فاکتوریل‌در قالب طرح بلوکهای کامل‌تصادفی با سه‌تکرار انجام شد. عامل‌اول اسیدسالیسیلیک در سه سطح (صفر، 5/0و ۱ میلیمولار)، عامل‌دوم زمان محلول‌پاشی در چهار سطح (مرحله رنگ‌گیری‌حبه‌ها، زمان برداشت، یک‌ماه پس از برداشت و مجموع سه زمان) و عامل‌سوم سرمای‌مصنوعی در چهار سطح (4+، 15-، 18- و 21- درجه‌سانتی‌گراد) بود که روی قلمه‌های جمعآوریشده در ماه‌های دی و اسفند اعمال شد. آزمایش‌سال دوم براساس نتایج آزمایش سال اول طراحی و شامل اسیدسالیسیلیک در سه سطح (صفر، 5/0 و 5/1 میلیمولار) در مرحله یک‌ماه پس‌از برداشت و سرمای مصنوعی در چهار سطح (4+، 17-، 19- و 21- درجه سانتی‌گراد) بود که روی قلمه‌های جمعآوریشده در ماه‌های دی و اسفند انجام شد. براساس نتایج کاهش دما تا 21- درجه‌سانتی‌گراد منجر به افزایش پراکسیداسیون لیپیدهای غشا در هر دو سال آزمایش گردید و در نتیجه، درصد نشت یونی، درصد نشت فنول‌ها و میزان مالون‌دی‌آلدهید پس‌از اعمال سرمای مصنوعی افزایش یافت. همچنین در دمای 21- درجه سانتی‌گراد، برخی از شاخصهای رویشی از قبیل درصد سبزشدن نقطه رویشی اولیه، درصد سبزشدن نقطه رویشی‌ثانویه و قدرت بازیابی قلمه‌ها کاهش نشان دادند. کاربرد اسیدسالیسیلیک با غلظت‌های 5/0 و یک میلیمولار در سال اول و 5/0 و 5/1 میلیمولار در سال دوم باعث کاهش درصد نشت‌یونی، درصد نشت فنول‌ها و غلظت مالون‌دی‌آلدهید در نمونه‌های بافت جوانه و افزایش درصد سبزشدن نقاط رویشی‌اولیه و ثانویه و قدرت بازیابی قلمه‌های تحت تنش یخ‌زدگی گردید. همچنین نتایج نشان داد با کاهش دما تا 21- درجه سانتی‌گراد، میزان کربوهیدرات‌های محلول، پرولین و ترکیبات‌فنولی نیز افزایش یافت. همچنین مشاهده شد کاربرد اسیدسالیسیلیک با غلظت‌های 5/0 و یک میلیمولار در آزمایش سال اول و غلظت‌های 5/0 و 5/1 میلیمولار در آزمایش سال دوم منجر به افزایش میزان پرولین، کربوهیدرات‌های محلول و ترکیبات فنولی گردید.
علوم گیاهان دارویی
جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
چکیده
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis) گیاهی است دارویی، اندمیک ایران و متعلق به خانواده نعناع که از میزان اسانس و تیمول اسانس بالایی برخوردار است. ارزیابی اکوتیپ‌های مختلف این گیاه بهمنظور شناسایی برترین اکوتیپ، از لحاظ بالاترین درصد اسانس و تیمول و نیز تعیین ارتباط خصوصیات خاکی و اقلیمی با کمیت و کیفیت اسانس آن بهمنظور شناسایی ...
بیشتر
آویشن دنایی (Thymus daenensis Celak subsp. daenensis) گیاهی است دارویی، اندمیک ایران و متعلق به خانواده نعناع که از میزان اسانس و تیمول اسانس بالایی برخوردار است. ارزیابی اکوتیپ‌های مختلف این گیاه بهمنظور شناسایی برترین اکوتیپ، از لحاظ بالاترین درصد اسانس و تیمول و نیز تعیین ارتباط خصوصیات خاکی و اقلیمی با کمیت و کیفیت اسانس آن بهمنظور شناسایی مناسب‌ترین اقلیم جهت تعیین محیط کشت ثانویه این گیاه جهت اهلی‌سازی امری ضروری بهنظر می‌رسد. در این پژوهش، هشت منطقه (ملایر 1، ملایر 2، جوزان، اراک، خانه میران بالا، خانه میران پایین، شازند، زاغه) از مناطق پراکنش این گیاه انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. اسانس نمونه‌های گیاهی جمعآوریشده از هر منطقه استخراج و پس از تعیین بازده اسانس، اجزای اسانس و مقادیر آنها به کمک دستگاههای GC و GC/MS مشخص گردید. ارتباط بین خصوصیات اقلیمی و خاکی مناطق مورد مطالعه با میزان اسانس و اجزای آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بیانگر آن بود که اکوتیپ‌ها اختلاف معنیداری از لحاظ درصد اسانس با یکدیگر داشتند. بیشترین و کمترین درصد اسانس بهترتیب مربوط به اکوتیپ‌های اراک (5%) و ملایر 2 (5/2%) بود. جزو غالب اسانس همه اکوتیپ‌ها، تیمول بود و بیشترین و کمترین درصد تیمول بهترتیب در اسانس اکوتیپ‌های جوزان (88/78%) و ملایر 1 (16/67%) مشاهده گردید. بین درصد اسانس با میانگین دمای روزانه، رس، سیلت و میزان آهک خاک همبستگی مثبت بالایی وجود داشت که این همبستگی‌ها می‌توانند در تعیین محیط کشت ثانویه این گیاه جهت اهلی‌سازی مفید واقع شوند.
علوم گیاهان دارویی
جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
چکیده
بهمنظور بررسی اثر تنش کمآبی بر عملکرد مادهخشک، درصد اسانس و برخی خصوصیات فیزیولوژیک اکوتیپ‌های بومی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis)، آزمایشی بهصورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی، در سال زراعی1392در کرج به اجرا درآمد. در این پژوهش، هشت اکوتیپ آویشن دنایی جمعآوری شده از مناطق مختلف، تحت سه تیمار آبیاری ...
بیشتر
بهمنظور بررسی اثر تنش کمآبی بر عملکرد مادهخشک، درصد اسانس و برخی خصوصیات فیزیولوژیک اکوتیپ‌های بومی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp. daenensis)، آزمایشی بهصورت کرتهای یک‌بار خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی، در سال زراعی1392در کرج به اجرا درآمد. در این پژوهش، هشت اکوتیپ آویشن دنایی جمعآوری شده از مناطق مختلف، تحت سه تیمار آبیاری نرمال (آبیاری تا گلدهی کامل)، قطع آبیاری در مرحله رویشی و قطع آبیاری در مرحله گلدهی، مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که واکنش اکوتیپ‌های مختلف به تیمارهای اعمالشده، از نظر درصد اسانس، میزان مادهخشک، کلروفیل، کاروتن، پرولین و فعالیت آنزیمهای کاتالاز، آسکورباتپراکسیداز، گلوتاتیونپراکسیداز و پلیفنلاکسیداز متفاوت بود. بین درصد اسانس و ماده خشک با کلروفیل، کاروتن، پرولین و میزان فعالیت آنزیمهای اندازهگیریشده، همبستگی معنیداری مشاهده نگردید. بیشترین عملکرد ماده خشک (27/17 گرم بهازای تک بوته) در اکوتیپ خانه میران بالا، تحت آبیاری نرمال و بیشترین درصد اسانس (2/6 درصد) در اکوتیپ ملایر 2، تحت تیمار قطع آبیاری در مرحله رویشی، مشاهده گردید. اکوتیپ اراک، دارای بیشترین عملکرد اسانس، در هر دو شرایط تنش آبی بود.
علوم گیاهان دارویی
غلامرضا عبدی؛ مجید شکرپور؛ سید علیرضا سلامی؛ سینزیا مارگاریتا برتائه
چکیده
گیاهان دارویی منابع ارزشمند آنتیاکسیدانهای طبیعی از قبیل برخی ترپنوئیدها و ترکیبات فنلی هستند و دارای پتانسیل بالا بهعنوان جایگزینی مناسب برای آنتیاکسیدانهای سنتزی در کاهش استرس اکسیداتیو میباشند. دمنوش نعناعفلفلی (Mentha piperita) یکی از غنیترین منابع آنتیاکسیدان در دنیا بهشمار میآید. با استفاده از کمآبی ...
بیشتر
گیاهان دارویی منابع ارزشمند آنتیاکسیدانهای طبیعی از قبیل برخی ترپنوئیدها و ترکیبات فنلی هستند و دارای پتانسیل بالا بهعنوان جایگزینی مناسب برای آنتیاکسیدانهای سنتزی در کاهش استرس اکسیداتیو میباشند. دمنوش نعناعفلفلی (Mentha piperita) یکی از غنیترین منابع آنتیاکسیدان در دنیا بهشمار میآید. با استفاده از کمآبی میتوان خاصیت آنتیاکسیدانی این گیاه را تغییر داد. در این پژوهش، گیاهان نعناعفلفلی بهمدت چهار ماه در معرض سه سطح آبیاری (شاهد، تنش ملایم و شدید بهترتیب100، 75 و 50 درصد ظرفیتزارعی) قرار گرفتند. هر دو سطح تنش کمآبی، باعث کاهش معنیدار ارتفاع بوته، وزن تر و خشک برگ و طول و عرض برگ شد. همچنین در اثر تنش کمآبی، مقدار ترکیبهای فنولیک، میزان متابولیتهای ثانویه (فنل کل و فلاونوئید کل) و پتانسیل آنتیاکسیدانی نعناعفلفلی بهصورت معنیداری افزایش یافت. در بین دو سطح تنش مورد استفاده، تنش شدید تأثیر بیشتری را نشان داد. برخی از ترکیبهای فنولیک مانند کوئرستین، کومارین و لوتئولین فقط در شرایط تنش کمآبی شناسایی گردیدند. همچنین تنش کمآبی تغییر مقادیر برخی اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب غیراشباع را بهدنبال داشت. درکل تنش کمآبی منجر به افزایش پتانسیل آنتیاکسیدانی عصاره آبی و برخی ترکیبهای فعال زیستی نعناعفلفلی گردید.
احمد زمانی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
چکیده
با توجه به روند افزایشی توسعۀ اراضی شور و کمبود اراضی زراعی مطلوب و اهمیت گیاه دارویی دمشیر، معرفی بوم‌جور (اکوتیپ) مقاوم به شوری، اهمیت زیادی دارد. این آزمایش برای بررسی تحمل شوری گیاه دم شیر بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. سطوح شوری 0 (شاهد)، 4 ، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر چهار بوم‌جور طالقان، خوانسار، ...
بیشتر
با توجه به روند افزایشی توسعۀ اراضی شور و کمبود اراضی زراعی مطلوب و اهمیت گیاه دارویی دمشیر، معرفی بوم‌جور (اکوتیپ) مقاوم به شوری، اهمیت زیادی دارد. این آزمایش برای بررسی تحمل شوری گیاه دم شیر بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. سطوح شوری 0 (شاهد)، 4 ، 8 و 12 دسی‌زیمنس بر چهار بوم‌جور طالقان، خوانسار، سراب و کرمان برای اندازهگیری وزن خشک اندامهای هوایی و ریشه، طول ساقه، سطح برگ، طول ریشه، سبزینه (کلروفیل) و کاروتنوئیدها، پرولین، فنل کل و عنصرها اعمال شد. نتایج نشان داد، تفاوت معنیداری بین بومجورها، سطوح مختلف شوری و اثر متقابل آنها از لحاظ بیشتر صفات وجود دارد. وزن خشک اندامهای هوایی و سطح برگ با افزایش شوری کاهش یافت. بوم‌جور کرمان در مقایسه با دیگر بومجورها بیشترین میزان وزن خشک ریشه در همۀ تیمارها و وزن خشک اندامهای هوایی (g43/33) را داشت. در همۀ بومجورها با افزایش شوری، میزان سدیم روند افزایشی و میزان پتاسیم و کلسیم روند کاهشی نشان دادند. بومجورهای طالقان و کرمان بیشترین میزان پتاسیم اندامهای هوایی در همۀ تیمارها را داشتند. بیشترین میزان کلسیم اندامهای هوایی (mg/g-1 dw 75/7) در بوم‌جور کرمان بود. بهطورکلی بوم‌جور کرمان برترین بوم‌جور شناخته شد.
فاطمه برنا؛ وحیده ناظری؛ مجید شکرپور؛ فاطمه غازیانی
چکیده
بهمنظور ارزیابی عملکرد بوم‌جور (اکوتیپ)های گیاه دارویی دمشیر با نام علمی Leonurus cardiac L. در شرایط تنش کمآبی، آزمایشی بهصورت طرح کرتهای خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه سطح آبیاری شامل یک‌سوم، دوسوم و 100 درصد ظرفیت زراعی بهعنوان عامل اصلی و چهار بوم‌جور گیاه دارویی دمشیر شامل بومجورهای ...
بیشتر
بهمنظور ارزیابی عملکرد بوم‌جور (اکوتیپ)های گیاه دارویی دمشیر با نام علمی Leonurus cardiac L. در شرایط تنش کمآبی، آزمایشی بهصورت طرح کرتهای خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سه سطح آبیاری شامل یک‌سوم، دوسوم و 100 درصد ظرفیت زراعی بهعنوان عامل اصلی و چهار بوم‌جور گیاه دارویی دمشیر شامل بومجورهای کرمان، طالقان، سراب و خوانسار بهعنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. در این بررسی تأثیر تنش کمآبی بر عملکرد مادۀ خشک، درصد و عملکرد اسانس بررسی و ارزیابی شاخصهای تنش شامل حساسیت به تنش (SSI)، تحمل (TOL)، بهرهوری متوسط (MP)، تحمل تنش (STI)، میانگین هندسی بهرهوری (GMP) و میانگین هارمونیک (HM) بر پایۀ عملکرد پیکرۀ رویشی خشک در شرایط مختلف تنش محاسبه شد. نتایج نشان داد، تنش کمآبی تأثیر معنیداری روی عملکرد مادۀ خشک و درصد و عملکرد اسانس داشت. همچنین شاخصهای GMP، HM و MP شاخصهای مناسبتری در شناسایی بومجورهای متحمل به خشکی در گیاه دارویی دمشیر بودند. بر پایۀ شاخصهای تحمل تنش، بوم‌جور خوانسار بهعنوان بوم‌جور متحمل به خشکی نسبت به دیگر بومجورها در شرایط تنش ملایم و شدید شناسایی شد که بیشترین میزان مادۀ خشک و درصد و عملکرد اسانس نیز بود. بوم‌جور سراب در میان بومجورهای مورد بررسی، با داشتن میزان مادۀ خشک و عملکرد اسانس پائین با وجود درصد اسانس بالا، بهعنوان بوم‌جور حساس شناخته شد.
علوم گیاهان دارویی
Haydeh Rahimi؛ Majid Shokrpour؛ Leila Tabrizi Raeini؛ Ezatollah Esfandiari
چکیده
Saffron (Crocus sativus L.) is one of the most important economical crops in Iran. The present study was conducted to evaluate the morphological characteristics and yield of saffron corms in six regions of Talesh city, Guilin province (Iran) with different altitudes. The studied regions were considered as treatments and the obtained data were analyzed based on a nested design. The results showed significant difference among the cultivation areas in terms of number, diameter and dry weight of corm. The areas withaltitudesof ~1250 and ~1400 m produced the maximum number of corm per plant (7.64 and ...
بیشتر
Saffron (Crocus sativus L.) is one of the most important economical crops in Iran. The present study was conducted to evaluate the morphological characteristics and yield of saffron corms in six regions of Talesh city, Guilin province (Iran) with different altitudes. The studied regions were considered as treatments and the obtained data were analyzed based on a nested design. The results showed significant difference among the cultivation areas in terms of number, diameter and dry weight of corm. The areas withaltitudesof ~1250 and ~1400 m produced the maximum number of corm per plant (7.64 and 6.16, respectively). The highest corm diameter (15.7 mm) and dry weight (0.94 g) were produced in the plain region with ~30 m altitude. Direct associations were observed among environmental factors such as precipitation, relative humidity, annual mean temperature and saffron corm weight. According to the results of the present experiment, saffron corm can be efficiently produced in Talesh region of Guilan province.
علیرضا یاوری؛ مجید شکرپور؛ لیلا تبریزی؛ جواد هادیان
چکیده
سرخارگل (Echinacea purpurea L.) یکی از گیاهان دارویی با ارزش از خانوادۀ کاسنی (Asteraceae) است که توانسته در دو دهة اخیر جایگاه مهمی در صنایع داروسازی پیدا کند. اندامهای مختلف گیاه بهویژه ریشههای آن حاوی ترکیبهای دارویی ارزشمندی است که در تحریک سامانة ایمنی بدن برای مقابله با عامل‌های ویروسی و باکتریایی اثرگذاری‌های شگرفی دارد. با توجه ...
بیشتر
سرخارگل (Echinacea purpurea L.) یکی از گیاهان دارویی با ارزش از خانوادۀ کاسنی (Asteraceae) است که توانسته در دو دهة اخیر جایگاه مهمی در صنایع داروسازی پیدا کند. اندامهای مختلف گیاه بهویژه ریشههای آن حاوی ترکیبهای دارویی ارزشمندی است که در تحریک سامانة ایمنی بدن برای مقابله با عامل‌های ویروسی و باکتریایی اثرگذاری‌های شگرفی دارد. با توجه به ارزش اقتصادی شایان توجه و اهمیت دارویی سرخارگل، اصلاح و گزینش ژنوتیپهای برتر از لحاظ ویژگی‌های ریخت‌شناختی (مورفولوژیک) و فیتوشیمیایی اهمیت بسزایی دارد. بهمنظور دستیابی به این هدف، این تحقیق بر پایۀ گزینش ژنوتیپهای برتر و ارزیابی نتاج آنها در یک جمعیت دارای تنوع، طراحی و اجرا شد. بدین ترتیب پس از آمادهسازی زمین، تیمار پیشرویشی بذرها و تولید نشاء گونۀ یادشده بر پایۀ طرح آزمایشی لاتیس ساده با دو تکرار کشت‌شده و مراحل فنولوژی و عملکرد زراعی آنها شامل اندامهای هوایی و یازده ویژگی دیگر بررسی شد. نتایج تجزیۀ واریانس دادهها نشان داد که خانوادههای خواهر- برادر ناتنی (تیمار) تفاوت معنیداری بر پایۀ همۀ ویژگی‌های مورد بررسی مانند سطح برگ، آغاز گلدهی، شمار غنچه، شمار گل، ارتفاع، قطر گل، وزن تر و وزن خشک در سطح 1 درصد داشتند. با توجه به نتایج، خانوادههای با شماره‌های 93، 72، 92 و 97 در ویژگی‌هایی مانند سطح برگ، شمار غنچه، شمار گل، ارتفاع، قطر گیاه، شمار انشعاب از قاعده و وزن خشک نسبت به دیگر خانوادهها برتر بودند که با توجه به ترکیب‌پذیری عمومی شایان‌توجه آنها، ترکیب بذرهای والدینی آنها برای تشکیل جمعیت بهبودیافتۀ بعدی میتواند سودمند واقع شود.
جلال خورشیدی؛ مجید شکرپور؛ وحیده ناظری
چکیده
به منظور ارزیابی تحمل به تنش کمآبی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp.daenensis)، بذر هشت اکوتیپ جمعآوریشده از مناطق مختلف، پس از تولید نشا در گلخانه، در مزرعة پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در شرایط مختلف آبی کشت شد. آزمایش بهصورت طرح کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری نرمال، ...
بیشتر
به منظور ارزیابی تحمل به تنش کمآبی آویشن دنایی (Thymus daenensis subsp.daenensis)، بذر هشت اکوتیپ جمعآوریشده از مناطق مختلف، پس از تولید نشا در گلخانه، در مزرعة پردیس کشاورزی دانشگاه تهران در شرایط مختلف آبی کشت شد. آزمایش بهصورت طرح کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری نرمال، قطع آبیاری در مرحلة رویشی و قطع آبیاری در مرحلة زایشی و عامل فرعی، هشت اکوتیپ مختلف (ملایر 1، ملایر 2، جوزان، اراک، خانه میران بالا، خانه میران پایین، زاغه و شازند) بود. برداشت گیاهان در مرحلة تمام‌گل انجام گرفت و وزن خشک، درصد اسانس و شاخصهای تحمل به تنش اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که اکوتیپ‌ها، تحت تیمارهای مختلف از لحاظ میزان اسانس، واکنش‌های متفاوتی نشان دادند. بهطورکلی، افزایش شدت تنش موجب کاهش مادة خشک شد. همبستگی قوی بین عملکرد مادة خشک با شاخصهای تنش مشاهده شد. شاخصهای میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل به تنش (STI)، میانگین حسابی (MP) و میانگین هارمونیک (HAM) مناسب‌ترین شاخص‌ها برای انتخاب اکوتیپ‌های متحمل و برتر شناخته شدند. براساس مجموع این شاخص‌ها، اکوتیپ‌های اراک، خانه‌میران بالا و خانه‌میران پایین اکوتیپ‌های برتر برای مطالعات آتی انتخاب شدند. بهطورکلی، این گیاه تحمل بالایی به تنش کمآبی نشان می‌دهد و گزینة مناسبی برای کشت در شرایط کمآبی و دیم است.
الهه احدی دولت سرا؛ سید علی رضا سلامی؛ مجید شکرپور؛ محمد رضا نقوی؛ ابوذر سورنی
چکیده
34 گونه از جنس درمنه در ایران گزارش شده است که از لحاظ پراکنش، تراکم و پوشش مهمترین جنسهای گیاهی در کشور محسوب میشوند. از آنجا که هنوز سیستم کلی و جامعی برای طبقهبندی و فیلوژنی آن ارائه نشده است، در این پژوهش سعی شد تا با بررسی تنوع کلروپلاستی و روابط فیلوژنتیکی گونههای درمنه و مقایسۀ آنها با گونههای دیگر موجود ...
بیشتر
34 گونه از جنس درمنه در ایران گزارش شده است که از لحاظ پراکنش، تراکم و پوشش مهمترین جنسهای گیاهی در کشور محسوب میشوند. از آنجا که هنوز سیستم کلی و جامعی برای طبقهبندی و فیلوژنی آن ارائه نشده است، در این پژوهش سعی شد تا با بررسی تنوع کلروپلاستی و روابط فیلوژنتیکی گونههای درمنه و مقایسۀ آنها با گونههای دیگر موجود در جهان، مسیر تکاملی آنها شناسایی و قرابت ژنتیکی آنها مشخص شود تا از این طریق بتوان کمکی به حفظ این گنجینۀ ارزشمند ژنتیکی کرد. در این پژوهش چندشکلی در مناطق غیر کدشوندۀ دی.ان.ا کلروپلاستی در 28 گونه درمنۀ ایران مطالعه شد. ابتدا، 13 جفت آغازگر عمومی دی.ان.ا کلروپلاستی برای تکثیر بررسی شد و با توجه به درجۀ تکثیر آغازگرها، شش جفت آغازگر (PB, BD, Ic2, CS, trnL-F, B2B3) برای مطالعۀ نهایی انتخاب شد. محصولات واکنش زنجیرهای پلیمراز توسط سه آنزیم برشی MseI و EcoRI و TaqI هضم شدند در‌نتیجه از 14 ترکیب آغازگر‌ـ آنزیم استفاده‌شده، 10 ترکیب حالت چندشکلی نشان دادند. نتایج نشان داد A. armeniaca، A. incana، A. austriaca، A. melanolepis، A. oliveriana،A. turanica و A. tournifortiana از الگوی نواری متفاوتتری نسبت به سایر گونهها برخوردار بودند. قرارگیری این گونهها در گروههای هاپلوئیدی خاص بهصورت منفرد نشان می‌دهد که این دسته از گونههای درمنه واگرایی بیشتری در بخش ژنوم کلروپلاست نسبت به سایر گونهها دارند. نتایج حاصل از توالی‌یابی ناحیۀ trnL-F پس از تجزیۀ تبار زایشی نهایی براساس ماتریس دادههای هم‌ردیف‌شده و به روش ماکزیمم پارسیمونی و بیشترین شانس برای بررسی روابط فیلوژنتیکی استفاده شد. نتایج آنالیز پارسیمونی اطلاعات ناحیۀ trnL-F توپولوژی مشابهی را نسبت به گونهها و دودمان بررسی‌شده در دیگر مطالعات نشان داد. نتایج نشان داد که دو گونۀ A. turanica و A. spicigera فاصلۀ زیادی با دیگر گونههای درمنه دارند. این مطالعه آشکارا مشخص کرد که ناحیۀ trnL-F دی.ان.ا کلروپلاستی به‌تنهایی در این سطح مفید نیست و نیاز است برای بررسیهای تکمیلی آینده از ناحیههای جدید ژنوم استفاده شود.
