ملیحه صیادعالیان؛ روح‌انگیز نادری؛ محمد رضا فتاحی مقدم؛ محمد تقی پاداشت دهکائی
چکیده
گیاه سوسن (Lilium spp.) متعلق به خانوادة لاله (Liliaceae) است و به دلیل دارا‌بودن گل‌های درشت و جذاب در ردیف یکی از سه گیاه پیازی عمدة صنعت گلکاری قرار دارد. گونة سوسن چلچراغ (L. ledebourii (Baker) Boiss.) که تنها در منطقۀ لنکران جمهوری آذربایجان و نواحی بسیار محدودی از ایران مثل داماش، کلاردشت، اسالم، کجور، درفک و اردبیل پراکنش دارد، نادرترین گونة گیاه سوسن ...
بیشتر
گیاه سوسن (Lilium spp.) متعلق به خانوادة لاله (Liliaceae) است و به دلیل دارا‌بودن گل‌های درشت و جذاب در ردیف یکی از سه گیاه پیازی عمدة صنعت گلکاری قرار دارد. گونة سوسن چلچراغ (L. ledebourii (Baker) Boiss.) که تنها در منطقۀ لنکران جمهوری آذربایجان و نواحی بسیار محدودی از ایران مثل داماش، کلاردشت، اسالم، کجور، درفک و اردبیل پراکنش دارد، نادرترین گونة گیاه سوسن به‌شمار میرود. منطقه کجور برای اولین توسط این پژوهش شناسایی گردید [S1] و پیش‌ازاین گزارشی مبنی بر حضور این گیاه در این منطقه اعلام نشده بود. متأسفانه این گیاه با پتانسیل بالای زینتی در معرض انقراض قرار گرفته است. ارزیابی اگرومورفولوژیکی و میزان و پراکنش تنوع ژنتیکی خویشاوندان گیاهان زراعی به عنوان ذخائر ژنتیکی ارزشمند نه‌تنها موقعیتی را برای حفاظت و نگهداری آن‌ها فراهم میکند، بلکه میتواند در استفادة آن‌ها در برنامههای آتی اصلاح این گیاهان مفید واقع شود. بنابراین مطالعة حاضر با هدف ارزیابی جمعیتهای مختلف گیاه سوسن چلچراغ با استفاده از ویژگیهای مورفولوژیکی و آنالیزهای آماری چند‌متغیره صورت گرفت. مطابق نتایج حاصل، تنوع درخور ملاحظهای میان صفات مطالعه‌شده شامل ارتفاع گیاه، طول غنچه، طول خامه و غیره در بین ژنوتیپهای بررسی‌شده وجود داشت که امکان گزینش گیاهانی با صفات مطلوب را فراهم میکند. از سوی دیگر، نتایج تجزیة همبستگی ساده صفات در اکثر موارد همبستگی‌‌‌‌های معنادار و زیادی را میان صفات بررسی‌شده نشان داد که بیشترین آن (930/0r =) مربوط به ارتفاع گیاه و قطر ساقه بود. به منظور تشخیص مهمترین صفات تأثیرگذار در تفکیک ژنوتیپها، در این مطالعه از تجزیة عاملها استفاده شد و مطابق آن پنج عامل اصلی توانستند در مجموع 13/81درصد واریانس کل را توجیه کنند. مطابق نتایج تجزیة تری‌پلات، ژنوتیپهای آزمایش‌شده در قالب دو گروه تقریباً مجزا قرار گرفتند که در اکثر موارد به‌خوبی با نتایج حاصل از تجزیة کلاستر مطابقت داشت. درنهایت، تجزیة کلاستر جمعیتها منجر به گروه‌بندی آن‌ها در قالب دو گروه اصلی شد به‌طوری‌که، گروه اول شامل گیاهان کشت‌شدة درفک، کشت‌شدة اردبیل و کشت‌شدة داماش در کنار گیاهان جمعیت کجور و گروه دوم شامل جمعیتهای اردبیل، داماش، کلاردشت و اسالم بود.
محمود رقامی؛ محمد رضا حسندخت؛ ذبیح اله زمانی؛ محمد رضا فتاحی مقدم؛ عبدالکریم کاشی؛ آنا ایزابل لوپز‌سیز
چکیده
مجموعه 18 جفت آغازگر اس‌اس‌آر برای ارزیابی تنوع ژنتیکی در 52 توده ملون شامل 24 توده از گروه‌های مختلف باغبانی ملون ایران همراه با 28 توده خارجی از کشورهای مختلف به‌کار گرفته شد. تمام جایگاه‌های ژنی ریزماهواره آزمون‌شده چندشکل بودند که مفید بودن آن‌ها برای تجزیه ژنتیکی ملون‌ها تایید گردید. تعداد 141 آلل در میان کلیه ژنوتیپهای ...
بیشتر
مجموعه 18 جفت آغازگر اس‌اس‌آر برای ارزیابی تنوع ژنتیکی در 52 توده ملون شامل 24 توده از گروه‌های مختلف باغبانی ملون ایران همراه با 28 توده خارجی از کشورهای مختلف به‌کار گرفته شد. تمام جایگاه‌های ژنی ریزماهواره آزمون‌شده چندشکل بودند که مفید بودن آن‌ها برای تجزیه ژنتیکی ملون‌ها تایید گردید. تعداد 141 آلل در میان کلیه ژنوتیپهای بررسی‌شده یافت شد که 79 آلل با میانگین 38/4 آلل در هر جایگاه در توده‌های ایرانی دیده شد. مقادیر کم هتروزایگوتی مشاهدهشده با میانگین 12/0 بیانگر تنوع پایین درونتودهای ملونهای ایران است که حاکی از فقدان دگرگشنی بین تودهها یا نرخ بالای خویشآمیزی است. گزینشهای پیاپی توسط کشاورزان برای حفظ اصالت تودهها ممکن است توضیحی برای مقدار نسبتا بالای هموزایگوتی مشاهدهشده درون تودهها در این تحقیق باشد. مقادیر هموزایگوتی مشاهدهشده برای توده‌های 'سوسکیسبز' و 'خاتونی' بعنوان عمدهترین توده‌های زیر کشت خربزه در ایران بهترتیب 98/0 و 99/0 بود. بالاترین میزان چندشکلی با 100 درصد جایگاه ژنی چندشکل در توده‌های گروه دستنبو (Dudaim) یافت شد. میانگین فاصله ژنتیکی میان توده‌های ایرانی 67/0 بود.
علی رضا راحمی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ علی عبادی؛ تکتم سادات تقوی؛ داراب حسنی
چکیده
خودناسازگاری در بادام توسط یک مکان ژنی با چندین آلل کنترل می شود. در این آزمایش بررسی تنوع آلل های احتمالی ناسازگاری با استفاده از واکنش زنجیره پلی مراز در 96 نمونه از گونه های مختلف بادام و گونه های خویشاوند آن انجام شد. واکنش زنجیره پلیمراز با استفاده از سه جفت آغازگر دژنره (PaConsI-F/EM-PC1consR، PaConsI-F/EM-PC3consR، EM-PC2consF/EM-PC3consR)، یک جفت آغازگر اختصاصی ...
بیشتر
خودناسازگاری در بادام توسط یک مکان ژنی با چندین آلل کنترل می شود. در این آزمایش بررسی تنوع آلل های احتمالی ناسازگاری با استفاده از واکنش زنجیره پلی مراز در 96 نمونه از گونه های مختلف بادام و گونه های خویشاوند آن انجام شد. واکنش زنجیره پلیمراز با استفاده از سه جفت آغازگر دژنره (PaConsI-F/EM-PC1consR، PaConsI-F/EM-PC3consR، EM-PC2consF/EM-PC3consR)، یک جفت آغازگر اختصاصی ناسازگاری (AmyC5R/ AS1II)، یک جفت آغازگر اختصاصی خودسازگاری (AmyC5R / CEBASf) و یک سری آغازگر چندگانه (CEBASf/AmyC5R / AS1II) انجام شد و در مجموع 155 آلل ناسازگاری تکثیر شد. محدوده اندازه نوارها و تعداد آلل های تکثیر شده بیشتر از مقادیری است که در گزارش های قبلی آمده است. آلل های تکثیر شده با آلل های گزارش شده در ارقام بادام مقایسه و نامگذاری شدند. آلل های S9، S2، S13 و S25 به ترتیب با 26/12، 39/8 ، 74/7 و 74/7 درصد بیشترین فراوانی را نشان دادند. نوارهای مربوط به آلل های S16، S17، S18، S19،S22 ، S28 و S30 در نمونه های مورد مطالعه مشاهده نشدند و آلل های S15 و S26 نیز با 65/0 درصد کمترین فراوانی را داشتند.
مصباح بابالار؛ فاطمه خوش سخن؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ عباس پورمیدانی
چکیده
به منظور بررسی تنوع فنوتیپی گیاه آویشن کوهی، بذور ده جمعیت از گونه آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) از رویشگاه های طبیعی آن در استان های گیلان، مازندران، آذربایجان غربی، سمنان و قزوین جمع آوری و در ایستگاه تحقیقاتی قم در سال 1386 کاشته شدند. سپس صفات مورفولوژی و فنولوژیکی مختلف این گیاهان شامل ارتفاع گیاه، طول برگ، عرض برگ، فاصله میان گره، ...
بیشتر
به منظور بررسی تنوع فنوتیپی گیاه آویشن کوهی، بذور ده جمعیت از گونه آویشن کوهی (Thymus kotschyanus) از رویشگاه های طبیعی آن در استان های گیلان، مازندران، آذربایجان غربی، سمنان و قزوین جمع آوری و در ایستگاه تحقیقاتی قم در سال 1386 کاشته شدند. سپس صفات مورفولوژی و فنولوژیکی مختلف این گیاهان شامل ارتفاع گیاه، طول برگ، عرض برگ، فاصله میان گره، قطر گل آذین، بازده اسانس و زمان های شروع گلدهی، گلدهی کامل و رسیدن بذر ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که جمعیت های مورد بررسی در کلیه صفات بجز طول دم گل و قطر گل آذین تفاوت معنی داری داشتند. همبستگی معنی داری در بین صفات مشاهده شد که از مهمترین آن ها همبستگی مثبت و معنی دار بازده اسانس با صفت تعداد گل در گل آذین، فاصله میانگره، وزن خشک و وزن ترگیاه بود. از روش تجزیه به عامل ها برای تعیین تعداد عامل های اصلی فرق گذار بین جمعیت های مورد مطالعه و صفات تشکیل دهنده هر عامل استفاده شد. تجزیه به عامل ها نشان داد که 5 عامل اصلی توانستند 9/82% از کل واریانس صفات را توجیه نمایند. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه کلاستر، 10 جمعیت آویشن کوهی در 4 گروه مستقل قرار گرفتند. جمعیت مازندران2 بیشترین بازده اسانس و تعداد گل در گل آذین را به خود اختصاص داد که از نظر صفات اصلاحی، بسیار مطلوب برای این گیاه به حساب می آید.
مهدی حدادی نژاد؛ علی عبادی؛ محمدرضا فتاحی مقدم؛ محمدعلی نجاتیان
چکیده
پایه‌های انگور قادرند سازگاری ارقام را به اقلیم های مختلف، انواع خاکها و شرایط گوناگون و نامساعد افزایش دهند. با توجه به ژرم پلاسم غنی انگور در ایران میتوان از ارقام و ژنوتیپ های پررشد موجود که از پتانسیل ژنتیکی مطلوبی برخوردارند به عنوان پایه متحمل به خشکی برای ارقام تجاری استفاده نمود. در این پژوهش 698 ژنوتیپ و رقم ...
بیشتر
پایه‌های انگور قادرند سازگاری ارقام را به اقلیم های مختلف، انواع خاکها و شرایط گوناگون و نامساعد افزایش دهند. با توجه به ژرم پلاسم غنی انگور در ایران میتوان از ارقام و ژنوتیپ های پررشد موجود که از پتانسیل ژنتیکی مطلوبی برخوردارند به عنوان پایه متحمل به خشکی برای ارقام تجاری استفاده نمود. در این پژوهش 698 ژنوتیپ و رقم بارده موجود در کلکسیون ملی انگور ایران واقع در ایستگاه تحقیقات درجه یک انگور تاکستان بر اساس صفات موجود در توصیفنامه جهانی انگور و با تاکید بر صفات مربوط به قدرت رشد بررسی و تعدادی از ژنوتیپهای مستعد انگور طی سه مرحله ارزیابی جداگانه انتخاب شدند. در مرحله اول ارزیابیها که بر اساس صفات تراکم کرک برگ و شاخه انجام شد، 150 رقم و ژنوتیپ انتخاب شدند و همگی در مرحله دوم در سه تکرار برای صفات قطر تنه و طول شاخه مجددا مورد ارزیابی قرار گرفتند. در مرحله سوم، 17صفت مورفولوژیکی مربوط به تحمل خشکی در محل کلکسیون ملی انگور ایران و در شرایط مزرعه ای روی ارقام انتخابی ارزیابی شد. درنهایت این ارزیابی که ارقام متحمل به خشکی معرفی شده توسط دیگر محققین را نیز شامل می شد به 44 ژنوتیپ کاهش یافت که حاکی از انجام غربالگری متوسط بود. نتایج نشان داد که بین دو صفت قطر تنه و طول شاخه همبستگی وجود نداشته و طول شاخه نمی تواند ملاک خوبی برای رشد قوی و تحمل به خشکی ناشی از آن باشد. به جز صفت طول شاخه، دیگر صفات بررسی شده با یکدیگر همبستگی های معنی دار مثبت و منفی در سطح یک و 5 درصد نشان دادند. ارقام کج انگور بجنورد، سرخک قوچان، سیاه معمولی زرقان و قلاتی شیراز ژنوتیپ های پر رشد و واجد صفات مرتبط با خشکی بودند که احتیاج به آزمایش های تکمیلی دارند.
