علوم گیاهان دارویی
رقیه عظیمی؛ فاطمه سفیدکن؛ پروین صالحی؛ اعظم منفرد؛ محمود نادری حاجی باقر کندی
چکیده
جنس بومادران در ایران 19 گونة گیاه علفی چندساله و معطر دارد که شش گونۀ آن انحصاری ایران است. در این تحقیق با هدف بررسی اسانس جمعیت‌های مختلف بومادران با نام علمی Achillea nobilis L. (بومی ایران) در شرایط زراعی، بذر22 جمعیت گیاه از رویشگاه‌های مختلف گرد‌آوری‌شده و در مزرعۀ تحقیقاتی کشت شد. سرشاخه‌های گل‌دار در هنگام اوج گلدهی برداشت و پس از ...
بیشتر
جنس بومادران در ایران 19 گونة گیاه علفی چندساله و معطر دارد که شش گونۀ آن انحصاری ایران است. در این تحقیق با هدف بررسی اسانس جمعیت‌های مختلف بومادران با نام علمی Achillea nobilis L. (بومی ایران) در شرایط زراعی، بذر22 جمعیت گیاه از رویشگاه‌های مختلف گرد‌آوری‌شده و در مزرعۀ تحقیقاتی کشت شد. سرشاخه‌های گل‌دار در هنگام اوج گلدهی برداشت و پس از خشک‌کردن در سایه، اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب صورت گرفت. اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های رنگ‌نگاری‌گازی (گازکروماتوگرافی) (GC) و رنگ‌نگاری‌گازی متصل به طیف‌سنج جرمی (GC/Mass) تجزیه شدند. بازدۀ اسانس‌ها از 33/0 درصد تا 44/1درصد متفاوت بود. کمترین بازدۀ اسانس در جمعیت سمنان (33/0 درصد) و بیشترین بازدۀ اسانس در جمعیت سنندج (44/1 درصد) مشاهده شد. تجزیۀ خوشه‌ای (کلاستر) بر پایۀ ترکیب‌های اسانس‌ها نشان داد که کل نمونه‌های (accessions) موردبررسی در دو خوشۀ جداگانه قرار گرفتند. ترکیب اصلی اسانس خوشة-1 آرتمیزیاکتون بود که بیشترین میزان آن (5/85درصد) در جمعیت سنندج بود. در اسانس جمعیت‌های گرگان-2 5/84درصد، مراوه تپه-1 6/81 درصد، زنجان-1 3/81درصد، گلستان-2 2/80 درصد و گلستان-3 1/80درصد آرتمیزیاکتون وجود داشت. در اسانس نمونه‌های خوشة-2 میزان آرتمیزیاکتونکمتر بوده و این جمعیت‌ها بر پایۀ میزان آلفا-توجون، بتا-توجون، 8،1-سینئول و سیس-کریزانتنول به‌صورت بسیار متمایزی گروه‌بندی شدند. جمعیت همدان-2 موجود در این گروه‌بندی منبع غنی از سیس-کریزانتنول (7/41درصد) بود. جمعیت‌های گرگان-1 و خرم‌آباد منابع غنی از آلفا-توجون (به ترتیب 1/52درصد و 3/49درصد) بودند و جمعیت گرگان-1 بالاترین میزان بتا-توجون (9/17درصد) را داشت.
