علوم گیاهان دارویی
فرحناز هوشیدری؛ فاطمه سفید کن؛ سید رضا طبایی عقدایی؛ بایزید یوسفی
چکیده
مرزۀ جنگلی (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.)یکی از گونه‌های انحصاری تیرۀ نعنا (Lamiaceae) است که در رویشگاه‌های طبیعی نواحی شمال و شمال شرق ایران پراکنش دارد. در این تحقیق به‌منظور بررسی امکان کشت و اهلی کردن و بررسی کمیت و کیفیت مواد مؤثرۀ آن در حالت زراعی، آزمایشیدر قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 1388 تا 1391 به اجرا در آمد. ...
بیشتر
مرزۀ جنگلی (Satureja mutica Fisch. & C. A. Mey.)یکی از گونه‌های انحصاری تیرۀ نعنا (Lamiaceae) است که در رویشگاه‌های طبیعی نواحی شمال و شمال شرق ایران پراکنش دارد. در این تحقیق به‌منظور بررسی امکان کشت و اهلی کردن و بررسی کمیت و کیفیت مواد مؤثرۀ آن در حالت زراعی، آزمایشیدر قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال‌های 1388 تا 1391 به اجرا در آمد. در آغاز بذر پنج توده یا نمونه (اکسشن) ازاین‌گونه از رویشگاه‌های طبیعی استان‌های خراسان (دو نمونه)، مازندران، گیلان (دو نمونه) گردآوری و در گلخانه کشت و نشا تولید شد. نشاها در مزرعۀ تحقیقاتی ایستگاه گریزۀ سنندج کشت شد. سپس سرشاخه‌های گلدار آن‌ها طی دو تا سه سال متوالی پس از کشت در مرحلة گلدهی کامل به روش تقطیر با آب اسانس‌گیری شد. اسانس‌ها با استفاده از دستگاههای فام‌نگار (کروماتوگرافی) گازی و گاز فام‌نگارمتصل به طیف‌سنج جرمی و با محاسبة شاخص بازداری تجزیه و شناسایی شدند.در شمار پنج نمونۀ بانک ژنی مورد بررسی گونۀ S. mutica ترکیب‌های عمدۀ اسانس در سال اول تیمول (5/8-7/51 درصد)، پارا-سیمن (8/9-2/16 درصد )، گاما- ترپینن (0/10-2/23 درصد) و کارواکرول (7/3 -7/49 درصد) و در سال دومتیمول (5/3-1/34 درصد)، پارا-سیمن (0/17 -0/39 درصد )، گاما-ترپینن (6/15-3/22 درصد) و کارواکرول (6/3-2/44 درصد) بود و در سال سوم تیمول (4/26-9/28 درصد)، پارا-سیمن (8/19 -8/21 درصد)، گاما-ترپینن (2/17-8/17 درصد) و کارواکرول (9/20-0/27 درصد) بود. بازدۀ اسانس توده‌های مورد بررسی این‌گونه به‌تدریج با رشد گیاه در سال دوم و سوم افزایش یافت. مجموع دو ترکیب فنلی تیمول و کارواکرول اسانس در سال دوم نسبت به سال اول در همۀ نمونه‌ها کاهش یافت و بیشترین میزان تیمول در سال اول بود. به‌طورکلی می‌توان گفت گیاهان دو ساله و سه ساله بازدۀ اسانس بالاتر و گیاهان یک‌ساله کیفیت اسانس بالاتری داشتند. بازدۀ اسانس در سال سوم نسبت به سال دوم افزایش و کیفیت اسانس در نمونۀ خراسان 1 افزایش و در نمونۀ خراسان 2 کاهش یافت.
فرحناز هوشیدری؛ فاطمه سفیدکن؛ محمود نادری
چکیده
گونۀ گیاهی Satureja avromanica Maroofi یکی از گونه‌های انحصاری تیره Lamiaceae یا نعنا است. در این تحقیق به‌منظور بررسی کمیت و کیفیت اسانس سرشاخۀ گلدار گیاه در حالت زراعی و مقایسه با نمونۀ خودرو، بذر گیاه از رویشگاه گردآوری و پاییز همان سال در شاسی فضای بازکشت شد سپس نشاها به مزرعه منتقل شد. اندام‌های هوایی گیاه در مرحلۀ گلدهی کامل از رویشگاه ...
بیشتر
گونۀ گیاهی Satureja avromanica Maroofi یکی از گونه‌های انحصاری تیره Lamiaceae یا نعنا است. در این تحقیق به‌منظور بررسی کمیت و کیفیت اسانس سرشاخۀ گلدار گیاه در حالت زراعی و مقایسه با نمونۀ خودرو، بذر گیاه از رویشگاه گردآوری و پاییز همان سال در شاسی فضای بازکشت شد سپس نشاها به مزرعه منتقل شد. اندام‌های هوایی گیاه در مرحلۀ گلدهی کامل از رویشگاه و همچنین طی دو سال پی‌درپی از مزرعه گردآوری و پس از خشک‌کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. ترکیب‌های تشکیل‌دهندۀ اسانس به کمک دستگاههای GC و GC/MS شناسایی شد. در این اسانس در سال‌های اول و دوم کشت به‌ترتیب 16و14 ترکیب شناسایی شد که به‌ترتیب درمجموع 4/93 و 1/90درصد از اسانس را تشکیل می‌دهند. بازده اسانس نمونه رویشگاهی 4/1% بود. بازدۀ اسانس نمونه کشت شده درسال اول و دوم به‌ترتیب 17/0 %و21/0% بود. ترکیب‌های عمدۀ اسانس در سال اول تیمول (3/32%)، کارواکرول (6/23%)، پارا سیمن (1/18%)،گاما ترپینن (4/5%) و در سال دوم تیمول (7/12%)، کارواکرول (3/48%)، پارا سیمن (9/9%)، گاما ترپینن (4/8%) بود. در سال دوم میزان تیمول در اسانس به حدود نصف (7/12%) کاهش یافت درحالی‌که میزان کارواکرول حدود دو برابر (3/48%) افزایش یافت. پاراسیمن (9/9%) نیز نزدیک به نصف شد درحالی‌که گاماترپینن (4/8%) کمی افزایش یافت. در اسانس نمونۀ رویشگاهی 11 ترکیب شناسایی شد که درمجموع 3/97 درصد از اسانس را تشکیل دادند. بازدۀ اسانس 4/1% بود و ترکیب‌های عمدۀ آن شامل تیمول (9/83%)، کارواکرول (2/5%) و پاراسیمن (9/3%) بود. کاهش بازدۀ اسانس و ترکیب‌های فنلی در مزرعه نسبت به رویشگاه محرز است اما افزایش ترکیب‌های فنلی در سال دوم نسبت به سال اول می‌تواند ناشی از سازگاری این‌گونه به شرایط محیطی مزرعه باشد.
مصباح بابالار؛ سعیده محتشمی؛ لیلا تبریزی؛ وحید روشن
چکیده
به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف سولفات آمونیوم بر رنگیزه‌های نورساختی (فتوسنتزی)، میزان و اجزای اسانس گیاه مرزۀ تابستانه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی بر پایۀ طرح بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار در شرایط آب و هوایی کرج به اجرا درآمد. تیمارها شامل پنج سطح مختلف سولفات آمونیوم شامل: شاهد (0)، 40، 60، 80 و 100 کیلوگرم سولفات آمونیوم ...
بیشتر
به‌منظور بررسی تأثیر سطوح مختلف سولفات آمونیوم بر رنگیزه‌های نورساختی (فتوسنتزی)، میزان و اجزای اسانس گیاه مرزۀ تابستانه (Satureja hortensis L.)، آزمایشی بر پایۀ طرح بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار در شرایط آب و هوایی کرج به اجرا درآمد. تیمارها شامل پنج سطح مختلف سولفات آمونیوم شامل: شاهد (0)، 40، 60، 80 و 100 کیلوگرم سولفات آمونیوم بود که به‌صورت سرک به کرت‌ها اضافه شد. در مرحلۀ گلدهی کامل، بوته‌های مربوط به هر تیمار برداشت شدند و صفات مورد بررسی شامل میزان سبزینه یا کلروفیل (b,a و کل)، میزان کاروتنوئید، درصد، عملکرد و اجزای اسانس اندازه‌گیری شد. نتایج، نشان‌دهندۀ تفاوت معنی‌دار تیمارها بر برخی از صفات اندازه‌گیری شده بود. از 26 ترکیب شناسایی‌شده در تیمارهای مختلف، تنها دوازده ترکیب تحت تأثیر سطوح کودی قرار گرفتند. همچنین درصد و عملکرد اسانس نیز به‌طور معنی‌داری تحت تأثیر تیمارها تغییر پیدا کردند. با افزایش سطوح مختلف سولفات آمونیوم درصد و عملکرد اسانس افزایش معنی‌داری پیدا کرد به‌طوری‌که بالاترین درصد و عملکرد اسانس (به ترتیب 55/3 درصد و 97/49 میلی‌لیتر) مربوط به تیمار 100 کیلوگرم سولفات آمونیوم و کمترین میزان (به ترتیب 68/2 درصد و 32/16 میلی‌لیتر) مربوط به تیمار شاهد بود. کارواکرول به‌عنوان ترکیب اصلی این گیاه تحت تأثیر تیمار کودی قرار گرفت. بالاترین میزان کارواکرول (06/52 درصد) و کمترین میزان (57/46 درصد) به ترتیب در تیمارهای40 و 60 کیلوگرم سولفات آمونیوم اندازه‌گیری شد. کمترین میزان محتوای سبزینۀ کل (69/18 میلی‌گرم بر گرم نمونۀ تر) مربوط به تیمار 100 کیلوگرم سولفات آمونیوم بود و دیگر تیمارها در یک گروه قرار داشتند.
نادر مددزاده؛ معظم حسن پور اصیل؛ زینب روئین
چکیده
به‌منظور بررسی اثر اسانسهای گیاهی و نانوذرات نقره به‌عنوان ترکیبات ضد میکروبی در محلولهای نگهدارندة گل بریدنی آلسترومریا (SPP. Alstroemeria) رقم سوکاری، آزمایشی با 11 تیمار و 3 تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. در این پژوهش از اسانسهای کارواکرول، تیمول و آویشن شیراز در غلظتهای 50 و 100 میلی‌گرم در لیتر و نانوذرات نقره ...
بیشتر
به‌منظور بررسی اثر اسانسهای گیاهی و نانوذرات نقره به‌عنوان ترکیبات ضد میکروبی در محلولهای نگهدارندة گل بریدنی آلسترومریا (SPP. Alstroemeria) رقم سوکاری، آزمایشی با 11 تیمار و 3 تکرار در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام شد. در این پژوهش از اسانسهای کارواکرول، تیمول و آویشن شیراز در غلظتهای 50 و 100 میلی‌گرم در لیتر و نانوذرات نقره در غلظتهای 5، 10 و 15 میلی‌گرم در لیتر به همراه ساکارز 3درصد استفاده شد. ساقة گلهای بریدنی آلسترومریا به‌مدت 24 ساعت با این ترکیبات تیمار شد. نتایج نشان داد میانگین ماندگاری گلهای تیمار‌شده با آب مقطر و ساکارز 3درصد به‌منزلة تیمارهای شاهد به‌ترتیب 66/8 و 33/8 روز بود، درحالی‌که میانگین ماندگاری گلهای تیمار‌شده با اسانس کارواکرول 50 میلی‌گرم در لیتر + ساکارز 3درصد و نانوذرات نقره 5 میلی‌گرم در لیتر + ساکارز 3درصد، به‌ترتیب 83/14 و 16/14 روز بود که تیمار با اسانس کارواکرول و نانوذرات نقره حدود 5/5 روز ماندگاری گل را بیشتر از تیمارهای دیگر افزایش داد. زردی برگ در تمامی تیمارها زودتر از ریزش گلبرگ مشاهده شد ولی در دو تیمار ذکر‌شده، زردی برگ حدود 5 روز دیرتر از شاهد اتفاق افتاد به‌طوری‌که فاصلة بین ریزش گلچه و زردی برگ کاهش یافت. اسانس آویشن شیراز تأثیر معناداری بر ماندگاری گل نداشت. بیشترین جذب آب، وزن تر نسبی و میزان کلروفیل نیز در تیمارهای اسانس کارواکرول در غلظت 50 میلی‌گرم در لیتر + ساکارز 3درصد و نانوذرات نقره 5 میلی‌گرم در لیتر + ساکارز 3درصد بود.
سیدعلی اندی؛ وحیده ناظری؛ جواد هادیان
چکیده
مرزنجوش (Origanum vulgare L.) گیاهی از خانواده نعناع و بومی ایران می باشد. این گیاه علاوه بر استفاده در طب سنتی به عنوان داروی مسکن، مدر، معرق و ضد عفونی کننده، در درمان بیماری های مربوط به معده و روده و همچنین یبوست کاربرد فراوانی دارد. گونه های جنس مرزنجوش به طور گسترده ای در صنعت ادویه مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه، پیکره ی رویشی ...
بیشتر
مرزنجوش (Origanum vulgare L.) گیاهی از خانواده نعناع و بومی ایران می باشد. این گیاه علاوه بر استفاده در طب سنتی به عنوان داروی مسکن، مدر، معرق و ضد عفونی کننده، در درمان بیماری های مربوط به معده و روده و همچنین یبوست کاربرد فراوانی دارد. گونه های جنس مرزنجوش به طور گسترده ای در صنعت ادویه مورد استفاده قرار می گیرند. در این مطالعه، پیکره ی رویشی یک زیرگونه از این گیاه (Origanum vulgare ssp. vulgare) پس از جمع آوری از منطقه جنوب چالوس در دو مرحله ی نموی گل و بذر به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. اسانس های استخراج شده بوسیله دستگاههای GC و GC/MS آنالیز شدند. 19 ترکیب در مرحله ی گلدهی شناسایی گردید که 99 درصد از ترکیبات اسانس را تشکیل دادند. ترکیبات غالب اسانس مربوط به این مرحله از گیاه عبارت بودند از: لینالیل استات (2/27%)، گاما-ترپینن (5/16%)، 3-اکتانون (9/10%)، بتا-پینن (4/8%) و کارواکرول (4/6%). در مرحله ی بذردهی نیز 6/98 درصد از ترکیبات شناسایی شده ی اسانس شامل 22 ترکیب بودند که کارواکرول (2/23%)، آلفا-پینن (8/15%)، بتا-پینن (7/10%) و ترانس-کاریوفیلن (3/5%) به عنوان غالب ترین ترکیبات شناسایی شدند. بر طبق نتایج GC/MS مونوترپن ها به عنوان مهمترین اجزای اسانس در هر دو مرحله تشخیص داده شدند. درصد ترکیبات دیگر اسانس برای مراحل نموی گل و بذر به ترتیب برابر با 8/16 و 7/5 بود.
