صفیه بی نوا؛ علیرضا یاوری؛ مجید شکرپور
چکیده
مورتلخ (Salvia mirzayanii) یکی از گونههای چندساله و معطر اندمیک و در حال انقراض از تیره نعناع (Lamiaceae) میباشد که به‌صورت خودرو در جنوب ایران میروید. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار گیاه مورتلخ از پنج رویشگاه در استان هرمزگان شامل دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ جمعآوری گردید. نمونهها در سایه و دمای محیط، خشک شدند. ...
بیشتر
مورتلخ (Salvia mirzayanii) یکی از گونههای چندساله و معطر اندمیک و در حال انقراض از تیره نعناع (Lamiaceae) میباشد که به‌صورت خودرو در جنوب ایران میروید. در این پژوهش، سرشاخههای گلدار گیاه مورتلخ از پنج رویشگاه در استان هرمزگان شامل دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ جمعآوری گردید. نمونهها در سایه و دمای محیط، خشک شدند. استخراج اسانس به روش تقطیر با آب توسط دستگاه طرح کلونجر با سه تکرار انجام شد و پس از اندازهگیری مقدار اسانس (درصد وزنی به وزنی)، نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس جمعیت‌ها با استفاده از دستگاههای گاز کروماتوگرافی گازی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیفسنج جرمی (GC/MS) تعیین گردید. نتایج نشان داد عملکرد اسانس جمعیت‌های دقفینو، سرچاهان، بستک، سیرمند و تنگهزاغ به ترتیب 3/1، 2/1، 1/1، 2/1 و 4/1 درصد (وزنی به وزنی) بودند. در مجموع تعداد 40 ترکیب در اسانس مورتلخ شناسایی گردید که از این تعداد، 28 ترکیب در تمام جمعیت‌ها مشترک بودند. بیشترین اجزای شیمیایی شناسایی شده در جمعیت‌های دقفینو و بستک (36 ترکیب) و کمترین آنها در جمعیت سرچاهان (33 ترکیب) ملاحظه گردید. عمدهترین ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس مورتلخ شامل دلتا- کادینن، لینالول، 1، 8- سینئول، آلفا- ترپینئول و گاما- کادینن در بین جمعیت‌های مورد بررسی بودند. وجود تفاوت بین جمعیت‌های مورتلخ نشان داد ضمن تأثیر وراثت گیاه، این گونه از پتاسیل سازگاری بالایی نسبت به شرایط اقلیمی مختلف برخوردار میباشد.
