اثر رژیم آبیاری و نیتروژن بر عملکرد و برخی پارامترهای فیزیولوژیک گیاه داروئی کدوی تخم کاغذی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

2 دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

کدوی تخم کاغذی از گیاهان دارویی تازه وارد به کشور است که بذر و فرآورده‌های آن در درمان بسیاری از بیماری‌ها کاربرد دارد. با توجه به اهمیت این گیاه در صنایع دارویی، افزایش خشکسالی در سالهای اخیر و نبود اطلاعات کافی در مورد نیاز کودی این گیاه در کشور این تحقیق با هدف مطالعه تأثیر سطوح مختلف رطوبتی و نیتروژن بر کلروفیل، خصوصیات فتوسنتزی، پرولین، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کدوی تخم کاغذی در سال زراعی 1388 با استفاده از کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تکرار انجام شد. سطوح مختلف تیمار آبیاری بر اساس میلی‌متر تبخیر از طشت تبخیر شامل 1I (65 میلی‌متر تبخیر)، 2 I(95 میلی‌متر تبخیر) و 3 I(130 میلی‌متر تبخیر) به عنوان فاکتور اصلی و سه سطح نیتروژن به فرم اوره شامل 1N (شاهد بدون کود)، 2N (120کیلوگرم در هکتار) و 3N (220 کیلوگرم در هکتار) به عنوان فاکتور فرعی بود. کمبود آب موجب کاهش و افزایش نیتروژن موجب افزایش سطح برگ شد. بین سطوح آبیاری و نیتروژن از نظر غلظت کلروفیل برگ اختلاف مشاهده شد. افزایش در سطوح نیتروژن و آب در دسترس موجب افزایش فتوسنتز و هدایت روزنه‌ای و کاهش در غلظت دی‌اکسیدکربن در حفره زیر روزنه گردید. تنش خشکی و افزایش سطح نیتروژن موجب افزایش غلظت پرولین برگ شد. در سطح آبیاری 3 Iعملکرد، اجزای عملکرد، درصد روغن و عملکرد روغن نسبت به سطح 1 I کاهش پیدا کرد. همچنین در سطح 3N نیتروژن تعداد میوه در بوته، عملکرد میوه، عملکرد دانه، درصد روغن نسبت به سطح 1N کاهش نشان داد. اگرچه افزایش در میزان نیتروژن خاک موجب افزایش میزان شاخص سطح برگ، غلظت کلروفیل و سرعت فتوسنتز خالص شد، اما ظاهرا تولید بیش از حد شاخ و برگ به عنوان یک مخزن قوی عمل کرده و نه تنها از افزایش عملکرد میوه و دانه جلوگیری نمود بلکه حتی سبب کاهش جدی آن‌ها شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Water Deficit Stress and Nitrogen on Yield and some Physiological Parameters of Oilseed Pumpkin (Cucurbita pepo L.)

نویسندگان [English]

  • Amirhossein Aghaei 1
  • Parviz Ehsanzadeh 2
1
2
چکیده [English]

Oilseed pumpkin is an introduced medicinal plant, the seeds as well as some other organs of which are being utilized in treating an array of human diseases in Iran. Considering the plant's significance in the health products' industry on the one hand, and the countrywide drought stresses and a lack of information on mineral nutrition of the oilseed pumpkin, the present study was aimed to study the impact of irrigation regime as well as N application on chlorophyll (Chl) content, gas exchange properties, proline content, yield and yield components of this useful medicinal plant. A 5-replicate split plot, randomized complete block experiment was conducted at the Lavark Research Farm, College of Agriculture, Isfahan University of Technology-Isfahan, Iran in 2009. Three irrigation regimes based on evaporation from a Class-A Standard Evaporation Pan including irrigation after 65 mm (I1=control), 95 mm (I2¬= moderate water deficit) and 130 mm (I3= severe water deficit) were assigned as the main plots. Three nitrogen (N) application rates including zero N (N1= control), 120 N (N2) and 220 N (N3) kg ha-1 of N as urea were chosen as subplots. Leaf Area Index (LAI), gas exchange attributes, Chl and proline content, fruits/plant, seeds/fruit, 1000-seed weight, fruit and seed yields, oil content as well as yield were evaluated. I1¬ and I3 irrigation levels with 2.11 and 1.46 and N3 and N1 nitrogen levels with 2.50 and 1.16 produced the highest and lowest LAI, respectively. Water deficit stress and lowered N application led to significant decreases in leaf Chl content. Water deficit led to decreases in the net photosynthetic rate (A) and leaf stomatal conductance (gs) but it led to increases in internal CO2 concentrations (Ci). While A and gs increased with N application rate, Ci decreased with an increase in N application. Proline content increased with both increases in water deficit stress and N application rate. I3 irrigation level led to 23, 33, 5, 51, 52 and 55 percent decreases in the traits of: fruits/plant, seeds/fruit, 1000-seed weight, seed and fruit yield as well as oil yield, respectively, as compared with the I1 level. N3 level of nitrogen application resulted in 28, 22, 27, 9 and 33 percent decreases in fruits/plant, fruit and seed yield, oil percent as well as oil yield, respectively, as compared with the N1 level. It could be concluded that the negative impact of water deficit stress on yield and its components in oilseed pumpkin is mainly through the decreases in the photosynthetic surfaces, photosynthetic rate and as well as Chl content. Furthermore, application of 220 kg ha-1 of N may lead to increases in LAI, Chl and A, though the latter increases, seemingly, enhance the growth of vegetative organs rather than the reproductive ones and grain yield components.

کلیدواژه‌ها [English]

  • N
  • Oilseed pumpkin
  • photosynthesis
  • Proline.
  • Water deficit