ارزیابی خصوصیات کمی و کیفی بعضی از ارقام و ژنوتیپ‏های بادام

نویسندگان

چکیده

به منظور ارزیابی تنوع مرفولوژیکی برخی از ارقام و ژنوتیپ‌های بادام، آزمایشی روی 55 رقم و ژنوتیپ بادام ایرانی و خارجی انجام گرفت. در این مطالعه 29 صفت کمی و کیفی خشک میوه و مغز و همچنین 4 صفت فنولوژیک درخت مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین صفات نشان داد که ارقام و ژنوتیپ‏های مورد بررسی از نظر کلیه صفات مورد مطالعه با یکدیگر دارای تفاوت معنی‏دار هستند که نشان‏دهنده وجود تنوع بین ارقام و صفات مورد بررسی است. صفاتی مانند وزن خشک میوه، درصد مغز، درصد دو قلویی، سختی و ضخامت پوست چوبی، عادت رشد و زمان رسیدن که ضرایب تغییرات بالاتری نشان دادند، دارای تنوع بالاتری بین ارقام و ژنوتیپ‏های مورد بررسی بودند. ضرایب همبستگی بین صفات اندازه‏گیری شده نشان‏دهنده وجود همبستگی مثبت یا منفی بین برخی صفات مهم بود. نتایج تجزیه کلاستر بر اساس تمام صفات اندازه‏گیری شده، ارقام را در فاصله اقلیدسی 25، به دو گروه اصلی تقسیم‏بندی کرد. با کاهش فاصله اقلیدسی از 25 به 5، ژنوتیپ‏ها و ارقام به شش گروه اصلی تقسیم‏بندی شدند. از عوامل مهم تفکیک کلاسترهای اصلی صفاتی از جمله طول، شکل و وزن خشک میوه و مغز، درصد مغز، میزان ضخامت و سختی پوست چوبی و زمان گل‏دهی بودند. تجزیه عامل توانست صفات مورد ارزیابی را به 9 عامل اصلی کاهش دهد که مجموعاً 83 درصد واریانس کل را توجیه نمودند. در محدوده هر عامل صفات با ضرایب بالای 6/0 به عنوان ضرایب عاملی معنی‏دار در نظر گرفته شدند. براساس نتایج تجزیه عامل‏ها خصوصیات خشک میوه و مغز شامل: طول، ضخامت (قطر)، وزن و اندازه خشک میوه و ضخامت و سختی پوست چوبی، میزان نقوش و شکاف در پوست چوبی، درصد مغز، طول، عرض و ضخامت (قطر) مغز، درصد دوقلویی، شکل خشک میوه و مغز بیشترین سهم را در تفاوت بین ارقام و ژنوتیپ‏ها نشان دادند. با استفاده از سه عامل اصلی در تجزیه پلات ارقام و ژنوتیپ‏هایی با خصوصیات پوست نازک و کاغذی، طول خشک میوه و مغز بلندتر، وزن و درصد مغز بالاتر از ارقام و ژنوتیپ‏هایی با پوست سخت، وزن مغز و درصد مغز پایین‏تر، طول میوه و مغز کوچک‏تر ولی ضخامت و وزن خشک میوه بیشتر و درصد دو قلویی بالاتر تفکیک گردیدند. بر اساس نتایج به دست آمده ارقام ’شاهرود12‘، ’شاهرود7‘، ’شاهرود 8- ب‘، ’زرقان7‘، ’فرانیس‘، ’شاهرود 21‘، ’مامایی‘، ’نان پاریل‘، ’مونتری‘، ’سونورا‘، ’نی پلاس الترا‘، ’یلدا‘ و ژنوتیپ‏های’کا-12-4-4‘، ’کا-1-16‘، ’کا-11-40‘ و ’کا-10-15‘ از نظر صفات خشک میوه و مغز بر

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Quantitative and Qualitative Characteristics of some Almond Cultivars and Genotypes

نویسندگان [English]

  • Seyed Asghar Mousavi Ghahfarokhi
  • MohammadReza Fattahi Moghadam
  • Zabiholah Zamani
  • Ali Eimani
چکیده [English]

To evaluate the morphological diversity of some almond cultivars and genotypes, an experiment was carried out on 55 Iranian and foreign genotypes. Twenty-nine quantitative and qualitative characteristics of nuts and kernels as well as 4 phenotypic characteristics of almond trees were evaluated. Analysis of variance and means comparisons indicated that all the characteristics of the examined cultivars were significant, showing high variability in the cultivars and in their characteristics. Results of simple correlation analysis showed the existance of significant, positive as well as negative correlations among some important traits. Cluster analysis showed that, in Euclidean distance of 25, all cultivars and genotypes were divided into two main branches. With decrease in the Euclidean distance from 25 to 5, the cultivars and genotypes were divided into six main subclusters. Cluster analysis revealed that the traits of nut length, shape, nut weight, shell thickness and hardness, as well as the traits of kernel length, shape, weight, percentage as well as the flowering time were the main characteristics separating the genotypes. Also, factor analysis was employed for defining the determinant factors and the characteristics constituting in each factor. Factor analysis revealed that the traits of nut length, diameter, shape, weight, along with kernel length, diameter, shape, weight, thickness, and hardness, kernel percentage, patterns of outer shell and suture opening of shell were some of the characteristics that constituted the main factors. The effective traits were categorized within nine factors and accounted for 83 % of total variance. Within each factor, characters with coefficient values of more than 0.6 were considered significant. Plot analysis showed that cultivars and genotypes that had soft shell, longer of nut and kernel length, more kernel percentage characteristics were distingushed from others with hard shell, lower kernel wieght, less kernel percentage, smaller nut and kernel length but more thickness of shell and double kernel and higher nut weight in the different groups. According to the obtained results, ‘Shahrood 12’, ‘Shahrood 7’, ‘Shahrood 8B’, ‘Zarghan7’, ‘Ferragnes’, ‘Shahrood21’, ‘Mamaei’, ‘Nonpareil’, ‘Monterey’, ‘Sonora’, ‘Ne Plus Ultra’, and ‘Yalda’ cultivars, and also ‘K-12-4-4’,
‘K-1-16’, ‘K-11-40’, and ‘K-10-15’ genotypes were of better quality than the other cultivars and genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • almond
  • characteristics
  • Cluster Analysis
  • Correlation
  • factor analysis
  • qualitative
  • quantitative